Jylda Naýryz merekesiniń qarsańynda sporttyń ár túrinen Ulystyń uly kúnine arnalǵan týrnırler kóbeıip ketedi. Respýblıkalyq kólemdegi taekvondo, fýtbol dodalaryn aıtpaǵannyń ózinde aýyl-aımaqtardyń ózderinde de osyndaı týrnırler kóptep ótkizilip jatady. Álbette, buǵan qarsy shyqqaly otyrǵan joqpyz. Degenmen ózderińiz oılańyzdarshy, atam qazaq Ulystyń uly kúnin osyndaı sport túrlerimen qarsy alǵan ba? Nege osy ataýly meıramdy paıdalanyp, ózimizdiń ulttyq oıyndarymyzdy ulyqtap qalmasqa?Qazaqtyń tól sport túrleri óte kóp. Siz ben bizdiń biletinimiz solardyń az bóligi ǵana. Al Týrızm jáne sport akademııasynyń vıe-prezıdenti Elemes Álimhanuly bizde ulttyq sportymyzdyń túri 350-den asatynyn aıtyp, dáleldep baǵýda. Alaıda bul da naqty ıfr emes.
Halyqtyń arasynda áli anyqtalmaǵan sport túrleri óte kóp. Sonyń barlyǵyn qaıta jandandyryp, memlekettik deńgeıde qolǵa alar bolsaq, bolashaqta solardyń birazyn Olımpıadalyq oıyndardyń baǵdarlamasyna qosýǵa bolar edi. «Naýryz meıramyna oraı» deımiz de, fýtboldan da, taekvondodan da, bokstan da beı-bereket dodalar ótkizemiz. Sporttyń bul túrleri bizde shetqaqpaı kórip otyrǵan joq. Fýtbol, basketbol syndy oıyndardyń qazaqqa ókpesi joq ta shyǵar. Bul oıyndardan týrnırlerdi basqa ýaqyttarda da ótkizýge bolady. Al Ulystyń uly kúninde, kerisinshe, ulttyq oıyndarymyzdy ulyqtaǵanymyz abzal edi. Máselen, byltyr naýryz merekesine oraı, óz akademııamyzda bes tas oıynynan týrnır ótkizdik. Ókinishtisi, erejesin biletinder óte az boldy. Jastardyń deni onyń qandaı oıyn ekenin de bilmeıdi. Sol kezde júldelerdi Mońǵolııa men Qytaıdan kelgen qandastarymyz ıelengen. Al bes tastyń densaýlyqqa paıdaly ekendigine koreıalyq mamandar osydan birneshe jyl buryn kóz jetkizgen. Mine, Naýryz merekesin paıdalanyp, osyndaı umyt qalyp bara jatqan oıyndarymyz ben sport túrlerimizdi nasıhattap qalýymyz kerek. Máselen, atam qazaq Ulystyń uly kúninde jaı ǵana at jarystaryn ótkizip qoımaǵan. Tulparlaryn sándep, saltanattyq parad sekildi sharalar uıymdastyrǵan.
Jastar qyz ben jigitter arasynda aqsúıek, altybaqan, qyz qýý sekildi oıyndardy ótkizgen. Qazir bular múldem ótkizilmeıdi», – dedi qynjyla sóılegen Elemes Álimhanuly.
Rasynda, nelikten fýtbol, tennıs, taekvondo syndy sport túrlerinen týrnırler ótkizgenshe, naýryz meıramynda ózimizdiń tól sport túrlerimizdi nasıhattamasqa?! Máselen, ákimshilikter, qoǵamdyq qozǵalystar Ulystyń uly kúninde qazaq kúresinen, toǵyzqumalaqtan, arqan tartys, teńge ilý sekildi sport túrlerinen týrnırler ótkizse, túrki halqyna ortaq bul meıramǵa ózindik bir ár berer edi ǵoı. Al babalarymyzdyń eń súıikti oıyndarynyń biri aýdaryspaq she? Onyń japon sýmosynan qaı jeri kem?
– Japondar sol sýmosyn Olımpıada oıyndarynyń baǵdarlamasyna engizýge bar kúshin salyp jatyr. Jaqyn ýaqytta maqsattaryna jetedi de. Al sol sýmodan bizdiń qazaq kúresimiz nemese aýdaryspaǵymyz áldeqaıda qyzyq emes pe?! – dep oıyn bildirgen Halyqaralyq «Alash» syılyǵynyń ıegeri, qazaqtyń salt-dástúrlerin zertteýshi Kádirbek Segizbaı áńgimesin bylaı jalǵastyrdy:
— Sýmonyń maqsaty – qarsylasyn sheńberden shyǵaryp tastaý. Al aýdaryspaqta bilektiler bir-birin attan aýdaryp jiberýge tyrysady. Endi bul eki sport túriniń qaısysy qyzyq ekenin ózderińiz somdaı berińizder. Eger osyndaı ulttyq sport túrlerimizdi Ulystyń uly kúninde barynsha ulyqtasaq, onda naýryz merekesiniń naǵyz ıisi sezilip turar edi. Sondaı-aq búginde Naýryz merekesin jabyq ǵımarattyń ishinde toılaý dástúrge aınalyp barady. Al babalarymyz bul merekeni jabyq keshende ótkizbegen. Jazyq dalada toılap, ártúrli sport túrlerinen dodalar uıymdastyrǵan. Álbette, aýa raıynyń qolaısyzdyǵyn syltaý etýge bolatyn shyǵar. Biraq esimde, bala kezimizde bizdiń shyǵysta kún sýyq, jer qarly bolsa da Naýryz merekesin dalada toılaıtyn. Shana jarystarynan básekeler ótkizetin. Qar ústinde oınalatyn basqa da ulttyq oıyndarymyz az emes. Taǵy bir aıtarym, Segiz seri degen bolǵan eken. Janynda 365 serisi bolǵan desedi. Olar aýyl-aýyldardy aralap, saýyq-saıran qurǵan kezde kez kelgen meıramyń toıǵa aınalatyn. Búginde de osyndaı Segiz seri sekildi seriler kerek. Naýryz merekesinde ánshi, sportshy, ónerpaz sekildi juldyzdardan sondaı toptar qurap, aýyl-aımaqtarda gastrol jasasa, ol jaqta bul toptar sporttyq sharalar ótkizip, saltanat qursa, halyqtyń esinen ketpes meıram bolar edi.
Erǵalı MÝHIDENOV, Qazaqtyń týrızm jáne sport akademııasy ulttyq sport túrleri kafedrasynyń meńgerýshisi:
– Qazaqtyń kez kelgen tól sport túrlerin Naýryz merekesinde ótkize berý kerek. Álemdik oıyndar onsyz da elimizde keńinen qanat jaıyp aldy ǵoı. Al bul meıramda aldymen ózimizdiń ulttyq oıyndarymyzdy ulyqtap, sodan keıin ǵana basqa sport túrlerinen jarystar ótkizýimiz qajet. Qazir elimizde ulttyq oıyndardy damytý myqtap qolǵa alynǵanymen, jaǵdaıy áli de máz emes. Ulttyq oıyndarymyzdyń barsha qazaqqa keńinen jaıylýyna osy Ulystyń uly kúni sebepshi bolsa, men qýanar edim.
Ázız JUMADIL, «Alash aınasy».
