Búginde Abaı atymen atalǵan kósheler tek Qazaqstanda ǵana emes, álemniń túkpir-túkpirinde de kezdesedi. Bul Abaıdyń murasyn, onyń oı-órisin, ıdeıalaryn dúnıe júzine tanytýǵa, qazaq mádenıetin jahandyq deńgeıde nasıhattaýǵa mańyzdy úles qosady dep esepteledi.
Qazaqstannyń barlyq iri qalalary men eldi mekenderinde derlik Abaı Qunanbaıulynyń atyna berilgen kósheler, dańǵyldar jáne alańdar bar. Ásirese, Almatydaǵy Abaı dańǵyly eń ataqty kóshelerdiń biri sanalady. Bul dańǵyl qala ortalyǵyn kesip ótip, kóptegen mádenı jáne áleýmettik nysandardy biriktiredi.
Aqynnyń esimimen atalǵan kósheler álemdegi birqansha qalada kezdesedi. Bul kósheler qazaq halqynyń uly aqynyna degen qurmettiń belgisi retinde, Qazaqstannyń halyqaralyq arenadaǵy mádenıetaralyq baılanystaryn nyǵaıtý maqsatynda berilgen.
Ýkraına astanasy Kıevte Abaı atyndaǵy kóshe 1988 jyldan beri bar. Biraq 2021 jyly bul kóshege qaıta nazar aýdarylyp, mereıtoılyq is-sharalar ótkizildi. 2021 jylǵy is-shara Abaıdyń 175 jyldyǵyna jáne Qazaqstan men Ýkraına arasyndaǵy mádenı baılanystardy nyǵaıtýǵa oraı uıymdastyrylǵan. Bul is-shara kósheniń ataýyn jańadan berý emes, burynnan bar kóshege qatysty merekelik is-sharalardy qamtydy.
Kıevtegi Abaı Qunanbaıuly kóshesi Podolskıı aýdanynyń tarıhı aımaǵynda ornalasqan. Bul kóshe ýkraın qoǵamynda qazaqtyń mádenıetin, onyń ishinde Abaı murasyn tereńirek túsinýge, qos halyqtyń dostyǵyn nyǵaıtýǵa yqpal etetin mańyzdy mádenı oryndardyń biri bolyp sanalady. Sondaı-aq, aqyn atyndaǵy kóshe Ýkraınanyń Kramatorsk, Dnepropetrovsk qalalarynda da bar.
Kórshiles Ózbekstannyń Tashkent qalasyndaǵy kóshege Abaı esimin 1990 jyldardyń sońynda bergen. Ol Qazaqstan men Ózbekstan arasyndaǵy tyǵyz mádenı baılanystyń belgisi retinde erekshelenedi. Dál sol jyly, Qytaıdyń Shyńjań-Uıǵyr avtonomııalyq aımaǵyndaǵy Úrimji qalasynda da bir kósheniń aty Abaı atyna berildi.
Al Qyrǵyzstanda 1995 jyly Bishkek qalasynda aqyn atyndaǵy kóshe resmı túrde ashylyp, eki el arasyndaǵy dostyqtyń sımvolyna aınaldy.
Mysyr astanasy Kaırde de Abaı kóshesi bar. Bul kóshe Abaı atyna 1998 jyly berilgen. Sol kezden beri eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqty nyǵaıtý maqsatynda elordada mysyrlyq jazýshy Tahı Hýseınniń esimine kóshe aty berildi.
Kaırde Abaı atyndaǵy kóshe ǵana emes, qazaqtyń bas aqynyń eskertkishi qoıylǵan. Qazaqstannyń Mysyrdaǵy elshiligiń málimetinshe, 2016 jyly Abaı bıýstin mysyrlyq meenattar salǵan. Avtory - Mysyrdaǵy tanymal músinshi Ýsama ál-Serýı.
Ótken ǵasyrdyń sońynda, dálirek aıtqanda, 2000 jyldyń aqpanynda Qazaqstannyń Germanııadaǵy elshisi Erik Asanbaev pen Berlın qalasynyń aýdandyq ákimshiligi birlesip, QR elshiligi mańyndaǵy bir kósheni Abaı Qunanbaevtyń atyna berdi. Nemister ataıtyn "Abaıshtrasse" Berlındegi ádemi kóshelerdiń biri sanalady.
Reseıde Abaı Qunanbaıuly esimi berilgen birneshe kóshe bar. Olardyń ishinde eń belgilisi – Máskeý qalasyndaǵy Abaı kóshesi. Bul kóshe 2006 jyly Qazaqstan Respýblıkasynyń elshiligi janynda ornalasqan Chıstye prýdy býlvarynda Abaı eskertkishiniń ashylýymen birge paıda boldy. Eskertkish Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy dostyqty nyǵaıtý maqsatynda ornatylǵan. Músin qoladan jasalǵan jáne onyń avtorlary retinde qazaq músinshisi - Marat Aınekov pen sáýletshi Vıacheslav Romanenko atalady.
Máskeýden basqa, Reseıdiń keıbir aımaqtarynda da Abaı atyndaǵy kósheler bar. Mysaly, Qazaqstanmen shekaralas Orynbor oblysy men Omby, Or qalalarynda aqyn aty berilgen kósheler kezdesedi.
Irannyń Tegeran qalasynda Abaı kóshesi 2010 jyly ashylǵan. Ol Abbas Abad aýdanynda ornalasqan, bul aýdan Tegeran qalasynyń modernızaııasy men josparly damýynyń bir bóligi retinde quryldy. Abaı kóshesi Tegeranda qazaq mádenıetine degen qurmetti bildiretin mańyzdy kóshe bolyp sanalady.
Ázirbaıjan astanasy Bakýde 2011 jyldan beri Abaı Qunanbaev kóshesi bar. Osy kóshege aqyn aty berilgen kezde Ázerbaıjan prezıdenti Ilham Álıev bul qadam "bizdiń dostyǵymyzdyń, bizdiń halyqtarymyzdyń tarıhı tulǵalaryna degen kózqarasymyzdyń belgisi" ekenin atap ótken.
Kóshede Abaıdyń sýreti beınelengen taqtaısha bar. Onda "Qazaqtyń halyq aqyny Abaı Qunanbaev" dep jazylǵan.
Qazaqstan-Túrkııa dostyǵyn nyǵaıtý maqsatynda Abaı kóshesi Ankara qalasynda 2014 jyly ashylǵan. Sonymen qatar, 2020 jyly Ystambul dańǵyldarynyń birine qazaqtyń uly aǵartýshysy Abaı esimi berildi.
Tájikstan astanasy Dýshanbe qalasynda da Abaı kóshesi bar. Onyń uzyndyǵy 2250 metr. Kóshe qalanyń ortalyǵynda ornalasqan, Fırdaýsı jáne Sıno aýdandaryń boıynda jatyr. Kóshe shyǵystan bastalyp, batystan aıaqtalady.
Tájik tilinde kóshe ataýy "Kӯchaı-e Abaı" dep jazylady. Jelidegi málimetterge súıensek, Dýshanbe qalasynda osy Abaı kóshesiniń boıynda kópke belgili "Sýltonı Kabır bazary" bar.
Mońǵolııa astanasy Ulan-Batyr qalasynda da Abaı Qunanbaıulyna arnalǵan kóshe bar. Bul kóshe Mońǵolııadaǵy qazaq qaýymdastyǵynyń qoldaýymen ashylǵan. Kóshe qazirgi ýaqytta qazaq halqynyń uly aqyny men oıshyly Abaıdyń qurmetine atalǵan mádenı nysan retinde qyzmet etedi.
Úndistanda da Abaıǵa arnalǵan kóshe ber. Nıý-Delıdegi aýdandardyń birinen aqynnyń atyndaǵy kósheni ońaı tabýǵa bolady. Kóshe "Abaı Mardj" dep atalady. "Mardj" sózi sanskrıt tilinde jol nemese kóshe degendi bildiredi.
Kóshe Nıý-Delıdegi prezıdent rezıdenııasynyń mańynda ornalasqan. Kóshege Abaı aty berilgen rásimge 14 jyldan asa ýaqyt buryn Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaev qatysqan.
