Keshe, 5 qarashada AQSh halqy óziniń 47 prezıdentin saılady. Ázirge saılaý nátıjesi túpkilikti anyqtalmaǵanymen, qazirgi sátte Donald Tramptyń jınaǵan daýysy kóbirek. Ol 52 paıyzdan astam daýysqa ıe bolsa, básekelesi Kamala Harrıstiń jınaǵan daýsy 46 paıyzdan asady. Daýystar áli sanalyp bitken joq.
Respýblıkashyl partııadan saılaýǵa túsken Tramptyń prezıdenti qyzmetin atqarǵany belgili. Demokrattar kandıdaty Kamala Harrıs – qazirgi vıe-prezıdent. Tramp 2017-2021 jyldary AQSh-tyń 45 prezıdenti bolǵan.
Saılaý naýqany kezinde Harrıs te, Tramp ta jeńiske jetetinine senimdilikterin bildirgen. Olar ózderiniń saılaý naýqanynyń dúısenbi kúngi keshke deıin sozylǵan sońǵy mıtıngterinde de jeńis týraly aıtýmen bolǵan.
«JAQYN ARADA TAMAShA NÁTIJE BOLADY»
Saılaý naýqanynda Tramp Mıchıgan shtatynyń Grand-Rapıds qalasynda jergilikti ýaqyt boıynsha túngi saǵat 2-de sońǵy sózin sóılegen. VVS arnasynyń habarlaýynsha, naýqan barysynda ol búkil ýaqytyn ekonomıka máselelerine, mıgraııaǵa jáne Kamala Harrıske syn aıtýǵa arnaǵan.
«Meniń oıymsha, jaqyn arada tamasha nátıje bolady. Sizderdiń daýystaryńyz Kamalany qyzmetten bosatyp, Amerıkany qutqarýǵa kómektesedi. Biz salyqtar men ınflıaııany tómendetemiz, baǵany túsiremiz, jalaqyny kóteremiz, Amerıka men Mıchıganǵa myńdaǵan zaýyttardy qaıtaramyz jáne munyń kóp bóligi tarıfter arqyly júzege asyrylady. Bul – meniń súıikti sózim», - degen Tramp.
Tramp Amerıka ónerkásibin qoldaý úshin Qytaıdan jáne basqa elderden AQSh-qa ónim ákelý tarıfterin kóterý týraly ýádesin meńzep otyr.
QYRYQ BESINShI PREZIDENT
Jýrnalısterdiń aıtýynsha, Tramptyń eń negizgi argýmentteriniń biri – onyń birinshi prezıdenttik merziminiń alǵashqy jyldaryndaǵy AQSh-tyń turaqty ekonomıkalyq jaǵdaıy. Ol kezde kovıd pandemııasy men Ýkraınadaǵy soǵysqa qatysty qıyndyqtar áli bastalmaǵan edi. Sonda Tramp saılaýshylardy AQSh ekonomıkasyn 2019 jylǵa deıingi tynysh kezeńderge qaıtara alatynyna sendirýge tyrysqan.
Saılaý aldynda álemdegi eń tanymal podkasttardyń biriniń júrgizýshisi Djo Rogannyń qoldaýy Tramp úshin jaqsy jańalyq boldy. Rogan Tramptyń eń belgili jaqtastarynyń biri, mıllıarder Ilon Maskpen suhbattasqannan keıin ol da saılaýshylardy Trampqa daýys berýge shaqyrdy.
Rogannyń aıtýynsha, Masktyń Trampty qoldaıtyn argýmentteri ony sendirgen.
«Onymen barlyq máselede kelisemin. Bul meniń Trampqa daýys berýge shaqyratynymdy bildiredi», - degen Rogan.
HANYMDAR HARRIS JAǴYNDA
Harrıstiń jaqtastary daýys berýge birneshe kún qalǵanda olardyń kandıdaty óz pozıııasyn nyǵaıta túskenin, ásirese áıelderdi qoldaýdy kúsheıtkenin aıtady.
Bul saılaýda kandıdattar arasyndaǵy genderlik aıyrmashylyq mańyzdy ról atqarýy múmkin degen boljam bar. Saýalnama nátıjelerine qaraǵanda erler kóbine – Trampty, al áıelder Harrısti qoldaıdy. Bul kóbinese respýblıkashyl kandıdattyń túsik jasatý máselesine qatysty ustanymyna baılanysty. Ol áıelderdiń júktilikti toqtatý quqyǵyn konstıtýııadan alyp tastaýǵa yqpal etken.
Ótken aptada Aıova shtatyndaǵy saılaýshylar arasynda júrgizilgen saýalnama nátıjeleri úlken rezonans týdyrdy. Sebebi bul aımaq osy ýaqytqa deıin senimdi respýblıkashyl aımaq retinde sanalyp kelgen edi.
«MEN JASTARMEN MAQTANAMYN»
Des Moines Register gazetiniń tapsyrysy boıynsha bedeldi kompanııa saılaý aldynda júrgizgen saýalnama daýys berýge nıettiler arasynda Harrıstiń Tramptan ozyp turǵanyn kórsetti. Saılaýshylardyń 47 paıyzy Harrısti qoldaýǵa daıyn ekenderin bildirse, respýblıkashyl kandıdatqa 44 paıyz elektorat qoldaý tanytqan.
Tramp bul nátıjelerge senýge bolmaıtynyn málimdedi. Al Harrıstiń jaqtastary demokrat áıeldiń pozıııasy áıelder daýysynyń arqasynda kúsheıip jatqanyn senimdi túrde aıtyp otyr.
Harrıs sońǵy sózin sheshýshi shtat – Pensılvanııanyń eń iri qalasy Fıladelfııada aıtty.
Ol óziniń saılaý aldy naýqany eldiń ár túkpirinen ártúrli adamdardy biriktirgenin alǵa tartty.
«Biz eshteńege qarsy emespiz, kerisinshe, bir nárse úshin kúresip jatyrmyz. Búgin bastaǵan joldy biz energııamen, optımızm jáne qýanyshpen aıaqtaımyz», - dedi Harrıs óz jaqtastaryna.
Ol úshin eń mańyzdysy – jas saılaýshylardyń qoldaýy. Harrıs óz sózinde jastarǵa «Men sizderdiń kúsh-qýattaryńyzdy kóremin jáne sizdermen maqtanamyn»,- dep úndeý jasady.
EKI TÚRLI ÁLEMNIŃ BÁSEKESI
«AQSh-ty aralap, saılaýshylarmen áńgimeleskennen keıin, mańyzdy qorytyndyǵa keldim. Amerıka ádetten tys bólinip qana qoımaı, bir aýmaqta eki túrli el qatar ómir súrýge tyrysyp jatqandaı áser qaldyrady», - deıdi BBC-diń Soltústik Amerıkadaǵy redaktory Sara Smıt.
Demokrattar qalalar men onyń aınalasynda tursa, respýblıkashylar negizinen aýyldyq jerlerde turady.
Sonymen qatar, amerıkalyqtardyń saıası kózqarastary ortaq jerlerge kóshýge beıimdiligi artyp keledi. Saılaý naýqanynda belgili bir aımaqtardyń kimge janashyr bolǵanyn anyqtaý qıyn emes bolatyn. Sebebi, úılerdiń janynda Trampty nemese Harrısti qoldaıtyn plakattardy jıi kórýge bolatyn edi.
Biraq mundaı eki túrli álemde sheksiz ómir súrý múmkin emes. Pikirtalas qatty bolsa da, bireý jeńýi kerek.
Saılaý nátıjelerin estigende, kóptegen amerıkalyqtar úreımen ondaǵan mıllıon otandastarynyń álemdi múlde basqasha kóretinin túsinedi.
