Almaty qalasy – Qazaqstannyń eń iri megapolısi, eldiń ekonomıkalyq, mádenı jáne ǵylymı ortalyǵy. 2023 jylǵy málimetter boıynsha, qala turǵyndarynyń sany 2 mıllıonnan asyp, jyl saıyn halyq sany orta eseppen 3%-ǵa ósip otyr. Bul demografııalyq ósim Almatynyń ekonomıkasyn qoldaýǵa qajetti eńbek resýrstarynyń turaqty artýyna sebep bolýda.
Almatynyń jalpy ishki ónimi Qazaqstannyń JIÓ-niń shamamen 20%-yn quraıdy. Qarjy salasynyń úlesi bul kórsetkishte erekshe ról atqarady, sebebi qalada Qazaqstannyń barlyq bankteriniń shamamen 60%-y ornalasqan. Qarjy ortalyǵy retinde Almaty Qazaqstan ekonomıkasyna ınvestıııalar tartý jaǵynan jetekshi orynǵa ıe.
2022 jyly Almatynyń qarjy sektoryndaǵy aktıvter kólemi 5 trıllıon teńgeden asqan. Qazaqstan qor bırjasy (KASE) de Almatyda ornalasqan, onda jyl saıyn 200 mıllıard teńgeden astam saýda operaııalary júrgiziledi. Qaladaǵy qarjy jáne bank sektorynda jumys isteıtin halyqtyń 10%-y jumyspen qamtylǵan. Bul – elimiz boıynsha eń joǵary kórsetkishterdiń biri.
Saýda jáne qyzmet kórsetý salasynda
Almaty Qazaqstannyń negizgi saýda ortalyǵy sanalady. 2023 jyly qaladaǵy bólshek saýda aınalymy 3 trıllıon teńgeden asyp, jyldyq ósim 10%-dy qurady. Qalada 30-dan astam iri saýda ortalyqtary bar, al olardyń ishindegi eń úlkeni – MEGA Center, Dostyk Plaza, jáne Esentai Mall. Almatydaǵy saýda nysandarynyń 70%-y shaǵyn jáne orta bıznesten turady, bul Almaty ekonomıkasynyń turaqtylyǵy men ıkemdiligin kórsetedi.
Qyzmet kórsetý salasynyń jalpy aınalymy shamamen 1,5 trıllıon teńgeni quraıdy, onyń ishinde týrızm salasy úlken úleske ıe. Jyl saıyn Almatyǵa 1 mıllıonnan astam sheteldik týrıst keledi. Týrızmnen túsetin tabys 2022 jyly 100 mıllıard teńgeden asty, bul kórsetkish jyl saıyn shamamen 8%-ǵa ósip keledi.
Ónerkásip salasy jáne óndiris kólemi boıynsha Almatyda Qazaqstannyń ónerkásip óndirisiniń 10%-y shoǵyrlanǵan. 2023 jyly qaladaǵy ónerkásiptik ónimder kólemi 800 mıllıard teńgeden asty. Bul salada tamaq óndirisi, qurylys materıaldary jáne jeńil ónerkásip basym baǵyttar bolyp tabylady.
Azyq-túlik óndirisi qaladaǵy eń iri ónerkásiptik salalardyń biri. Almatyda óndiriletin ónimder elimizdiń barlyq óńirlerine taratylady jáne jyldyq kólemi shamamen 300 mıllıard teńgeni quraıdy. Qaladaǵy óndiris oryndarynda 50 myńǵa jýyq adam jumyspen qamtylǵan.
IT jáne ınnovaııa sektory
Almatynyń IT sektory sońǵy jyldary qarqyndy damyp keledi. Qalada 1000-nan astam IT kompanııalar jumys isteıdi, olardyń jalpy aınalymy 200 mıllıard teńgeden asady. 2022 jyly Almatydaǵy startap ekojúıesine 10 mıllıard teńgeden astam ınvestıııa quıyldy. Jyl saıyn qalada 100-den astam jańa startap jobalary iske qosylady, olardyń ishinde 10%-y halyqaralyq deńgeıde tanymal bolýda.
ıfrlyq tehnologııalarǵa baǵyttalǵan bilim berý jáne kadrlardy daıarlaý baǵdarlamalary da Almatyda qarqyndy damyp keledi. Oqýshylar men stýdentterge arnalǵan 20-ǵa jýyq IT hab jáne startap ınkýbatory jumys isteıdi. Bul ortalyqtar jyl saıyn júzdegen jas mamanǵa jumys tabýǵa múmkindik beredi.
Ekologııa jáne ınfraqurylym
Almatyda ekologııalyq máseleler de qala ekonomıkasyna áser etýde. Qaladaǵy aýa lastaný deńgeıi Qazaqstandaǵy eń joǵary kórsetkishter qatarynda. 2022 jylǵy derekter boıynsha, aýanyń lastaný ındeksi Almatyda 35 birlikke jetti, bul halyqaralyq standarttardan áldeqaıda joǵary. Qala ákimshiligi ekologııany jaqsartý maqsatynda jyl saıyn 5 mıllıard teńge bólýde, bul qarjy «Jasyl Almaty» jáne qoǵamdyq kólikterdi jańartý jobalaryna jumsalýda.
Sonymen qatar, qalada kólik ınfraqurylymyn damytýǵa kóp kóńil bólinýde. Jyl saıyn Almatynyń kólik júıesine shamamen 15 mıllıard teńge ınvestıııa salynady. 2023 jyly qalada 20 shaqyrymnan astam jańa joldar salyndy jáne qoǵamdyq kólikterdiń ekologııalyq taza túrlerin engizý jumystary jalǵasýda.
Almatynyń ekonomıkasynyń bolashaǵy
Almatynyń ekonomıkasynyń bolashaǵy zor, qalada iri ınfraqurylymdyq jáne ınvestıııalyq jobalar júzege asyrylýda. 2023-2025 jyldary qala ákimshiligi Almatynyń JIÓ-sin 1,5 ese arttyrýdy josparlap otyr. Bul maqsatqa jetý úshin negizgi baǵyttar – ınvestıııa tartý, ıfrlyq tehnologııalardy damytý, týrızmdi qoldaý, jáne ekologııalyq jaǵdaıdy jaqsartý.
Almatynyń bolashaǵy Qazaqstannyń ınnovaııalyq jáne qarjylyq ortalyǵy retinde zor múmkindikterge ıe. Jyl saıyn qalaǵa sheteldik jáne jergilikti ınvestorlar 200 mıllıard teńgeden astam qarjy quıýda, bul qala ekonomıkasynyń turaqtylyǵy men básekege qabilettiligin arttyrady.
Qorytyndylaı kele Almaty qalasy Qazaqstannyń ekonomıkalyq ortalyǵy retinde qarqyndy damyp keledi. Qaladaǵy qarjy, saýda, ónerkásip, jáne tehnologııalar salalarynyń turaqty ósýi Almatyny eldiń negizgi ekonomıkalyq kúshi etýde. Statıstıkalyq derekter qala ekonomıkasynyń damýynyń oń dınamıkasyn kórsetedi, sonyń arqasynda Almaty aldaǵy jyldary da Qazaqstannyń eń damyǵan megapolısteriniń biri bolyp qala bermek.
