Qazan aıynyń basynda Reseı basshysy 72 jasqa toldy. Jasy ulǵaıǵan avtokrat basshynyń ataýlardy durys ataı almaıtyn kezderi jıi kezdesedi. Onyń jańylys sóılegeni jaıynda Kreml eshqashan túsinik bergen emes. Ol kóbine ózi jıi saparlaıtyn jáne jıi bas qosatyn Ortalyq Azııa prezıdentteriniń resmı aty-jóninen shatasyp júredi. Mundaı shatasý tek Pýtınde ǵana emes, onyń protokol qyzmetinde de kezdesedi.
25 jyldan joǵary bılikten ketpegen Reseı prezıdenti Vladımır Pýtın kóptegen jıyndar men mańyzdy jınalystarda el prezıdentteriniń, adam attaryn, elder men datalardy shatastyrady. Tıisinshe, BAQ betterinde jıi talqylanyp jatady. Pýtınniń shatasýy «qashan jáne qalaı» bolǵany týraly birneshe derekti usynamyz.
«KAZAHSTAN – KAZAHTAN»
2018 jyly TMD memleketteri basshylarynyń kezdesýinde Vladımır Pýtın Qazaqstan ataýyn shatastyrǵan bolatyn. Kezdesýde ol «Kazahstan» degen sózdi «Kazahtan» dep aıtqan. Kóptegen BAQ betterinde bul kishkentaı qatelik ekeni aıtyldy. Alaıda memlekettiń ataýyn durys aıtpaý saıasatker úshin úlken syn bolǵan.
2014 jyly Reseı Qyrymdy anneksııalaǵannan keıin Vladımır Pýtın Ýkraına qalalarynyń ataýlaryn shatastyrǵan birneshe jaǵdaı boldy.
SLAVIaNSK MA, ÁLDE SÝMY MA?
Mysaly, ol "Slavıansk" qalasyn ataǵan kezde "Sýmy" dep aıtqan. Bul qate onyń sóılegen sózinde oryn aldy.Sondaı-aq, bul Pýtınniń geografııalyq saýattylyǵy týraly suraqtar týǵyzdy. Osy sátte Pýtınniń sózi áleýmettik jeliler men BAQ-ta keńinen talqylandy, bul onyń Ýkraına geografııasyn qanshalyqty jaqsy biletindigine qatysty kúmán týǵyzdy.
MOŃǴOLIIa MA, ÁLDE MOLDOVA MA?
2019 jyly Vladımır Pýtın jýrnalıstermen kezdesýde Moldova men Mońǵolııanyń ataýlaryn shatastyrǵan. Ol Moldovany aıtqanda, "Mońǵolııa" dep aıtyp, eki eldiń ataýlaryn aralastyryp jiberdi.
Mysaly, Pýtın "Moldovaǵa kelýim" dep aıtýy kerek bolǵanda, "Mońǵolııaǵa kelýim" dep atap ótti. Bul qatelik qatysýshylardyń arasynda kúlki týdyryp, áleýmettik jelilerde talqylandy.
«PÝTIN - BABAI»
2017 jyly baspasóz konferenııasynda Tatarstannyń jýrnalıst qyzy qolyna «Pýtın – babaı» degen plakatty ustap, BAQ betterinde qyzý talqyǵa tústi. Al Reseı basshysy bul jazýdy «Pýtın, baı-baı» dep qate oqyǵan edi. Jýrnalıst óz plakatynda «Saý bol emes, babaı», - dep túsindirdi. Al «babaı» sózi tatar tilinde «ata» degen maǵynany bildiredi. Al Pýtın «babaı» sózin nege «baı baı» dep qate oqyǵanyn «qartaıǵanda kózim álsirep qaldy» dep ázilmen túsindirdi.
«ShARIMAN ShARIPOVICh»
Reseı Federaııasynyń prezıdenti Vladımır Pýtın Sochıge resmı sapary barysynda Qyrǵyzstannyń burynǵy prezıdenti Sooronbaı Jeenbekovti basqa esim – Sharıman dep atady.
2020 jyly 28 qyrkúıekte Sochıde Qyrǵyzstan men Reseı prezıdentteriniń resmı kezdesýi ótti. Kezdesý barysynda Vladımır Pýtın Sooronbaı Jeenbekovti «Sharıman» dep atady.
«Qurmetti Sharıman Sháripuly, sizdi kórgenime óte qýanyshtymyn!» Reseı Federaııasynyń basshysy sózin osylaı bastady. Bul oqıǵa eki el basshylarynyń jýrnalısterdiń qatysýymen ótken resmı sharasy kezinde túsirilgeni atap ótildi.
«KEMEL JOMARTULY»
Pýtınniń Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń atyn birneshe ret qate ataǵan. Bul másele birneshe ret BAQ-ta talqylandy.
2023 jyly qarashanyń 9-y kúni Reseı prezıdenti Vladımır Pýtın Qazaqstanǵa sapary barysynda el prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń esimin durys ataı almady. Yńǵaısyz jaǵdaı 19-shy óńiraralyq yntymaqtastyq forýmynda boldy.
Pýtın Qazaqstanmen 2022 jylǵy ózara saýda týraly aıtyp, sóılegen sózinde Toqaevqa statıstıkadaǵy sáıkessizdikke toqtalyp, ony «Qasym-Jomart Kemeluly» emes, «Qasym-Jomart Kelemıch» dep atady.
«Óńirlerdiń belsendi qatysýymen Qazaqstanmen ózara taýar aınalymy 2022 jyly 10%-dan astamǵa ósti. Bul jerde Qasym-Jomart Kelemıch 27 mıllıard dollar dep aıtqanymen, bizdiń statıstıka boıynsha 28,2 mıllıard dollar dedi», - dedi Pýtın.
Dál osy jıynda Pýtın taǵy da qatelesken. Toqaevqa Astanaǵa shaqyrǵany úshin alǵysyn bildiremin degen Reseı basshysy el Prezıdentiniń esimin taǵy da durys atamady. Ol óz sózinde «Kemel Jomartuly» dep atady, biraq keıin sózin toqtatyp – «Qasym-Jomart Kemeluly» dep sózin túzedi.
Reseı saıasatkeri Evgenıı Roızmannyń aıtýynsha, bul kezdeısoqtyq emes, munyń artynda tereń saıası sebepter bolýy múmkin. Roızmannyń pikirinshe, Pýtın Toqaevtyń Qazaqstannyń syrtqy saıasaty men keıbir mańyzdy máselelerde Reseıge qarama-qaıshy pozıııasyn bildirýin eskere otyryp, osyndaı áreketke barýy múmkin.
Pýtınniń bul sııaqty qatelikteri men ataýlardy shatastyrýy onyń basqa da qoǵamdyq kezdesýlerinde baıqalǵan. Buǵan qosa Pýtınniń protokol qyzmeti de Ózbekstan basshysy Shavkat Mırzııaevtiń ákesiniń atyn jáne Túrkismenstannyń eks-prezıdenti Gýrbangýly Berdimuhamedovtiń ákesiniń esimin qate habarlaǵan kezderi bolǵan.
«NAZARBAEV – NAZAROV»
Vladımır Pýtın Qazaqstannyń birinshi prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń esimin shatastyrǵan kezderi de kóp bolǵan. Mysaly, 2020 jyly Pýtın Nursultan Nazarbaevtyń atyn aıtý kezinde "Nazarbaev" degendi "Nazarov" dep atap, qatelesken.
Osydan basqa, 2018 jyly TMD sammıtinde de Vladımır Pýtın Nursultan Nazarbaevtyń esimin atamas buryn, onyń aty-jónin shatastyryp, "Nazarov" dep aıtqan. Bul kezdesý kezinde ol Nazarbaevty atap ótkende, onyń esimin qate aıtyp, "Nazarov" degen durys emes formany qoldandy.
Bul qatelik qatysýshylar arasynda kúlki týdyryp, áleýmettik jelilerde keńinen talqylandy. Pýtınniń bul áreketi Qazaqstannyń burynǵy prezıdentine degen qurmettiń jetispeıtindigi retinde qabyldandy.
«ALEKSANDR ZELENSKII»
Pýtın 2019 jyly Parıjde Ýkraına prezıdenti Vladımır Zelenskıımen kezdesýinde adam esiminen taǵy da qatelesti. Ýkraınanyń basshysyn birneshe ret «Vladımır» emes, «Aleksandr» dep ataǵan. Bul Internette ázil-qaljyń jáne syn men narazylyq tolqynyn týdyrdy.
MAŃYZDY DATALARDAN ShATASÝ
Pýtın tarıhı kúnder men oqıǵalardy da shatastyrýymen qoǵam narazylyǵyn týdyrǵan. Máselen, 2020 jyly Uly Otan soǵysy týraly aıta otyryp, ol soǵys bastalǵan jyldy qate atady. Solaısha tarıhshylar men jýrnalısterdiń synyna ushyrady.
2020 jylǵy baspasóz máslıhatynyń birinde Pýtın Ekinshi dúnıejúzilik soǵysty, Fınlıandııamen soǵystyń bastalý kúnderin aralastyryp, durys emes jyldardy atap, synǵa ushyrady.
2021 jyly Federaldyq jınalysta sóılegen sózinde de Reseıdiń basshysy mańyzdy kúnnen shatasty. Pýtın óz úndeýinde Reseı Federaııasynyń Konstıtýııasynyń qabyldanǵan jyldy qate aıtty. Ol Konstıtýııanyń qabyldanǵan jylyn 1994 jyl dep aıtýdyń ornyna, 1993 jyldy atady.
Medıınada adam esimderin jıi shatastyratyn aýrý túri frıgmanıe nemese antroponımııalyq dısleksııa dep atalady. Bul jaǵdaı adam esimderin nemese jeke tulǵalardyń attaryn este saqtaý men olardy durys aıta almaýmen sıpattalady.
Sonymen qatar, esimderdi shatastyrý nemese umytý neıropsıhologııalyq máselelerge, ásirese dısfazııa nemese amnezııa sııaqty jaǵdaılarǵa baılanysty bolýy múmkin. Bul aýrýlar sózderdi nemese aqparatty este saqtaý men taný qabiletine áser etedi.
Symbat Naýhan
«Adyrna» ulttyq portaly
