Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev TMD Memleket basşylary keŋesınıŋ şaǧyn qūramdaǧy otyrysynda söz söiledı. Būl turaly Aqorda jariialady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly.
Memleket basşysy 1991 jyly Almaty Deklarasiiasynyŋ negızınde qūrylǧan TMD-nyŋ äleuetın bedeldı halyqaralyq ūiym retınde odan ärı nyǧaitu Qazaqstan üşın basty basymdyqtyŋ bırı ekenıne nazar audardy.
– Ötken ǧasyrdyŋ 90-jyldarynda Balqan tübegındegı sekıldı kürdelı jaǧdailarǧa postkeŋestık aumaqta jol berılgen joq. Mūnda Täuelsız Memleketter Dostastyǧynyŋ ülesı zor deuge bolady. Sondyqtan Dostastyqty saqtau kerek dep oilaimyn. Osy maqsatta özara senımdı nyǧaitudyŋ eŋ tiımdı şaralaryn qabyldap, memleketter basşylary deŋgeiınde bır-bırımızdı negızsız synap-mıneuden aulaq bolyp, ūstamdylyq pen parasattylyq tanytqanymyz jön, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezidentınıŋ aituynşa, geosaiasi tūraqsyzdyq pen aumaly-tökpelı halyqaralyq ahual jaǧdaiynda ötıp jatqan bügıngı kezdesu Ūiym jūmysyna tyŋ serpın beruge tiıs.
– Bızdıŋ el Äzerbaijan men Armeniianyŋ beibıt kelısım jasauǧa degen ūmtylystaryn qūptaidy. Sonymen qatar Ortalyq Aziia aimaǧyndaǧy memleketaralyq şekaralardyŋ jekelegen bölıkterın zaŋdyq tūrǧydan resımdeudı aiaqtau ısınde aitarlyqtai ılgerıleu bar, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident Täuelsız Memleketter Dostastyǧy jahandyq yntymaqtastyq pen damu üderısıne eleulı üles qosyp kele jatqan tiımdı öŋırlık ūiym retınde halyqaralyq deŋgeide keŋınen moiyndalǧanyna toqtaldy.
– Dostastyq BŪŪ-nyŋ türlı qūrylymymen, sondai-aq basqa da köptegen halyqaralyq jäne öŋırlık ūiymmen ūtymdy bailanys ornatty. TMD-nyŋ älemdık arenadaǧy bedelı artyp keledı. Byltyr TMD janyndaǧy Baqylauşy jäne Serıktes märtebesı bekıtıldı. Būl şeşım Ūiymnyŋ kemelıne kelgenın jäne aşyqtyǧyn körsetedı. Osy jüielı jūmysty jalǧastyryp, «TMD +» formatyn qūru turaly mäselenı qarastyrudy ūsynamyn. Mūndai alaŋ Dostastyqtyŋ öŋırlık bailanystaryn keŋeituge negız bolady, – dedı Memleket basşysy.
Prezidenttıŋ pıkırınşe, älem ekonomikasynda tūraqsyzdyq beleŋ alyp tūrǧan jaǧdaida sauda-ekonomikalyq yqpaldastyq mäselelerı ūdaiy nazarda boluǧa tiıs. Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan üşın TMD naryqtary qaşanda maŋyzdy ekenın jetkızdı. Elımızdıŋ syrtqy tauar ainalymynyŋ törtten bır bölıgınen astamy osy naryqtyŋ enşısınde.
– 2023 jyly qabyldanǧan Körsetıletın qyzmetterdıŋ erkın saudasy jäne investisiialardy jüzege asyru turaly kelısım sauda-ekonomikalyq bailanystarymyzdy jan-jaqty tereŋdetuge yqpal etetınıne senımdımın. Sonymen qatar önerkäsıptık kooperasiia, kedendık retteudı oŋtailandyru, jaŋa logistika tızbekterın qalyptastyru, sifrlyq tehnologiialardy engızu mäselelerı boiynşa yqpaldastyqty küşeitu jūmystaryn jalǧastyrudyŋ maŋyzy zor. Bügınde järmeŋke saudasyna sūranys joǧary. Osyǧan orai «Dostastyq järmeŋkesı» atty memleketaralyq baǧdarlamany ıske qosudy ūsynamyn. Onyŋ aiasynda TMD elderınıŋ türlı qalalarynda jyl saiyn sauda-sattyqtyŋ körıgın qyzdyratyn ıs-şaralar ötkızuge bolady. Oǧan bükıl Euraziia öŋırındegı şeberler men şarualardy da şaqyrǧan jön. Alǧaşqy körmenı Qazaqstannyŋ eŋ köne qalalarynyŋ bırı – Tarazda ūiymdastyruǧa daiynbyz. Būl şahar ejelde Ūly Jıbek jolynyŋ boiyndaǧy maŋyzdy torap bolǧandyqtan «keruenşıler qalasy» dep te atalǧan,– dedı Prezident.
Memleket basşysy sauda-ekonomikalyq kooperasiianyŋ tiımdılıgı kölık dälızderınıŋ damuymen tyǧyz bailanysty ekenın atap öttı. Sonymen qatar Qazaqstan negızgı halyqaralyq baǧyttardaǧy temırjol infraqūrylymyn jappai keŋeituge kırıskenın aitty.
– Byltyr TMD-ǧa müşe memleketterdıŋ aumaǧy arqyly ötetın küre joldardy özara ūştastyru tūjyrymdamasyn äzırleudı ūsynǧan edım. Būl jūmysty meilınşe tezırek aiaqtauymyz kerek. Jalpy, «Bır beldeu, bır jol», «Soltüstık – Oŋtüstık», Transkaspii baǧyty siiaqty jahandyq jobalardy özara üilestıru Euraziia qūrlyǧyndaǧy ekonomikalyq, institusionaldyq jäne kölık-logistikalyq damudyŋ bıryŋǧai tūjyrymdamasyn qūruǧa mümkındık beredı, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident sifrlandyru salasyndaǧy yntymaqtastyqty jandandyrudy perspektivtı mındettıŋ bırı dep atady. Qasym-Jomart Toqaev TMD halyqtarynyŋ mädeni jäne ruhani bailanystaryn nyǧaitu mäselesıne basa nazar audardy.
– Mädeni-gumanitarlyq yntymaqtastyǧymyzdyŋ salalary men baǧyttaryn ünemı keŋeitıp otyrǧanymyz jön. Taiauda Astana qalasynda ötken Düniejüzılık köşpendıler oiyndaryna 85 elden 2 myŋnan astam sportşy keldı. Būl älemde etnosport qozǧalysyna, būrynǧy köşpelı halyqtardyŋ mädeni mūrasyna qyzyǧuşylyq zor ekenın körsettı, – dedı Qazaqstan Prezidentı.
Joǧary oqu oryndary men jastar arasyndaǧy qarym-qatynasty damytu – bırlesken jūmystyŋ maŋyzdy baǧyty. Memleket basşysy student almasu jäne ǧylymi taǧylymdamadan ötu ısın jandandyru üşın «Dostastyqtyŋ akademiialyq astanasy» atty jaŋa baǧdarlamany ıske qosudy ūsyndy.
Qasym-Jomart Toqaevtyŋ pıkırınşe, Euraziialyq qauıpsızdık tūjyrymdamasyn bırlesıp äzırleudıŋ de airyqşa mänı bar. Prezident mūndai taǧdyrşeştı mäselenıŋ TMD elderınde talqylanuy oryndy dep sanaidy.
Qazaqstan Prezidentı kelesı jyly Ūly Otan soǧysyndaǧy Jeŋıstıŋ 80 jyldyǧyn atap ötuge qatysty oiyn jetkızdı.
– Būl – Dostastyq elderınıŋ barlyq halqyn bırıktıretın aituly data. Erkındık pen ädıldık saltanatynyŋ nyşanyna balanatyn mazmūndy mereke. Bız äkelerımız ben analarymyzdyŋ, soǧys ardagerlerı men tyl eŋbekkerlerınıŋ adamzat tarihyndaǧy öşpes erlıgın ärdaiym este saqtauǧa tiıspız, – dedı Memleket basşysy.
Söz soŋynda Qasym-Jomart Toqaev 2025 jyly TMD-ǧa Täjıkstan Respublikasynynyŋ töraǧalyq etu jäne kezektı sammittı Duşanbede ötkızu turaly şeşımdı qoldaitynyn jetkızdı.
Jiynda Resei Prezidentı Vladimir Putin, Äzerbaijan Prezidentı İlham Äliev, Armeniia Premer-ministrı Nikol Paşinian, Belarus Prezidentı Aleksandr Lukaşenko, Qyrǧyzstan Prezidentı Sadyr Japarov, Täjıkstan Prezidentı Emomali Rahmon, Türıkmenstan Prezidentı Serdar Berdımūhamedov jäne Özbekstan Prezidentı Şavkat Mirziioev söz söiledı.
