Demokratııa turǵysynan alsaq, referendým – halyqpen sanasýdyń eń bıik kórinisi. Mundaı pikirdi beldi ózbekstandyq saıasattanýshy, «Bilim kerýeni» memlekettik emes ǵylymı bilim berý mekemesiniń dırektory Farhod Tolıpov bildirdi, dep habarlaıdy Kazinform agenttiginiń Tashkenttegi menshikti tilshisi Álıhan Asqar.
Farhod Tolıpov atap ótkendeı, tek AES emes, jalpy kez kelgen óńirde boı kóteretin óndiristik nysan sol aımaqtyń damýyna sózsiz yqpal etedi. Bul rette usynysqa birjaqty qaraýǵa bolmaıdy, ıaǵnı ıdeıa tolyq zerdelenip, aq-qarasy ádil sarapqa salynǵany jón.
«Eger qazirgi tańda aıtylyp júrgen atom elektr stanııalarynyń qaýipsizdigine qatysty pikirlerdi eskermeı, máselege birjaqty qarasaq, onda ol da halyqtyń ómirin jaqsartýǵa áser etetinin kórýge bolady. Óıtkeni, birinshi kezekte AES - elektr energııasymen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan joba. Tıisinshe, ol sol oblystaǵy nemese ózge de óńirlerdegi memlekettik nysandardy, jeke sektordy jaryqpen qamtamasyz etedi. Degenmen bul rette AES qurylysyna birjaqty baǵa berýge bolmaıdy. Sebebi, ol - óte mańyzdy strategııalyq nysan. Sondyqtan onyń paıdasymen qatar, ózge de erekshelikterin tolyq eskerip baryp sheshim qabyldaý oryndy bolmaq», - dep pikir qosty saıasattaný ǵylymdarynyń kandıdaty.
Onyń paıymdaýynsha, AES salynatyn óńirdiń barlyq erekshelikteri eskerilýi tıis. Óıtkeni, álem elderinde boı kóterip jatqan energobloktardyń barlyǵy tek bir ǵana tehnologııamen salynbaıdy. Sondyqtan AES-ti aımaqtyń geografııalyq, gıdrologııalyq jáne seısmologııalyq jaǵdaıyna beıimdep qurý qaǵıdasy birinshi orynda bolýy qajet.
«Ár AES salynǵan nemese salynatyn eline, jerine baılanysty erekshelenedi. Atom energetıkasy salasynda ilgeri damyǵan AQSh, Franııa, Qytaı jáne Japonııa sııaqty elderde boı kótergen AES-ter sol memlekettiń klımatyna, bolýy múmkin qaýip-qaterine beıimdelgen. Bul rette júıelengen bir ǵana tehnologııa bar dep aıtý qıyn. Máselen, bizdiń óńirde jer silkinisteri bolyp turady, sondaı-aq sý tapshylyǵy baıqalady. Bulardyń barlyǵy AES-tiń qurylysy týraly ıdeıany talqylaý kezinde jan-jaqty eskerilýi tıis», - deıdi Farhod Tolıpov.
Osy oraıda sarapshynyń oıy AES halyq úshin salynatynyn eskere otyryp, onyń barlyq tehnologııalyq proesi turǵyndarǵa ashyq ári shynaıy faktimen túsindirilýi kerek degenge saıady.
«AES-tiń qurylysyna qatysty keıbir suraqtar jabyq kúıinde qalyp qoıady. Bul nysan halyq ıgiligi úshin salynatyn bolǵandyqtan, biz onyń paıdasy men teris tustaryn jáne jalpy atom energııasynyń bolashaǵynan tolyq habardar bolýymyz tıis. Atap aıtqanda, turǵyndar atom elektr stanııasynyń qurylysynan bastap, tehnologııalyq proesine deıingi aqparattarmen qamtamasyz etilýi qajet», - degen pikirde sarapshy.
Sondaı-aq, Farhod Tolıpov Qazaqstanda ótetin AES qurylysy jónindegi referendýmǵa qatysty pikir bildirdi. Ol atap ótkendeı, strategııalyq mańyzdy nysannyń qurylysyna qatysty suraqty halyqpen aqyldasyp sheshken oryndy bastama. Degenmen oǵan deıin ashyq ári ádil talqylaý ótýi kerek, sáıkesinshe turǵyndardyń oıynda AES týraly túsinik qalyptasady.
«Demokratııa turǵysynan alsaq, referendým – halyq pikirimen sanasýdyń eń bıik kórinisi. AES qurylysy referendýmǵa shyǵarýǵa turarlyq másele. Ulttyq deńgeıde budan da mańyzdy suraqtar jıi kezdese bermeıdi dep esepteımin. Meniń oıymsha, halyq sanasymen uǵynyp, júıeli saraptap baryp daýys beredi. Keıbir kezderde azamattar kóterilip otyrǵan suraqtyń baıybyna barmaı, tańdaý jasap jatady. Sondyqtan referendýmǵa deıin ashyq talqylaýlar ótip, bilikti mamandardyń pikirleri eskerilýi tıis. Osynyń nátıjesinde halyqta AES týraly túsinik qalyptasady», - dep túıindedi Farhod Tolıpov.
