Eldegı ekologiialyq bastamalar

Qazaqstandaǧy ekologiia mäselelerı soŋǧy jyldary maŋyzdy mäselelerdıŋ bırı bolyp keledı. Eldıŋ ekologiialyq jaǧdaiyna äser etetın negızgı faktorlarǧa: klimattyŋ özgeruı, şöleittenu qaupı, önerkäsıptık lastanu, ormandardyŋ azdyǧy, su resurstarynyŋ tapşylyǧy, qaldyqtardy dūrys öŋdemeu syndy mäselelerdı jatqyzuǧa bolady. Jalpy, osyndai ekologiialyq problemalardy şeşu üşın Qazaqstan ükımetı men qoǧamdyq ūiymdar ärtürlı baǧdarlamalar men bastamalardy qolǧa aluda, onyŋ ışınde jasyl ekonomikaǧa köşu, ekologiialyq bılım beru jäne tabiǧi resurstardy tiımdı basqaru şaralary qarastyryluda. «Jasyl Qazaqstan» ūlttyq jobasy – Qazaqstannyŋ ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartuǧa jäne tabiǧi resurstardy ūtymdy paidalanuǧa baǧyttalǧan auqymdy memlekettık baǧdarlama. Būl joba qorşaǧan ortany qorǧau, ekojüielerdı qalpyna keltıru, klimattyq özgerısterge beiımdelu jäne eldıŋ tūraqty damuyn qamtamasyz etuge arnalǧan şaralardy qamtidy. Jobanyŋ basty maqsaty – ekologiialyq qauıpsızdıktı qamtamasyz etıp, Qazaqstannyŋ tabiǧi bailyqtaryn saqtap qalu. Sonymen qatar, būl joba eldıŋ ekojüiesın jaqsartu arqyly halyqtyŋ ömır süru sapasyn arttyrudy jäne ekologiialyq tūraqtylyqty qamtamasyz etudı közdeidı. Jasyl Qazaqstan ūlttyq jobasyna kıretın negızgı baǧyttar: 1. Atmosferalyq auanyŋ sapasyn jaqsartu Qala tūrǧyndarynyŋ densaulyǧyna aitarlyqtai äser etetın auanyŋ lastanuy – Qazaqstannyŋ ırı qalalary men önerkäsıptık aimaqtaryndaǧy özektı mäsele. Joba aiasynda kelesı şaralar josparlanǧan: - Zauyttar men önerkäsıptık käsıporyndardyŋ ekologiialyq standarttarǧa sai jūmys ısteuın qadaǧalau; - Auanyŋ lastanu deŋgeiın tömendetu üşın zamanaui tehnologiialardy engızu; - Qalalardaǧy kögaldandyrudy keŋeitu jäne jasyl aimaqtardy ūlǧaitu. 2. Su resurstaryn qorǧau jäne ūtymdy paidalanu Qazaqstanda su resurstary şekteulı, al klimattyŋ özgeruı men antropogendık faktorlar su tapşylyǧyn tudyrady. Būl baǧytta kelesı mındetter qoiylǧan: - Su közderın qorǧau jäne olardy lastanudan saqtau; - Su qoimalary men özen-kölderdı tazartu jäne qalpyna keltıru; - Su ünemdeu tehnologiialaryn engızu jäne auyl şaruaşylyǧynda su paidalanudyŋ tiımdılıgın arttyru. 3. Ormandardy saqtau jäne qalpyna keltıru Ormandardy qalpyna keltıru jäne olardyŋ audandaryn keŋeitu ekojüienıŋ tepe-teŋdıgın saqtau üşın maŋyzdy. Joba aiasynda ormandy alqaptardy ūlǧaituǧa erekşe nazar audarylady: - Aǧaş otyrǧyzu jūmystaryn jürgızu; - Ormandy aumaqtardy kesu men örteu jūmystaryna qataŋ baqylau ornatu; - Ormandardy zaŋsyz paidalanu jäne brakonerlıkpen küresu. 4. Ekojüielerdı jäne bioaluantürlılıktı saqtau Qazaqstannyŋ florasy men faunasy bıregei, jäne olardy qorǧau – eldıŋ ekologiialyq tūraqtylyǧyn qamtamasyz etudıŋ maŋyzdy bölıgı. Būl baǧytta: - Qorǧalatyn tabiǧi aimaqtardyŋ sanyn arttyru; - Qyzyl kıtapqa engen januarlar men ösımdıkterdı qorǧau şaralaryn küşeitu; - Ekologiialyq turizmdı damytu arqyly tabiǧat resurstaryn tiımdı paidalanu. 5. Qaldyqtardy öŋdeu jüiesın jetıldıru Qaldyqtardy dūrys öŋdeu ekologiialyq tazalyqty saqtau üşın maŋyzdy. Joba aiasynda: - Qaldyqtardy sūryptau jäne qaita öŋdeu infraqūrylymyn damytu; - Poligondardaǧy qoqystardy qaita öŋdeu deŋgeiın arttyru; - Qaldyqtardy kädege jaratu jäne qaita öŋdeu käsıporyndaryn aşu josparlanǧan. 6. Ekologiialyq mädeniettı qalyptastyru Halyqtyŋ ekologiialyq sanasyn arttyru – «Jasyl Qazaqstan» jobasynyŋ taǧy bır maŋyzdy baǧyty sanalady. Būl baǧytta: - Ekologiialyq bılım berudı mektepter men joǧary oqu oryndarynda engızu; - Ekologiialyq mäseleler turaly aqparattandyru jäne qoǧamdy tabiǧat qorǧau şaralaryna belsendı qatystyru; - Ekologiialyq aksiialar men senbılıkter ūiymdastyru arqyly tūrǧyndardyŋ qorşaǧan ortany qorǧauǧa degen yntasyn arttyru. Qoryta aitqanda, «Jasyl Qazaqstan» ūlttyq jobasy – Qazaqstannyŋ ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartuǧa baǧyttalǧan maŋyzdy bastamalardyŋ bırı. Joba tabiǧi resurstardy saqtau, ekojüielerdı qalpyna keltıru jäne halyqtyŋ densaulyǧy men äl-auqatyn jaqsartu maqsatynda keşendı şaralardy qamtyp otyr. Būl ekologiialyq bastamalar eldıŋ tūraqty damuy men tabiǧi bailyqtaryn keleşek ūrpaqqa saqtap qaluǧa yqpaly zor bolady degen senımdemız! Aigül Mūratqyzy