El mektepterinde balalarǵa arnalǵan kitap qory -  40 mıllıon

1988
Adyrna.kz Telegram

Ulttyń búgini men keleshegi bilimdi urpaqtyń qolynda.  Saýatty býyn taıaý bolashaqty basqaryp, jańa dáýirdiń qaǵıdalaryn meńgeretini aıan. Ol úshin jastarymyz daryndy, kózinde oty oınaǵan jalyndy bolýy shart. Jigerli jas, kemeńger tulǵa, ulaǵatty urpaq tárbıeleý isi asa aýyr ári jaýapkershilikke toly is. Bul rette áýeli bilimge onyń ishinde rýhanı jan azyǵyn molaıtýǵa den qoıǵan abzal.  El prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń ózi «Balalar – memleketimizdiń jarqyn bolashaǵynyń kepili. ...Óskeleń urpaqtyń úılesimdi damýy men baqytty balalyq shaǵy – bizdiń jalpyulttyq mindetimiz» degen edi.   Túıdek sózdiń astaryndaǵy túıin, urpaqqa tól ádebıetimiz ben mádenıetimizdi nasıhattap, qoǵamdyq sanany jańǵyrtýmen astasyp jatyr.

Joǵaryda aıtqan nasıhattyń negizgi kilti –bilim. Al, bilimniń kózi- kitap. Sol sebepti balalar úshin kórkem ádebıet oqý úrdiske aınalýy tıis. Bul sana bıigine jetelep, saýatty býyndy arttyratyn týra jol.

Memleket basshysyda atalmysh máselege jiti nazar aýdarǵany málim. Qasym-Jomart Kemeluly Túrkistanda ótken ulttyq quryltaıda balalardyń bilimin jetildirýge  basymdyq berý qajettigin basa aıtty.

«Shyn máninde, kitap oqıtyn el zııaly ultqa aınalady. Biz jas urpaqtyń kitapqa qushtarlyǵyn oıatýymyz kerek. Bul qıyn másele ekenin túsinemin. Ásirese, olardyń bar nazary áleýmettik jelide bolǵan kezde, tipti, qıyn. Biraq bul máselemen shuǵyldaný kerek. Basqa jol joq»,-dedi Prezıdent.

Aıtylǵan oı ornyqty, shynymen ǵalamtor sanany torlaǵan zamanda zańǵar tulǵaly urpaqty ósirý úshin kók jáshiktiń ishindegisin emes, arhıvterde saqtalǵan  qundy jazbalardy paraqtap, sarabdal oılardy saralaý álde qaıda tıimdi.  Tek, jiger men kúsh qajet. Óıtkeni, sanaǵa silkinis engizý áste, qıyn!.

Sondyqtanda, memleket basshysy «Balalar kitaphanasy» atty baǵdarlamany iske asyrýǵa pármen berdi.

«Balalar kitaphanasy» baǵdarlamasynyń basty maqsaty mektep kitaphanalaryn mańyzdy balalar ádebıetimen qamtamasyz etý.

Baǵdarlama aıasynda qazaq ádebıetiniń ár túrli janrlaryn qamtıtyn arnaıy tizim jasaqtaldy. Bul iske jaýapty táýleszi qoǵamdyq komıssııa  qyryq paıyzy klassıkalyq ádebıet, 30 paıyzy «Táýelsizdik kezeńindegi ádebıet» jáne qalǵan bóligin álemdik ádebıettiń úzdik týyndylarynan iriktep, ázirlegen bolatyn.

Balalar ádebıetiniń atasy bul árıne, Berdikbek Soqpaqbaev. Týǵanyna 100 jyl tolǵan sańlaqtyń týyndylary san urpaqty tárbıeledi.  Bul qatada Saıyn Muratbekov, Muzafar Álimbaev, Qadyr Myrza Álı syndy jazýshylardyń shyǵarmalary urpaqty kórkem ádebıetpen sýsyndatty desek artyq aıtqandyq emes.  Jańa zamanda balalar ádebıetinde qalamtartqandardyń qatarynda Kádirbek Qunypııaulynyń esimi aıryqsha atalady. Aǵa býynnyń izin basqandarǵa keler bolsaq, bul tizimdi Eseı Jeńisuly («Mynaý ǵazız dúnıe»), Sáýle Dosjan («Birtýar», «Aýyldan shyqqan mıllıoner»), Esbolat Aıdabosyn («Qyzyl saqa»), Beıbit Sarybaı («Aqtaban»), Álibek Baıbol («Áripter álemine saıahat»), Rústem Saýytbaı («Qııal álemi»), Meıirjan Jylqybaı («Qyryq birinshi ótiriktiń sońy») syndy jazýshylar tolyqtyrady.

Olardyń qalamynan shyqqan týyndy qazirgi kezde kitapqa jany qumar oqyrman úshin qoljetimdi.  Onysy qýantarlyqtaı óıtkeni, memleket basshysy  balalardyń kitapqa degen qumarlyǵyn oıatyp, kórkem shyǵarmany boıyna sińirý úshin jazbalar árkez qol jetimdi bolýy kerektigin qadap aıtqan edi.

Prezıdenttiń bul pármeni múltiksiz oryndalyp keledi.  «Balalr kitaphanasy» jobasy negizinde iriktelgen kitaptardyń 76 paıyzy otandyq avtorlardyń shyǵarmalary bolsa, 24 paıyzy álem ádebıetiniń tańdaýly eńbekteri. Otandyq shyǵarmalar qataryna  Abaı Qunanbaev, Ahmet Baıtursynov, Tahaýı Ahtanov, Sherhan Murtaza, Berdibek Soqpaqbaev synda qalamgerlerdiń shyǵarmalary endi. Al álem ádebıetiniń tiziminde Ernest Hemengýeı, Djek London, Rabındranat Tagor, Aleksandr Ostrovskıı, Valter Skot, Mıhaıl Lermontovtyń eńbekteri bar.

Resmı derekterge súıensek, el mektepterindegi balalarǵa arnalǵan kitaptyń qory 40 mıllıondy quraıdy. Munyń syrtynda elektrondyq memlekettik kitaphana qorynyń katalogyna 150 jazýshynyń eńbegi engizilgeni jáne bar.

Balalar ádebıetin memlekettik qoldaý júıeli túrde júzege asyrylyp keledi. Oǵan dálel, Qazaqstan Respýblıkasynyń prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń jarlyǵyna sáıkes, Qazaqstanda 2021 jyl – «balalar ádebıeti jyly» jáne 2022 jyl – «Balalar jyly» dep ataldy. 2021 jyly memlekettik baǵdarlamalardyń aıasynda balalarǵa arnalǵan álem jáne qazaq ádebıetiniń úlgileri aralas 100 kitap jaryq kórdi. Bul bastama elimizdegi kommerııalyq nemese memlekettik baspalardyń da balalar ádebıetin damytýǵa úles qosýyna áser etti dep aıtýǵa bolady. Budan tys aqyn Baıbota Qoshym-Noǵaıdyń qurastyrýymen 10 tomdyq «Balalar ádebıetiniń antologııasy» shyqty. Sonymen qatar, sońǵy bir-eki jylda «Balalar poezııasynyń antologııasy» jáne «Balalar áńgimeleriniń antologııasy» jáne birqatar qalamgerlerdiń jekelegen kitaptary basylyp shyqty. Mundaı ıgi bastamalar Qazaqstandaǵy balalar ádebıetin damytýǵa oń qadamdar jasala bastaǵanyn kórsetedi. Qoryta kelgende, Qazaqstannyń táýelsizdik kezeńindegi balalar ádebıeti ártúrli mazmun men taqyryptardy qamtıdy. Ádebıet te ónerdiń bir túri bolǵandyqtan, oqýshy-oqyrman ózi unatqan týyndylardy tańdap oqýǵa erki bar.

Ulttyq sanany tamyrynan úzip almaı, jańa zamanǵa saı etip beıimdeýdiń basty tetikteriniń biri – jas urpaqty ulttyq ádebıetimizdiń qaınar-kózimen sýsyndata bilý. Bul balalardyń tanym kókjıegin arttyryp, ertegiler men áńgimelerden paıdaly aqparat, mol tálim alýyna septigin tıgizeri sózsiz.

 

 

Pikirler