Keşe mıngen taksişı jıgıttıŋ däl osyndai mūrty joq, saqaly bar eken. Soŋǧy uaqytta köp baiqap jürmın.
Keşe Olimpiada turaly post jaza qoiaiynşy dep, ükılı ümıtımız bolǧan boksşylar men baluandardy qarap otyryp, bır ūqsastyqty baiqadym: köbınıŋ (men körgerderdıŋ), taksişı jıgıt siiaqty saqaly bar da, mūrty joq eken.
Sodan aldym da dosym Erkinbek Shokai qarige habarlastym. Kezınde Atyrauda bır top jıgıt bolyp aǧymdarmen bırge kürestık.
Erekeŋ täptıştep tüsındırıp berdı: “Mūrtty basyŋdar degen bar. Onyŋ ekı tüsındırmesı bar: bırınşısı, mūrt erın men auyzdy jauyp qalatyndai bei-bereket öspesın dese, ekınşısı terı körınetındei alyp tasta deidı. Jalpy būl säläfilerge, basqalarǧa emes, jalpy mūsylmandarǧa ortaq dünie”, — dedı.
Boks pen kürestegı jıgıtter säläf pa, basqa ma, kımnıŋ pätuasyn tyŋdap jürgenın bılmedım, bıraq olarǧa saqal-mūrt ne balaq siiaqty syrtqy atributtary maŋyzdyraq sekıldı. Al şyn mänınde syrty emes, ışkı mänı, mınez-qūlqy maŋyzdy bolǧany jön, menıŋşe.
Keibır qyz-jıgıtterdıŋ jüzı nūrlanyp tūrady. Közınde eş agressiia, qulyq-sūmdyq joq, söilesken adamyna meiırım tögıp tūrady. İkonalardaǧy qasiettı adamdardy nege nūr şaştyryp beineleitının sonda ūqtym. (Tek dındı ūstanǧandar ǧana nūrlanyp jüredı dep taǧy da aita almaimyn)
Men bıletın Erkınbek Şoqai jetı ijazanyŋ iegerı, dıni bılımı älgı sportşylardan artyq ekenı anyq, bıraq saqal-mūrt qoia bermeidı, menıŋ baiqaǧanym.
Soǧan qaraǧanda dındı tereŋ bılmeitınder ony şarttar tızbegı dep tüsınse kerek, menıŋşe. Al şyn mänınde, taǧy da menıŋ oiymşa, dın — būl şarttylyq emes, mädeniet, al mädeniet adamnyŋ mınez-qūlqynan körınıs tabady, iaǧni materialdanady. Mümkın, imandylyqtyŋ degeilerı bolsa, şarttar — bastapqy deŋgei, mädeniet — aqyrǧy deŋgei şyǧar.
Sportşylardyŋ dıni şarttardy oryndaǧany dūrys emes dep otyrǧanym joq, ärine, bıraq “dını bar da, ūlty joq…” dıni ideologiialardyŋ jetegınde ketıp, özı men ökılı bolyp tuǧan ūltynyŋ bıregeilıgın joǧaltyp almasa eken deisıŋ. Ondailardy talai kördık, betın aulaq qylsyn, olardyŋ türı jaman. Olar massaǧa ainalyp, saiasi bilık qolyna tise, ūlttan da, elden de — bärınen aiyrylamyz.
Bügın qaharman bolyp jürgen sportşylar balalar men jastarǧa ülgı. Saqal qoia ma, joq pa, ärkımnıŋ öz erkı ǧoi, dese de keibır atributtar men keibır kılt-sözder terıs aǧymdardyŋ nasihaty üşın qoldanatyn erekşelık belgısı, al būl belgıler öskeleŋ ūrpaqty adastyra ma dep qorqamyn. (Atyrau men Şymkentte 6-7 jyl aǧymdarmen küresken täjıribesı bar adam retınde “qauıp etkennen aitamyn”. Mäselen, Atyrauda ortalyq köşelermen qara kiımdılerdı ädeiı ärlı-berlı jürgızıp qoiady eken, halyqtyŋ közı üirensın dep) Atributtar — propagandanyŋ qūraly. Iаki, terıs aǧym ideologtary qataryn köbeitu üşın oilap tapqan (oilap tapqanda, osyndai dünielerge basymdyq berıp) nasihattyŋ bır türı. Aǧymdardyŋ propagandasynyŋ jemtıgı, mümkın qūrbany bolyp jatqanyn bızdıŋ sportşylar oilana bermeuı de mümkın.
Sondyqtan da, būl ideologiialyq soǧysta mūndaiǧa män bergen jön dep oilaimyn. Publikaǧa alyp şyǧatyn adamdardyŋ, eldıŋ atynan jarysqa qatysatyndardyŋ jürıs-tūrysy men üstı-basyna män bergenı jön. Atributtardy bılıp-bılmei nasihattap jürgender balalarymyz (bärımız de bala tärbielep otyrmyz degendei) üşın şamşyraqqa ainalyp ketpese eken. (Asyly, jastarǧa saqaldy sportşylar emes, adamzattyŋ beinetın jeŋıldetkısı keletın ǧalymdar ülgı bolǧany abzal)
P.S. Aitpaqşy, Eldostyŋ saqalyn aldyryp tastaǧany (mümkın osyny tüsınıp özı alyp tastady) dūrys boldy. Äkımdıkten bıreu-mıreu eskerdı ärı eskerttı dep ümıttenemın. Saqaldyŋ bar-joǧy Eldostyŋ imanyn iia joǧarlatady, iia tüsıredı dep oilamaimyn. İman ärkımnıŋ öz jüregındegı dünie. İman betke saqal bolyp şyǧuy tıptı mındet emes. Ol, şynynda da, bolsa, kısı jüzın nūrlandyryp tūrady.
P.P.S. Qazır Olimpiadada alǧan altyn emes, osy mäsele maŋyzdy. Sondyqtan Olimpiada turaly jazbai-aq qoiaiyn dep şeştım.
Eskertu: būl jeke pıkırım, demek qatelesuım de mümkın.
Ūqsas jaŋalyqtar
