Qazaq ūǧymynda tektılık degen tamaşa tüsınık bar. Tektı adam dep adamgerşılık pen köregendıktı tu etken, aqyldylyq pen parasattylyqty janyna jalau tūtqan, tazalyqqa, adaldyqqa, bılımdılıkke, mädeniettılıkke, nysaptylyqqa ūmtylǧan adamdy aitamyz.
Äitkenmen jiyrma bırınşı ǧasyrda köz tartarlyq kölıgı, joǧary lauazymy, qolastynda küŋı, jyltyraǧan köilegı, ataq-daŋqy, şeŋ-şekpenı, bırneşe köŋıldesı bar bai-baǧlandy bız tektı deimız. İä, iä tektı deimız. Ol adamnyŋ tübı kım, ötken ömırı qandai, adamdarmen qarym-qatynasy qalai, bailyǧy qandai jolmen keldı, onda bızdıŋ şaruamyz joq. Bız tek qampaiǧan qarynyna, tompaiǧan qaltasyna qarap tektı dep tabynyp jürgen qūdırettı adamdarymyz qūmar quǧan qasietsız, kerdeŋdegen kesır, janyŋdy jer jaǧympaz, tym täkäppar boluy mümkın. Qolyna bailyq tüse qalsa asyp-tasyp, bilık ala qalsa şaş al dese, bas alady, iaǧni, “at mınbegen at mınse, şaba-şaba öltırer, ton kimegen ton kise, qaǧa-qaǧa bıtırer” nemese “jaman atqa jal bıtse, janyna torsyq bailatpas, jaman adamǧa şen bıtse, janyna qoŋsy qondyrmas” degennıŋ aiaǧyn qūştyratyn "tektılerımız" jeterlık. Bıraq bız üşın ol bärıbır tektı adam! Sebebı bızde "şırıgen bai", oi, ǧafu ötınem, "tektı" adam bolǧymyz keledı. Al jyrtyq kürkesınen basqa qolynda eşteŋesı joq, esesıne aq adal nietı men möldır taza jüregıŋ aldyna jaiyp salatyndardy bız eşkımge sanamaimyz. Keide tıptı ūl-qyzymyz sondai otbasymen otau qūramyn dese, "teksızdıŋ balasyn qaitesıŋ?!" dep şäŋk ete qalamyz. Bıraq ol adam bızge qaraǧanda jüz ese namysqoi, ūiatty, arly boluy mümkın. Osylaişa bız, "tektıden tektı tuady, tektılık tūqym quady" degen tämsılge süienıp, tektılıktı tegımızge, tuǧan-tuysymyzǧa, ata-anamyzǧa qarap baǧamdaimyz. Bız jiı araqqa salynǧan äke men anaǧa qarap, "teksızderdıŋ otbasy" dep baǧa beremız. Syrttan synaimyz. Dei-tūrǧanmen jaqsydan-jaman, jamannan-jaqsy tuatynyŋ ūmytyp ketemız. Maskünemderdıŋ otbasynan jany sūlu, auyzyna araqty alu tūrmaq, atyŋ atauǧa arlanatyn, bılımnıŋ şyrqau şyŋyŋ baǧyndyratyn, kez-kelgen ıste parasattylyqpen, tektılık tanytatyn bala düniege keluı mümkın. Demek naǧyz tektılık qaltadaǧy qarjyǧa da, naşar ata-anaǧa da qaramaidy eken. Menıŋşe, erteŋgı ūrpaǧy tektılık tanytu üşın, är adam bügınnen bastap boiyna jaqsy mınezderdı qalyptastyryp, dūrys ömır süruı kerek.
Sız qalai oilaisyz, oqyrman?
Aqgül AIDARBEKOVA
