Äleumettık mäselenı derektı filmge ainaldyrǧan rejisser özınıŋ şyǧarmaşylyq syry jäne qalyptasu kezeŋderı jaily oilarymen bölısedı.
Rejisser, fotograf, kontentmeiker Ernar Almabek – eldegı äleumettık mäselelerdı taspalap, jelıge jüktep, körermen qyzyqqan bloger. Jaqynda «Tasqyn men taǧdyr» degen ataumen batys öŋırındegı topan sudan zardap şekken jūrttyŋ jaǧdaiyn derektı filmmen körsetken Ernar myrzanyŋ jūmysy, jospary jaily sūhbattastyq.
«KONTENT – MENIŊ ÖMIRIM»
- Ernar myrza, özıŋız turaly qysqaşa aita ketseŋız. Äleumettık jelıdegı blogyŋyz qalai bastaldy? - Men Almaty qalasynyŋ tumasymyn. M.Maqataev atyndaǧy №140 mektep-gimnaziiasynda oqyp, keiınnen T.Jürgenov atyndaǧy öner akademiiasyn «Kino jäne televidenie rejisserı, prodiuserı» mamandyǧyn bes jyl oqyp, tämamdadym. Suretke tüsıruge, rejisserlıkke mektep kezınen qyzyǧamyn. 8-9 synyptan bastap kompiuterdegı montajdy üirenıp, oquşy deŋgeiındegı qysqa metrajdy rolikter, animasiialyq multfilmder tüsırıp jüretınmın. Alǧaş otymdy jaqqan jetıstıgım dep 11-synypta qatysqan «Ūlttyq arna – ūlt ruhy» atty konkurs edı. Ūlttyq arnanyŋ 50 jyldyǧyna orai ūiymdastyrylǧan baiqauda «Eŋ jas animator» degen jüldenı ūtyp aldym. Jürgenovke tüsuıme sol jetıstıgım türtkı boldy. Qazır frilansermın. Äleumettık jelıde erkın kontent jürgızemın. Kontent – menıŋ ömırım. Alǧaş ret fototüsırılımderdı jariialap, jüie qūryp 2022 jyldan bastap belsendı bola bastadym. Basynda auyldaǧy bie sauyp otyrǧan jeŋgeme, şöp şauyp jürgen jıgıtterge fotosessiia jasap jüktegen videom qaralymy artyp, taŋdauly bolyp bastady. Sodan berı qazır Instagram jelısın belsendı jürgızemın.TANYSUDAN KEIIN TUǦAN İDEIа...
- “Terıskei - bızge amanat” dep bastalyp “Tasqyn men taǧdyr” dep jalǧasyn tapqan özektı mäselenı kötergen derektı filmderıŋız köruşınıŋ köŋılın bosatpai qoimaidy. Būl ideia qaidan tudy? - Oŋtüstıkten soltüstıkke adamdardy köşırıp, sol köştıŋ basy-qasynda jürgen, özı de Almaty jaqtan sol jaqqa köşıp barǧan Burahan Daqanov degen jıgıt bar. Ol jıgıttı būrynnan syrttai tanitynmyn. Menıŋ fotosessiia jasaityn jobama Burahannyŋ obrazy, fakturasy suretke tüskenge jaqsy keledı degen oimen byltyr şılde aiynda Burahandy ızdep soltüstıkke bardym. Auylyna äbden jaqyndaǧan kezde habarlastym. Söitsem, ol üiınde emes eken. At basyn kerı tartyp, qaita qaittym. Burahan maǧan küzde kel dedı, bıraq ol kezde menıŋ jolym tüspedı. Keiın qaŋtarda aldyn-ala habarlasyp, eskertıp, auylyna taǧy jol tarttym. Jetken soŋ fotosessiiamdy jasadym, Burahandy jaqynnan tani tüsıp, özı turaly bır jarym minuttyq rolik jasadym. Alaida, onyŋ ıstep jatqan ısı bır jarym minuttyq rolikke syimaitynyn tüsındım. Ol menı sonda jürgen qanşama adammen tanystyrdy. Är tanysqan adamnyŋ ömırı bır-bır – tarih, bır-bır keiıpker. Oŋtüstıktegı atamekenın qaldyryp, soltüstıkke arnaiy maqsatpen köşıp barǧan adamdardyŋ ömırı jaily äŋgımesın taspalap, körsetkım keldı. Būl derektı film sol tanysudan keiın tuǧan ideia edı. Burahanǧa keiın aittym, ne şyǧatynyn bılmeimın, bıraq jaqsy bır video şyǧatyn siiaqty dep. Ärqaisynyŋ özınıŋ taǧdyry, aitar äŋgımesı bar 5-6 adamnan sūhbat aldym. Üige kelıp montajǧa otyrǧanymda būnyŋ jai ǧana video emes, derektı film retınde şyǧuy kerek ekenın ūqtym. Instagram-dy qarasam, maksimum 15 minuttyq video jükteuge bolady eken. Sol uaqytqa şaqtap, rettep, montajyn jasap, keiıpkerlerdıŋ aitqan oqiǧalaryn keregınşe qysqartyp, 15 minuttyq film şyǧardym. Atauyn Burahannyŋ aityp jürgen ūranymen «Terıskei – bızge amanat!» dep atadym. Biyl nauryzda bärımız bıletındei eldıŋ batysyn topan su torlady. Jaǧdaidy körıp, Oiyl auyldaryna baramyn dep şeştım. Būl ıstı özımnıŋ azamattyq boryşym dep sanadym. Halyqqa qoldau körsetıp, qolymyzǧa kürek alsaq ta, järdemdesuımız kerek dep bıldım. Saparǧa deiın äleumettık jelıdegı oqyrmandarymmen kışıgırım qor aşyp, qarajat jinaǧan bolatynmyn. Jinalǧan amanatty su basqan öŋırdegı halyqqa jetkızdım. Oiylǧa barǧanymda aiaq asty Samat esımdı aǧamyzdy jolyqtyrdym. Ol kısınıŋ ūlyna joldaǧan audiojazbasy jelıde bıraz tanylyp, taralyp ketken edı. Samat aǧaǧa da fotosessiia jasap jürıp, osynda «Terıskei – bızge amanat» degen siiaqty filmnıŋ jalǧasyn tüsıruge bolady eken ǧoi degen oi tudy. Sodan ol jaqtan da bırneşe keiıpker tauyp, bastan keşken oqiǧalaryna keŋırek toqtalyp, taǧdyryn tasqyn şaiǧan oiyldyqtardyŋ äŋgımesın tüsırıp aldym. Osylaişa «Tasqyn men taǧdyr» atty derektı filmım äuelgı jobanyŋ jalǧasyn tapty.TELEFONǦA TÜSKEN FİLM
- Tüsırılım prosesı turaly aita ketseŋız. Film nemen tüsırıldı? Montaj qalai jasaldy? - Qyzyǧy, men öz oiymdaǧy video sapaly boluy üşın käsıbi kamera qajet degen taptauryndy būzdym. Öitkenı filmder tolyqtai telefonǧa, Iphone kamerasyna tüsırıldı. Äuelde äleumettık jelı üşın jai ǧana fotosessiia, keiın rolik qylamyn dep niettengen men videolardy telefonǧa tüsırıp alǧan edım. Sosyn otyryp, «nege telefonmen taspalanǧan dünieden derektı film şyǧaryp körmeske?» degen oi keldı. Qazır mobilografiia, äleumettık jelı damyǧan zaman. Bärın telefonǧa tüsıremız ǧoi. Özım käsıbi maman bolǧandyqtan būǧan deiın kez kelgen tüsrılımge kamerany qūp köretınmın. Keiınnen oiym özgerdı. Kameradan görı telefon şynaiy atmosferany sapaly türde bere alady eken. Artyq jük joq, jai ǧana petlichka men telefonyŋdy qosyp tüsıre beresıŋ. Bıraq montajdy kompiuter arqyly jasaimyn. - Qystyŋ qaqaǧan aiazynda soltüstıkke attanyp, ondaǧy tırşılıktı taspalap keldıŋız. Odan mıne, jaqynda tasqyn torlaǧan auyldardy şarlap qaittyŋyz. Qandai qiyndyqtar tuyndady? Aimaqtarǧa qalai, nemen jettıŋız? Äŋgımelep berseŋız. - «Terıskei – bızge amanatty» tüsıru üşın Almatydan Astanaǧa ūşaqpen jetıp, ary qarai Petropavlǧa poiyzben attandym. Boran soǧyp, joldyŋ bärı jabylyp jatqan kez edı. Petropavldan Sergeevke deiın taksimen jettım. Dese de, äleumettık jelıdegı oqyrmandarym bar, Burahannyŋ özı bar, jalpy jolda kömek körsetken jandar köp boldy. Beitanys jıgıtterdıŋ üiınde qonaq ta boldym, taǧysyn-taǧy. Jetkesın Burahan kütıp aldy. Oiylǧa barǧan kezımde Şamşaddin Omarov degen oiyldyq dosymmen habarda bolyp, jartylai ūşaqtatyp, taksiletıp jettım. Barǧan jerdıŋ bärınde qūşaq jaia qarsy alatyn jandar köp. Şükır! Bıraq, özım saiahatty ūnatatyn adam bolǧandyqtan jailylyqqa asa män beretın adam emespın. Oi bolsa oi, qyr bolsa qyr, su bolsa su dep jer şarlap jüre beremın.«MAQSATYM – MAŊYZDY MÄSELELERDI ŪMYTTYRMAU»
- Filmnıŋ özın közge jas almai köru mümkın emes. Türlışe taǧdyrdy közben körıp, el-jūrttyŋ oqiǧasyn tırıdei estıp otyryp qandai küige bölendıŋız? - Oiylǧa barǧanymda qatty tolqydym. Su basqan auyldardy, qiraǧan qara şaŋyraqty kördık. Sol qara şaŋyraqqa qarap tūryp, tolqyǧan, jylaǧan kısılerdı kördık. Būl öte qiyn jaǧdai. Qazır endı su ketıp jatyr degennıŋ özınde, būnyŋ ar jaǧynda ülken äleumettık mäseleler qaldy. Film arqyly sony jetkızgım keldı. Bügın bolǧan dünienı erteŋ ūmytatyn aqparat köp zamanda ömır sürıp jatqandyqtan, menıŋ maqsatym – osy filmder arqyly maŋyzdy mäselelerdı ūmyttyrmau. Ūmytyp ketken jaǧdaida ol dünieler şeşımın tappauy mümkın. Basqa öŋırlerdegı halyq künde aityla bergesın jauyr bolǧan dünie dep qarauy da mümkın. Keiın topan sudan zardap şekken kısıler öz mäselesımen özı qalmasyn dedım. Filmdı ekrannyŋ ar jaǧynan köretın qarapaiym halyq ta, joǧarydaǧy kısıler de batystyqtardyŋ jalǧyz emes ekenın, järdemge jügıretın jandardyŋ jetetının esten şyǧarmauy tiıs. Qazır mıne, mamyr da jettı. Tasqynnan zardap şekkenderdıŋ baspanasyn qalypqa keltırgenşe küz de jetedı, artynşa qaqaǧan qys ta taiaidy. Emosiia öte köp. Tolqisyŋ, uaiymdaisyŋ... - Derektı filmnen sondai şynaiylyq, sapaly jūmystyŋ körınısı baiqalady. Būl derektı filmder älı de jalǧasyn taba ma? - Qazırgı taŋda ideia öte köp. Negızı apatqa bailanysty «Tasqyn men taǧdyr» aiaq asty tüsırıldı. Bırınşı jobadan keiın josparda basqa filmder tūrǧan edı. Köbıne osyndai äleumettık mäselelerdı körsetetın filmder bolady. - Sūhbatyŋyzǧa raqmet!Äŋgımelesken
Dina Litpin
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
