Áleýmettik máseleni derekti fılmge aınaldyrǵan rejısser óziniń shyǵarmashylyq syry jáne qalyptasý kezeńderi jaıly oılarymen bólisedi.
Rejısser, fotograf, kontentmeıker Ernar Almabek – eldegi áleýmettik máselelerdi taspalap, jelige júktep, kórermen qyzyqqan bloger. Jaqynda «Tasqyn men taǵdyr» degen ataýmen batys óńirindegi topan sýdan zardap shekken jurttyń jaǵdaıyn derekti fılmmen kórsetken Ernar myrzanyń jumysy, jospary jaıly suhbattastyq.
«KONTENT – MENIŃ ÓMIRIM»
- Ernar myrza, ózińiz týraly qysqasha aıta ketseńiz. Áleýmettik jelidegi blogyńyz qalaı bastaldy?
- Men Almaty qalasynyń týmasymyn. M.Maqataev atyndaǵy №140 mektep-gımnazııasynda oqyp, keıinnen T.Júrgenov atyndaǵy óner akademııasyn «Kıno jáne televıdenıe rejısseri, prodıýseri» mamandyǵyn bes jyl oqyp, támamdadym. Sýretke túsirýge, rejısserlikke mektep kezinen qyzyǵamyn. 8-9 synyptan bastap kompıýterdegi montajdy úırenip, oqýshy deńgeıindegi qysqa metrajdy rolıkter, anımaııalyq mýltfılmder túsirip júretinmin. Alǵash otymdy jaqqan jetistigim dep 11-synypta qatysqan «Ulttyq arna – ult rýhy» atty konkýrs edi. Ulttyq arnanyń 50 jyldyǵyna oraı uıymdastyrylǵan baıqaýda «Eń jas anımator» degen júldeni utyp aldym. Júrgenovke túsýime sol jetistigim túrtki boldy. Qazir frılansermin. Áleýmettik jelide erkin kontent júrgizemin. Kontent – meniń ómirim. Alǵash ret fototúsirilimderdi jarııalap, júıe quryp 2022 jyldan bastap belsendi bola bastadym. Basynda aýyldaǵy bıe saýyp otyrǵan jeńgeme, shóp shaýyp júrgen jigitterge fotosessııa jasap júktegen vıdeom qaralymy artyp, tańdaýly bolyp bastady. Sodan beri qazir Instagram jelisin belsendi júrgizemin.
TANYSÝDAN KEIIN TÝǴAN IDEIa...
- “Teriskeı - bizge amanat” dep bastalyp “Tasqyn men taǵdyr” dep jalǵasyn tapqan ózekti máseleni kótergen derekti fılmderińiz kórýshiniń kóńilin bosatpaı qoımaıdy. Bul ıdeıa qaıdan týdy?
- Ońtústikten soltústikke adamdardy kóshirip, sol kóshtiń basy-qasynda júrgen, ózi de Almaty jaqtan sol jaqqa kóship barǵan Býrahan Daqanov degen jigit bar. Ol jigitti burynnan syrttaı tanıtynmyn. Meniń fotosessııa jasaıtyn jobama Býrahannyń obrazy, faktýrasy sýretke túskenge jaqsy keledi degen oımen byltyr shilde aıynda Býrahandy izdep soltústikke bardym. Aýylyna ábden jaqyndaǵan kezde habarlastym. Sóıtsem, ol úıinde emes eken. At basyn keri tartyp, qaıta qaıttym. Býrahan maǵan kúzde kel dedi, biraq ol kezde meniń jolym túspedi. Keıin qańtarda aldyn-ala habarlasyp, eskertip, aýylyna taǵy jol tarttym. Jetken soń fotosessııamdy jasadym, Býrahandy jaqynnan tanı túsip, ózi týraly bir jarym mınýttyq rolık jasadym. Alaıda, onyń istep jatqan isi bir jarym mınýttyq rolıkke syımaıtynyn túsindim.
Ol meni sonda júrgen qanshama adammen tanystyrdy. Ár tanysqan adamnyń ómiri bir-bir – tarıh, bir-bir keıipker. Ońtústiktegi atamekenin qaldyryp, soltústikke arnaıy maqsatpen kóship barǵan adamdardyń ómiri jaıly áńgimesin taspalap, kórsetkim keldi. Bul derekti fılm sol tanysýdan keıin týǵan ıdeıa edi. Býrahanǵa keıin aıttym, ne shyǵatynyn bilmeımin, biraq jaqsy bir vıdeo shyǵatyn sııaqty dep. Árqaısynyń óziniń taǵdyry, aıtar áńgimesi bar 5-6 adamnan suhbat aldym.
Úıge kelip montajǵa otyrǵanymda bunyń jaı ǵana vıdeo emes, derekti fılm retinde shyǵýy kerek ekenin uqtym. Instagram-dy qarasam, maksımým 15 mınýttyq vıdeo júkteýge bolady eken. Sol ýaqytqa shaqtap, rettep, montajyn jasap, keıipkerlerdiń aıtqan oqıǵalaryn kereginshe qysqartyp, 15 mınýttyq fılm shyǵardym. Ataýyn Býrahannyń aıtyp júrgen uranymen «Teriskeı – bizge amanat!» dep atadym.
Bıyl naýryzda bárimiz biletindeı eldiń batysyn topan sý torlady. Jaǵdaıdy kórip, Oıyl aýyldaryna baramyn dep sheshtim. Bul isti ózimniń azamattyq boryshym dep sanadym. Halyqqa qoldaý kórsetip, qolymyzǵa kúrek alsaq ta, járdemdesýimiz kerek dep bildim. Saparǵa deıin áleýmettik jelidegi oqyrmandarymmen kishigirim qor ashyp, qarajat jınaǵan bolatynmyn. Jınalǵan amanatty sý basqan óńirdegi halyqqa jetkizdim. Oıylǵa barǵanymda aıaq asty Samat esimdi aǵamyzdy jolyqtyrdym. Ol kisiniń ulyna joldaǵan aýdıojazbasy jelide biraz tanylyp, taralyp ketken edi. Samat aǵaǵa da fotosessııa jasap júrip, osynda «Teriskeı – bizge amanat» degen sııaqty fılmniń jalǵasyn túsirýge bolady eken ǵoı degen oı týdy. Sodan ol jaqtan da birneshe keıipker taýyp, bastan keshken oqıǵalaryna keńirek toqtalyp, taǵdyryn tasqyn shaıǵan oıyldyqtardyń áńgimesin túsirip aldym. Osylaısha «Tasqyn men taǵdyr» atty derekti fılmim áýelgi jobanyń jalǵasyn tapty.
TELEFONǴA TÚSKEN FILM
- Túsirilim proesi týraly aıta ketseńiz. Fılm nemen túsirildi? Montaj qalaı jasaldy?
- Qyzyǵy, men óz oıymdaǵy vıdeo sapaly bolýy úshin kásibı kamera qajet degen taptaýryndy buzdym. Óıtkeni fılmder tolyqtaı telefonǵa, Iphone kamerasyna túsirildi. Áýelde áleýmettik jeli úshin jaı ǵana fotosessııa, keıin rolık qylamyn dep nıettengen men vıdeolardy telefonǵa túsirip alǵan edim. Sosyn otyryp, «nege telefonmen taspalanǵan dúnıeden derekti fılm shyǵaryp kórmeske?» degen oı keldi. Qazir mobılografııa, áleýmettik jeli damyǵan zaman. Bárin telefonǵa túsiremiz ǵoı. Ózim kásibı maman bolǵandyqtan buǵan deıin kez kelgen túsrilimge kamerany qup kóretinmin. Keıinnen oıym ózgerdi. Kameradan góri telefon shynaıy atmosferany sapaly túrde bere alady eken. Artyq júk joq, jaı ǵana petlıchka men telefonyńdy qosyp túsire beresiń. Biraq montajdy kompıýter arqyly jasaımyn.
- Qystyń qaqaǵan aıazynda soltústikke attanyp, ondaǵy tirshilikti taspalap keldińiz. Odan mine, jaqynda tasqyn torlaǵan aýyldardy sharlap qaıttyńyz. Qandaı qıyndyqtar týyndady? Aımaqtarǵa qalaı, nemen jettińiz? Áńgimelep berseńiz.
- «Teriskeı – bizge amanatty» túsirý úshin Almatydan Astanaǵa ushaqpen jetip, ary qaraı Petropavlǵa poıyzben attandym. Boran soǵyp, joldyń bári jabylyp jatqan kez edi. Petropavldan Sergeevke deıin taksımen jettim. Dese de, áleýmettik jelidegi oqyrmandarym bar, Býrahannyń ózi bar, jalpy jolda kómek kórsetken jandar kóp boldy. Beıtanys jigitterdiń úıinde qonaq ta boldym, taǵysyn-taǵy. Jetkesin Býrahan kútip aldy.
Oıylǵa barǵan kezimde Shamshaddın Omarov degen oıyldyq dosymmen habarda bolyp, jartylaı ushaqtatyp, taksıletip jettim. Barǵan jerdiń bárinde qushaq jaıa qarsy alatyn jandar kóp. Shúkir! Biraq, ózim saıahatty unatatyn adam bolǵandyqtan jaılylyqqa asa mán beretin adam emespin. Oı bolsa oı, qyr bolsa qyr, sý bolsa sý dep jer sharlap júre beremin.
«MAQSATYM – MAŃYZDY MÁSELELERDI UMYTTYRMAÝ»
- Fılmniń ózin kózge jas almaı kórý múmkin emes. Túrlishe taǵdyrdy kózben kórip, el-jurttyń oqıǵasyn tirideı estip otyryp qandaı kúıge bólendińiz?
- Oıylǵa barǵanymda qatty tolqydym. Sý basqan aýyldardy, qıraǵan qara shańyraqty kórdik. Sol qara shańyraqqa qarap turyp, tolqyǵan, jylaǵan kisilerdi kórdik. Bul óte qıyn jaǵdaı. Qazir endi sý ketip jatyr degenniń ózinde, bunyń ar jaǵynda úlken áleýmettik máseleler qaldy. Fılm arqyly sony jetkizgim keldi.
Búgin bolǵan dúnıeni erteń umytatyn aqparat kóp zamanda ómir súrip jatqandyqtan, meniń maqsatym – osy fılmder arqyly mańyzdy máselelerdi umyttyrmaý. Umytyp ketken jaǵdaıda ol dúnıeler sheshimin tappaýy múmkin.
Basqa óńirlerdegi halyq kúnde aıtyla bergesin jaýyr bolǵan dúnıe dep qaraýy da múmkin. Keıin topan sýdan zardap shekken kisiler óz máselesimen ózi qalmasyn dedim. Fılmdi ekrannyń ar jaǵynan kóretin qarapaıym halyq ta, joǵarydaǵy kisiler de batystyqtardyń jalǵyz emes ekenin, járdemge júgiretin jandardyń jetetinin esten shyǵarmaýy tıis. Qazir mine, mamyr da jetti. Tasqynnan zardap shekkenderdiń baspanasyn qalypqa keltirgenshe kúz de jetedi, artynsha qaqaǵan qys ta taıaıdy. Emoııa óte kóp. Tolqısyń, ýaıymdaısyń...
- Derekti fılmnen sondaı shynaıylyq, sapaly jumystyń kórinisi baıqalady. Bul derekti fılmder áli de jalǵasyn taba ma?
- Qazirgi tańda ıdeıa óte kóp. Negizi apatqa baılanysty «Tasqyn men taǵdyr» aıaq asty túsirildi. Birinshi jobadan keıin josparda basqa fılmder turǵan edi. Kóbine osyndaı áleýmettik máselelerdi kórsetetin fılmder bolady.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
Áńgimelesken
Dına Lıtpın
«Adyrna» ulttyq portaly
