Sý tasqyny bastalǵaly kómekke umtylǵandar maqtalyp, kómektese almaǵandar synalyp jatyr. Sarapshylar onyń ózindik sebepterin de tarqatyp túsindiredi.
Elde sýdyń beti áli de qaıtpaı tur. Birneshe óńirlerde turǵyndar qaýipsiz jerge kóshirilse, endigi biri sý qaıtqan mekenine oralýda.
TJM búginde 118180 adamdy, onyń ishinde 44254 balany sý qursaýynan qutqarǵanyn habarlady. Alaıda bıylǵy apat adam shyǵynynsyz bolmady. Sý tasqynynan 7 adam kóz jumdy. Apatty aımaqtaǵy halyqqa kómektesý úshin qutqarýshylardan bólek, óner adamdary da jetti.
QOLYNAN KELGENDER QOMAQTY QARJY AÝDARǴAN
Zardap shegip jaqqan óńirlerge barǵan ánshilerdiń qatarynda jastar arasynda tanymal Raım, Mıras, prodıýser Gúlzıra Aıdarbekovalar bar. Qolǵa kúrek ustap, qapqa qum tolytyrp júrgen beıneleri áleýmettik jelide taraǵan.
Odan bólek, halyq arasynda «eldiń balasyna» aınalǵan Dımash Qudaıbergen de sý tasqynynan zardap shekkenderge basý aıtyp, tilekshi boldy. Ol qıyn sátte Aqtóbelikterdiń janynan tabylyp, qaıyrymdylyq qoryna 15 mıllıon teńge qarjy aýdardy. Al Dauletten qory eshqandaı qarajat jınaýsyz zardap shekkenderge 20 mıllıon teńge kómek kórsetken.
Blogerler de túrli qor ashyp, kólemdi qarajat, azyq-túlik, gýmanıtarlyq kómek jibergender de bar. Janserik Qadyrbaev, Darhan Jolshybekov, Yrysbala Ikrambaı, betperde kıgen belgisiz azamat syndy birqatar blogerler qor arqyly mıllıondap, qarjy jınap, kómek kórsetýde.
OLAR ORMANDA JÚR
Sý tasqyny kezinde eldiń synyna ushyraǵandar da joq emes. Jelide «juldyzdardyń bergen qarajatynyń tizimi» tarap túrli pikir týdyrdy.
Sebebi onda óner juldyzdarynyń aty-jónimen, qansha teńge aýdarǵany jazylǵan. Tizimde kórsetilgen derek boıynsha kópshiligi 100 myń teńgeden aýdarǵan. Osylaısha jurt juldyzdardyń bul «sarańdyǵyn» syn etip, «Masqara, mıllıondap aqsha alyp, aýdarǵany 100 myń teńge me?», «Halyq ózi kináli, sonsha aqsha shashyp shaqyrady, bulardyń aýdarǵan aqshasynyń túri mynaý» dep mysqyldap, ájýalap jatty.
Alaıda arasynda juldyzdardy jaqtaǵandar da joq emes. «Bergenge rıza bolyńdar», «Olar mindetti emes» dep jazyp, qoǵamdyq pikir týǵan.
Synnyń astynda qalǵan ánshiler qatarynda ánshi Qydyráli men Qaraqat bar. Qaraqat Ábildına 44 jasqa tolyp, týǵan kúnin Germanııanyń Frankfýrt qalasynda otbasylyq dostarymen atap ótken.
Ánshi Instagram paraqshasynda jeke merekesin joldasy Qydyráli Bolmanovtyń dostarymen birge ormanda ótkizgenin jazǵan.
"Germanııadaǵy dostarymyz aıaǵymyzdy jerge tıgizbeı kútip jatyr. Bári keremet. Tek balalarymyz qasymyzda emes. Qalǵany bári tamasha” , -dep jazdy ánshi.
Al artynsha oqyrmandary jeztańdaı ánshige «Halyqtyń qoldaýymen tapqan tabystaryńnan kómek bermeısińder me?» «Ózimiz qutyrtyp jiberdik. Mıllıondap toıǵa shaqyramyz, sony shetelge shashady», «árkimniń óz ómiri» dep jazǵan.
PARTIIa QAIDA BOLSA, JAZÝShY SONDA MA?
Saıasattanýshy Dos Kóshim óner men ádebıet salasynda júrgenderdi qoǵamnan bólmeý kerektigin aıtady.
- Meniń oıymsha, olardy qoǵamnan bólip alýdyń qajeti joq. Biraq olar da kómektesýi kerek, solardyń tarapynan qandaı kómek boldy deý de tyrnaq astynan kir izdeý sekildi. Qoǵamnyń basyna túsken zulmat bárimizge teń. Biri «jastar nege qozǵalmaıdy?» dese, biri «zııaly qaýym nege únsiz?» dep jatady. Meniń oıymsha árbir azamat qoldan kelgenshe atsalysyp jatqan sııaqty, - deıdi ol.
Dos Kóshim osyndaı kezde sportshylardyń kórinbeı qalǵanyna nazar aýdarady.
- Kóptegen ánshiler halyqtyń arqasynda kóterilgenin túsinedi, olar sony kórsetip, kómektesip jatyr. Sportshylar nege kómek kórsetpeıdi dep te aıtýǵa bolady. Olardyń alatyn jalaqysy belgili. Men sportshylardy kórgen joqpyn. Árkimniń múmkindigin de eskergenimiz jón, - deıdi ol.
Dos Kóshim osy oraıda zııaly qaýym qoǵamy sııaqty kórinetin Jazýshylar odaǵynyń da is basynda baıqalmaǵanyn aıtady.
- Meniń oıymsha, qoǵam ult aldynda júrgen «Jazýshylar Odaǵynyń kómektespeýin» aıtyp, sebepti sondaı uıymdardy izdeıtin sııaqty. Odaqtyń músheleri qazir 1000-ǵa jýyq. Jalpy biz ár ýaqytta zııaly qaýymdy alda júredi dep oılaımyz. Meniń óz basym, bizdiń zııaly qaýymǵa baıaǵydan ókpem qara qazandaı. Sebebi táýelsizdik alý kezindede 80 jyldardyń aıaǵy men 90 jyldardyń basynda biz olardy kórmedik. «Azat» qozǵalysy, «Jeltoqsan» uıymy jumys istegen kezde olar taǵy da ózderin kórsete almady. Qysqasy bizdiń zııalylar Keńes úkimeti kezinen qalyptasqan úrdis – memlekettiń úgit-nasıhatyn júrgizetin «qol balaǵa» aınalyp ketken sııaqty. Sondyqtan áli kúnge deıin bizdiń zııalylar sol júıeden shyǵa almaı keledi. «Zııaly qaýym til, oralmandar máselesine nege aralaspady?» dep men de renjımin. Ulttyq qundylyqtardy qaıta ornyna keltirý máselesinde bular nege kórinbeıdi dep aıtýymyzǵa bolady. Meniń óz basym, zııalylardan erekshe bir batyrlyq pa, qaısarlyq pa, ondaı máseleni kútpeımin. Keńes úkimeti kezindegi ıdeologııanyń quraly bolǵan zııaly qaýym áli kúnge deıin ózgergen joq. Keıin shyǵatyn zııaly qaýym áli qalyptasyp úlgermedi. Iá, birdi-ekili adamdar bar shyǵar. Dýlat Isabekov, Muhtar Shahanov, Beıbit Qoıshybaev syndy ún qosatyn adamdar bar shyǵar. Biraq bulardyń toptyq deńgeıdegi ultqa degen jan-aıqaıyn biz kórmeı otyrmyz, - deıdi saıasattanýshy Dos Kóshim.
NAZARBAEV NARAZYLYǴYNYŃ SALDARY
Ánshi Erlan Tóleýtaı da osyndaı qaıshylyqqa qaramastan halyqtyń zııaly qaýymǵa arqa súıegisi keletinin aıtady
- Qaı ýaqytta da halyq sol aqyn-jazýshysynan mundaı sátte qoldaý kútedi, solar máseleni sheshetindeı kóredi. Bul burynǵy ıdeologııanyń saldary ǵoı endi. Kezinde aqyn-jazýshy, qalamger qandaı maıdannyń bolsyn aldyńǵy shebinde júrdi. Ideologııa olardy paıdalandy. Al qazir aqyn-jazýshy degen dalada qalǵan. Olardyń qolynda qazir túk joq. Ne bılik, ne qarjy joq. Qalamger qaýym óz kúnin ózi áreń kórip júr. Onyń sózin bılik estimeıdi, tyńdamaıdy. Buryn mysaly Ǵabıt Músirepov sóılese bılik te, halyq ta tyńdaıtyn. Olar ultty oıatatyn. Al endi táýelsizdikten keıin jaǵdaı ózgerdi. Olarda tipti apattyq orynǵa baratyn aqsha da joq. Buryn bılik jazýshylardy ondaı jerge ózi jiberetin. Aqyn-jazýshylar baryp, rýhanı kúsh-qaırat berip, halyqty sabyrǵa shaqyratyn, - deıdi Erlan Tóleýtaı.
Ol eks-prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń kezindegi jaǵdaıdy da bylaı sıpattap ótti.
- Nazarbaev dáýirinde aqyn-jazýshy degen oppozıııa sanaldy. Olar jazýshylardyń ózderine maza bermeı, halyqty tonaýǵa maza bermeıdi dep oılady. Qalamaqy degen júıeni joıyp, kitaptaryn bastyrmaı qoıdy. Ǵalymdar úshin Ǵylym Akademııasyn japty. Ónerdiń bedelin túsirdi. Esesine qanynda óneri, boıynda talanty joq adamdardy búkil BAQ arqyly kótermelep juldyz jasady. Al shyn máninde naǵyz ónerpazdar dalada qaldy. Qazir olardy apattyq jerge jiberseń, halyq tanymaıdy da. Qoǵam qazirgi ánshilerdi izdeıdi. Sebebi mysaly Atyraý halqy berekeli boldy. Olar juldyzdarǵa kóp aqsha shashyp, ánshisymaqqa deıin aqsha tókti. Olar sony izdeıdi, bul zańdy. Qarap otyrsaq, ary men uıaty oıanǵandar baryp jatyr. Biraq olar jaqsy jumys istep jatyr dep oılamaımyn. Biraq, shyn nıetimen kómektesip jatqan ónerpazdar bar. Shyń kóńilmen jumys istep jatqan ónerpazdardy quptaımyz, - dep pikir bildirdi ánshi Erlan Tóleýtaı.
Aıtysker aqyndar Syrym Áýezhan men Jandrbek Bulǵaqov sý tasqynyna ázil-shyny aralas án arnap, halyqpen birge kúrek ustap júr. Al kompozıtor Marat Omarov sý tasqynynan zardap shekken otandastaryna sýdyń arjaǵynda otyryp, muhıt asqan Amerıkadan án arnady. Al kezinde Nazarbaevqa kúı arnap, ol bılikten ketkende kúıiniń notasyn jyrtyp júrgen Shámil Ábiltaev ta qarap qalmaı, óziniń «Tasqyn» kúıimen qınalǵan jurtqa janashyrlyq bildirdi.
Symbat Naýhan,
«Adyrna» ulttyq portaly
