“Yqpaldy adamdar, ekstremister, äsıre dınşılder”. Prezident Qaŋtar oqiǧasyn sipattady

Qasym-Jomart Toqaev “Egemen Qazaqstan” gazetıne bergen sūhbatynda Qaŋtar oqiǧasyna qatysty oiyn jetkızdı, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portal. Ol özınıŋ prezidenttık qyzmetke keluımen bırge jaŋa jüienıŋ ornatylǧanyn atady. “Men 2019 jyly Prezident bolyp sailanǧannan keiın memleketımız saia­si jüienı demokratiialandyruǧa, qoǧamdyq ömırge erkındık sipat beruge, ekonomikany monopoliiadan aryltuǧa bet būrdy. Reformalardy äzırleuge jäne ony jüzege asyruǧa qoǧam ökılderı, belsendı azamattar, sarapşylar qatysty. Türlı dialog alaŋdarynda, sonyŋ ışınde, menıŋ ūsy­nysymmen arnaiy qūrylǧan Ūlt­tyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ otyrys­tarynda köptegen bastama köterılıp, jan-jaqty pysyqtaldy” dedı ol. Elde türlı özgerıster bolyp, halyq jaŋa tärtıp pen jaŋa baǧdarǧa bet būra bastaǧany “yqpaldy adamdarǧa” ūnamaǧanyn aitty: “Aşyǧyn aitsam, osy jaŋa baǧdary­myz keibır yqpaldy adamdarǧa mülde ūnaǧan joq. Olar būl özgerıstı elımızde äbden tamyr jaiǧan jüiege jäne bilık qūrylymyndaǧy özderınıŋ «erekşe märtebesıne» töngen qater dep qabyldady. Mūndai adamdar eldegı özgerıske astyrtyn, keide tıptı aşyq qarsylyq bıldıre bastady. Aqyr soŋynda reformanyŋ betın qaitaryp, özderıne yŋǧaily būrynǧy qalypqa oralu üşın bärın tas-talqan etuge şeşım qabyldady” dep sipattady prezident. “Joǧary lauazymdy tūlǧalardan tūra­tyn būl toptyŋ küştık qūrylym­darǧa da, qylmys älemıne de orasan zor yqpaly boldy. Sondyqtan bilık­tı küşpen basyp aluǧa bel budy. Tergeu mälımetterıne jügınsek, olar 2021 jyldyŋ ortasyna taman da­iyn­dyqqa kırısken. Sosyn Ükımet sūiy­tylǧan gazdyŋ baǧasyn kürt ösıru turaly jan-jaqty oilastyrylmaǧan, qūqyq­tyq negızı joq şeşım qabylda­dy. Maŋ­ǧystau oblysynda arandatuşy­lar­dyŋ aitaǧyna ılesken jūrt şeruge şyqty. Sol kezde Ükımet menıŋ tapsyrmammen arnauly komissiia qūrdy. Onyŋ müşelerı qoǧam ökılderımen kezdesıp, ortaq mämılege kelu üşın bırden ai­maqqa bardy. Bıraq narazylyq şeru­lerı ekstremistık sipat aldy. Ony qas­köiler dereu öz müddesıne paidalandy. Bas prokuraturanyŋ tergeuınen qaŋtar oqiǧasynyŋ bırneşe tolqyn­men örbıgenın köruge bolady” dedı ol öz jauabynda. Sondai-aq, memleket basşysy Qaŋtar oqiǧasynyŋ neden bastalǧanyn jäne qalai örbıgen atai kettı. “Şeruler aldymen Maŋǧystau oblysynda bastaldy. Köp ūzamai basqa da öŋırlerge jaiyldy. Ortalyq bilık jäne äkımdıkter jaǧdaidy retteuge tyrysqanymen, el ışındegı ahual şie­­lenısıp kettı. Ortaq mämılege kelu üşın jürgızılgen kelıssözder men dia­lo­g­ke tolqudy ūiymdastyruşylar eş moiyn būrmady. Köptegen aimaqta alǧaşqy qaqty­ǧys­tar bastaldy. Mūnyŋ bärı arnaiy daiyndalǧan jansyzdary arqyly jaǧdaidy odan ärı uşyqtyruǧa tyrysqan qasköiler üşın «ızdegenge sūraǧan» bolyp şyqty. Osyndai asa kürdelı jaǧdaidyŋ özınde qūqyq qorǧau organdary küş qoldanbai, sabyr saqtady. Būl – ekınşı tolqyn. Jetekşılerı ymyralasqan toptyŋ aitqanyn ekı etpeitın jäne laŋkes­ter­men, onyŋ ışınde syrttan kelgen laŋ­kestermen bailanysy bar qyl­mys­tyq toptar örşelene ıske kırıs­kende üşınşı tolqyn bastaldy. Olar arnauly tehnologiiany, arandatuşylar men qaraqşylardy paidalanyp, beibıt şerulerdı jappai tärtıpsızdıkke ūlastyrdy. Ūryp-soǧu, qiratu, örteu, özgenıŋ mülkın qasaqana joiu beleŋ aldy. Dürbeleŋ kezınde qaruly radikaldar men laŋkes­ter bır mezette, bır ǧana būiryqpen mem­lekettık organdardyŋ jäne küştık qūrylymdardyŋ ǧimarattaryna, qaru-jaraq dükenderıne, qūqyq qorǧau mekemelerı men äskeri bölımderdıŋ qoimalaryna şabuyl jasady. Mūndai oqiǧa Almatyda ǧana emes, bırqatar oblys ortalyǧynda da boldy. Qaŋtar oqiǧasy kezınde üş myŋnan astam qaru qoldy bolǧanyn aita ketken jön. Onyŋ ışınde avtomat, pulemet, tıptı granatomet jäne basqa da atys qū­raldary bar. Oǧan qosa, kölık in­f­ra­qūrylymy jäne telekommunikasiia ny­sandary şabuylǧa ūşyrady. Qaraq­şylar men laŋkester özara ūiym­dasyp, bır-bırımen tyǧyz bailanysta äreket jasaǧanyn taǧy da qaitalap aitqym keledı” dedı Toqaev. Prezident jospardyŋ jetegıne ary qarai ekstremister men äsıre dınşılderdıŋ ılese ketkenın aitty. “Qasköilerdıŋ memlekettık töŋkerıs jasamaq bolǧan josparyn jüzege asyru üşın ekstremister, qylmystyq top­tar jäne äsıre dınşılder bırge qi­myldady. Olardyŋ maqsaty el ışı­ne ürei tuǧyzu, memlekettık ins­ti­tut­tardyŋ qyzmetın tūralatu, kons­ti­tusiialyq qūrylymnyŋ ırgesın şaiqau, aqyr soŋynda bilıktı basyp alu edı. Sol kezdegı ahual öte kürdelı boldy, elımız qūrdymǧa ketuge şaq qaldy. Būǧan jol bermeu üşın barlyq ıs-ärekettı kündız-tünı jäne saǧat saiyn tıkelei özım baqylap otyrdym. Işkı ıster ministrlıgı arqyly Aqorda rezidensiiasyna türlı şabuyl jasalǧaly jatyr, soǧan jük kölıkterı paidalanylady degen aqparat jettı. Maǧan bas sauǧalap, rezidensiiadan ketu, tıptı şetel asu turaly ūsynys bırneşe ret aityldy. Bıraq men būǧan üzıldı-kesıldı qarsy boldym. Teledidar arqyly jasaǧan mälımdemelerımnıŋ bırınde qandai jaǧdai bolsa da jūmys ornymda qalatynymdy aşyq aittym. Ekı apta boiy tapjylmai, Aqordada boldym, kün-tün demei, şūǧyl jinalystar ötkızdım. Sol alasapyran künderde memleketımızdı saqtap qalu, eldegı zaŋ men tärtıp üstemdıgın qalpyna keltıru eŋ basty mındet edı” dedı Qasym-Jomart Toqaev. Memleket basşysy «Qaŋtar oqiǧasynyŋ» halyq köterılısı emes ekenın mälımdedı. Aituynşa, ol — jüzege aspai qalǧan memlekettık töŋkerıs. Qasym-Jomart Toqaevtyŋ būl pıkırın Qazaqstan strategiialyq zertteu institutynyŋ sarapşysy Ermek Toqtarov qoldady.

«Qaŋtar oqiǧasy 2022-2023 jyldary bolǧan saiasi reformalardyŋ sebebı boldy. Öitkenı būl Qaŋtar oqiǧasynan keiın bärımızge mälım boldy, belgılı boldy ärı qarai būl saiasi jüiede, eskırgen erejeler boiynşa saiasi ömırdı saiasi aktivizmdı taǧy basqa da saiasi instituttardy qūruǧa bolmaidy»,—dedı ol.