Qasym-Jomart Toqaev “Egemen Qazaqstan” gazetine bergen suhbatynda Qańtar oqıǵasyna qatysty oıyn jetkizdi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portal.
Ol óziniń prezıdenttik qyzmetke kelýimen birge jańa júıeniń ornatylǵanyn atady.
“Men 2019 jyly Prezıdent bolyp saılanǵannan keıin memleketimiz saıası júıeni demokratııalandyrýǵa, qoǵamdyq ómirge erkindik sıpat berýge, ekonomıkany monopolııadan aryltýǵa bet burdy. Reformalardy ázirleýge jáne ony júzege asyrýǵa qoǵam ókilderi, belsendi azamattar, sarapshylar qatysty. Túrli dıalog alańdarynda, sonyń ishinde, meniń usynysymmen arnaıy qurylǵan Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń otyrystarynda kóptegen bastama kóterilip, jan-jaqty pysyqtaldy” dedi ol.
Elde túrli ózgerister bolyp, halyq jańa tártip pen jańa baǵdarǵa bet bura bastaǵany “yqpaldy adamdarǵa” unamaǵanyn aıtty:
“Ashyǵyn aıtsam, osy jańa baǵdarymyz keıbir yqpaldy adamdarǵa múlde unaǵan joq. Olar bul ózgeristi elimizde ábden tamyr jaıǵan júıege jáne bılik qurylymyndaǵy ózderiniń «erekshe mártebesine» tóngen qater dep qabyldady. Mundaı adamdar eldegi ózgeriske astyrtyn, keıde tipti ashyq qarsylyq bildire bastady. Aqyr sońynda reformanyń betin qaıtaryp, ózderine yńǵaıly burynǵy qalypqa oralý úshin bárin tas-talqan etýge sheshim qabyldady” dep sıpattady prezıdent.
“Joǵary laýazymdy tulǵalardan turatyn bul toptyń kúshtik qurylymdarǵa da, qylmys álemine de orasan zor yqpaly boldy. Sondyqtan bılikti kúshpen basyp alýǵa bel býdy. Tergeý málimetterine júginsek, olar 2021 jyldyń ortasyna taman daıyndyqqa kirisken. Sosyn Úkimet suıytylǵan gazdyń baǵasyn kúrt ósirý týraly jan-jaqty oılastyrylmaǵan, quqyqtyq negizi joq sheshim qabyldady. Mańǵystaý oblysynda arandatýshylardyń aıtaǵyna ilesken jurt sherýge shyqty. Sol kezde Úkimet meniń tapsyrmammen arnaýly komıssııa qurdy. Onyń músheleri qoǵam ókilderimen kezdesip, ortaq mámilege kelý úshin birden aımaqqa bardy. Biraq narazylyq sherýleri ekstremıstik sıpat aldy. Ony qaskóıler dereý óz múddesine paıdalandy. Bas prokýratýranyń tergeýinen qańtar oqıǵasynyń birneshe tolqynmen órbigenin kórýge bolady” dedi ol óz jaýabynda.
Sondaı-aq, memleket basshysy Qańtar oqıǵasynyń neden bastalǵanyn jáne qalaı órbigen ataı ketti.
“Sherýler aldymen Mańǵystaý oblysynda bastaldy. Kóp uzamaı basqa da óńirlerge jaıyldy. Ortalyq bılik jáne ákimdikter jaǵdaıdy retteýge tyrysqanymen, el ishindegi ahýal shıelenisip ketti. Ortaq mámilege kelý úshin júrgizilgen kelissózder men dıalogke tolqýdy uıymdastyrýshylar esh moıyn burmady. Kóptegen aımaqta alǵashqy qaqtyǵystar bastaldy. Munyń bári arnaıy daıyndalǵan jansyzdary arqyly jaǵdaıdy odan ári ýshyqtyrýǵa tyrysqan qaskóıler úshin «izdegenge suraǵan» bolyp shyqty. Osyndaı asa kúrdeli jaǵdaıdyń ózinde quqyq qorǵaý organdary kúsh qoldanbaı, sabyr saqtady. Bul – ekinshi tolqyn.
Jetekshileri ymyralasqan toptyń aıtqanyn eki etpeıtin jáne lańkestermen, onyń ishinde syrttan kelgen lańkestermen baılanysy bar qylmystyq toptar órshelene iske kiriskende úshinshi tolqyn bastaldy. Olar arnaýly tehnologııany, arandatýshylar men qaraqshylardy paıdalanyp, beıbit sherýlerdi jappaı tártipsizdikke ulastyrdy. Uryp-soǵý, qıratý, órteý, ózgeniń múlkin qasaqana joıý beleń aldy. Dúrbeleń kezinde qarýly radıkaldar men lańkester bir mezette, bir ǵana buıryqpen memlekettik organdardyń jáne kúshtik qurylymdardyń ǵımarattaryna, qarý-jaraq dúkenderine, quqyq qorǵaý mekemeleri men áskerı bólimderdiń qoımalaryna shabýyl jasady. Mundaı oqıǵa Almatyda ǵana emes, birqatar oblys ortalyǵynda da boldy. Qańtar oqıǵasy kezinde úsh myńnan astam qarý qoldy bolǵanyn aıta ketken jón. Onyń ishinde avtomat, pýlemet, tipti granatomet jáne basqa da atys quraldary bar. Oǵan qosa, kólik ınfraqurylymy jáne telekommýnıkaııa nysandary shabýylǵa ushyrady. Qaraqshylar men lańkester ózara uıymdasyp, bir-birimen tyǵyz baılanysta áreket jasaǵanyn taǵy da qaıtalap aıtqym keledi” dedi Toqaev.
Prezıdent jospardyń jetegine ary qaraı ekstremıster men ásire dinshilderdiń ilese ketkenin aıtty.
“Qaskóılerdiń memlekettik tóńkeris jasamaq bolǵan josparyn júzege asyrý úshin ekstremıster, qylmystyq toptar jáne ásire dinshilder birge qımyldady. Olardyń maqsaty el ishine úreı týǵyzý, memlekettik ınstıtýttardyń qyzmetin turalatý, konstıtýııalyq qurylymnyń irgesin shaıqaý, aqyr sońynda bılikti basyp alý edi. Sol kezdegi ahýal óte kúrdeli boldy, elimiz qurdymǵa ketýge shaq qaldy. Buǵan jol bermeý úshin barlyq is-áreketti kúndiz-túni jáne saǵat saıyn tikeleı ózim baqylap otyrdym. Ishki ister mınıstrligi arqyly Aqorda rezıdenııasyna túrli shabýyl jasalǵaly jatyr, soǵan júk kólikteri paıdalanylady degen aqparat jetti. Maǵan bas saýǵalap, rezıdenııadan ketý, tipti shetel asý týraly usynys birneshe ret aıtyldy. Biraq men buǵan úzildi-kesildi qarsy boldym. Teledıdar arqyly jasaǵan málimdemelerimniń birinde qandaı jaǵdaı bolsa da jumys ornymda qalatynymdy ashyq aıttym. Eki apta boıy tapjylmaı, Aqordada boldym, kún-tún demeı, shuǵyl jınalystar ótkizdim. Sol alasapyran kúnderde memleketimizdi saqtap qalý, eldegi zań men tártip ústemdigin qalpyna keltirý eń basty mindet edi” dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy «Qańtar oqıǵasynyń» halyq kóterilisi emes ekenin málimdedi. Aıtýynsha, ol — júzege aspaı qalǵan memlekettik tóńkeris. Qasym-Jomart Toqaevtyń bul pikirin Qazaqstan strategııalyq zertteý ınstıtýtynyń sarapshysy Ermek Toqtarov qoldady.
«Qańtar oqıǵasy 2022-2023 jyldary bolǵan saıası reformalardyń sebebi boldy. Óıtkeni bul Qańtar oqıǵasynan keıin bárimizge málim boldy, belgili boldy ári qaraı bul saıası júıede, eskirgen erejeler boıynsha saıası ómirdi saıası aktıvızmdi taǵy basqa da saıası ınstıtýttardy qurýǵa bolmaıdy»,—dedi ol.
