Biyl da 5 qazan künı 2023 jylǧy Nobel ädebiet syilyǧynyŋ iegerı anyqtalady. Älemdık basylymdar būl turaly aluan türlı boljamdar jasap jatyr. Bırı alpauyt syilyqty Murakamige bergısı kelse，endı bırı onyŋ joly kesılgenın aityp，öz ümıtkerlerınıŋ esımın atauda. Būndai üderısten qazaq basylymdary da qaǧys qalmauy kerek ekenın eskerıp, bız de öz boljamymyzdy jazyp otyrmyz.
JEŊILGISI KELMEITIN MURAKAMİ
Būl Syilyqty jeŋıp alu mümkındıgı joǧary avtorlardan bastaiyq. Biylǧy jyly Nobel maidanynda japon men qytai jazuşylary arasynda özgeşe bır tartys bolatyn siiaqty. Murakami men Sän Şuenı aityp otyrmyn. Degenmen, ädebiet salasyndaǧy Nobel syilyǧyn boljau qiyn ekenın eskermeuge taǧy bolmaidy.
18 sarapşydan tūratyn Şved akademiiasy ümıtker avtorlardy taŋdauǧa asa jauapkerşılık tanytary sözsız.
Ädebiet boiynşa Nobel syilyǧyna bäs tıkken kezde, sız elemeuge bolmaityn bırden-bır jazuşy - Murakami. Ol bırneşe jyl boiy osy syilyqqa negızgı ümıtker bolǧanymen, märege jete almai qaldy. Būl künde onyŋ japondyq jaqtastary akademiianyŋ ony tym köp renjıtkenın aitqysy keletını sözsız.
Murakami Nobel syilyǧyna laiyq pa? Ol, ärine, Japon halqy ǧana emes, bükıl älem jaqsy köretın bılıktı avtor. Mäsele mynada, akademiia ädette dünietanym turaly köp jazǧan avtorǧa büiregın būratyndai sezıledı.
Būl Murakami üşın taǧy da bır jeŋılıstıŋ kezeŋı boluy mümkın.
SYNŞYLAR MOIYNDAǦAN SÄN ŞUE
Al qytai jazuşysy Sän Şue ädebiet salasyndaǧy Nobel syilyǧyna bırneşe ret tüsken qalamger. Ol 2019 jyly qaita ūsynyldy, bıraq Piter Handkeden jeŋılıp qaldy. Ol joǧary bılımdı jazuşy sanatynda emes， köp jyl qarapaiym jūmysşy bolǧan. «Eskı qalqymaly būlt» atty alǧaşqy novellasyn 1986 jyly jariialaǧan ol köp ötpei «Jaŋa myŋjyldyqtaǧy mahabbat» romanyn jazdy.Şyǧarmalaryndaǧy örşıl jäne eksperimentaldy baiandau täsılı ony tez arada oqyrmanǧa tanytyp，jazu şeberlıgın älemge tanymal ettı. Şeteldık ädebiet sarapşylary ony stilistikalyq jaǧynan Frans Kafkamen salystyrdy. Onyŋ jazuy sonymen qatar Batys pen Qytai mädenietınıŋ elementterın de bır araǧa toǧystyratyndai.
MÜMKINDIGI BAR MURNAN
2023 jyly ädebiet salasy boiynşa Nobel syilyǧyna ümıtkerlerdıŋ bırı - Djerald Murnan. Būǧan deiın aty şyqpaǧan avstraliialyq jazuşy alǧaşqy kıtabyn 1974 jyly şyǧardy，sodan berı ol bırneşe romandar men äŋgımeler jinaqtaryn oqyrmanǧa ūsyndy. Murnan būryn da Nobel syilyǧyna ūsynylǧan, bıraq joly bolmaǧan. Ol şyn mänınde jetkılıktı därejede tanyla qoimaǧan aǧylşyn tıldı jemıstı jazuşy.
Bıraq synşylar ony jazu tehnikasyn meŋgergen jäne öz stilımen erekşelenedı dep baǧalauda. Bıraq mūndai alpauyt syilyqty onyŋ däl biyl jeŋıp aluy qiyndau.
JOLYŊ BOLSYN, JON FOSSE
Batys basylymdary Norg jazuşysy Jon Fosse-nıŋ esımın jiı atai bastady. "Sergektık" atty romanymen jūrtty jalt qaratqan ol biyl 63 jasta. Būlarǧa da bır Nobel kerek siiaqty.
Bylaişa aitqanda, Nobel syilyǧy - baqyt. Ol da qonatyn adamǧa taŋdap qonady.
Düisenälı Älımaqyn
Vaşiŋton, DC AQŞ
Ūqsas jaŋalyqtar
