Beibıt künde tıkūşaq qūlap, 13 əskeri azamatymyzdan aiyrylu - əskerilerımız ben soǧys tehnikasy jaǧdaiynyŋ syn kötermeitındıgınıŋ dälelı. Myna zamanda 13 əskeri jer qaiysqan qol emes pe?! Qaraǧandynyŋ Almatyǧa şyǧa berıs tas jolynyŋ boiynda Spask degen eldı meken bar. Jan-jaǧy jotaly qyrattarmen qorşalǧan oipaŋ jerge ornalasqan oŋaşa əskeri bölımşe. Oipaŋ jerge ornalasqany - iadrolyq bomby jarylǧanda tasada qalu üşın deitın bıletınder. Iаdrolyq jarylys tolqyny oipaŋ jerde tūrǧan ǧimarattar men tehnikaǧa zalal keltırmei üstımen ötıp ketedı-mys. Student kezımızde sol Spask mekenınıŋ üstınen ötken saiyn keudemımızdı maqtanyş sezımı bileitın. Sebebı aiaq astynan soǧys bastalyp ketse, sol zamat "dür" ete qalatyndai bop nebır soǧys tehnikalary: tankten bastap türlı əskeri maşinalarǧa deiın aşyq aspan astynda samsap tūratyn. Kədımgıdei aibarly edı tūrystary... Sodan berı talai zaman öttı... 2000 jyldary Şet audany jaqtan kele jatyp, Spask tübınde jol tosyp tūrǧan bır soldatty Qaraǧandyǧa ala kettık. Şymkenttıŋ balasy eken. Əlgı soldat Qaraǧandyǧa jetkenşe jantürşıgerlık əŋgımeler aityp bardy. Dembelge qaitqaly jürgen saqa soldattyŋ ekı jylǧy Otan aldyndaǧy qyzmetı əskeri tehnikanyŋ saimandaryn satu bolypty. İə, əke-şeşesı Otan qorǧauǧa jıbergen əlgı batyrymyz Spask əskeri bölımşesınıŋ aulasynda qazdai tızılıp tūrǧan jüzdegen əskeri tehnikalardyŋ ışkı saimandaryn Qaraǧandyǧa aparyp satumen ainalysqan, tüsken aqşany komandirlerımen bölısken.Söitıp, özı aitqandai bır jarym jyl boiy "kak korol" ömır sürgen. Tıptı üiıne mys-mys aqşa jıberıp tūrǧan. - Sonda myna qaptaǧan tankter men BTR-lerdıŋ bıreuı de jürmei me, - dedım men sener senbesımdı bılmei.
- Jürmeidı, - dedı soldat mūrnyn şüiırıp, - ışkı qūrlysyn tegıs satyp jıbergenbız. Tek qaŋqalary ǧana qalqaiyp tūr, bıraq ışınde tük joq, - dedı. - Al joǧary jaqtan "proverka" kelse, "uchenege" qaityp şyǧasyŋdar, - dedım men de əskerde bolǧanymdy bıldırıp.
- Ondaiǧa arnaiy daiyndalyp qoiǧan tehnikalar bar, komissiiaǧa sony körsete salady, bıraq olardyŋ da jaǧdaiy qazır məz emes - dedı, Otan aldynda boryşyn ötep jürgen jauynger.
Özı tük saspaidy, əskeri tehnika bölşekterın satu üirenşıktı jaǧdaiyna ainalyp, etı ölıp ketkenı sözınen körınıp tūr. Osy kele jatqany klienttermen sauda bəsıne kelısuge bara jatqan betı eken. Menıŋşe sol jyldary qolda bar jaramdy əskeri tehnikany tügel satyp bıtırgen tərızdımız. Ataqty generaldarymyzdyŋ Koreiaǧa ūşaq satyp ūstalatyny, keiın jazadan qūtylyp ketetını osy tūs emes pe edı. Keiın körşı elderden tıptı sonau İzrailden soǧys tehikalaryn satyp ala bastadyq. Bıraq "kım süttı siyryn" bersın, olardyŋ jaramsyz bop şyqqany jaily BAQ əldeneşe ret şu bop jatty. Bırde, bır əskeri kısımen saparlas boldym. Taǧy da tıkūşaq qūlap jatqan kez edı. Mūnyŋ aldynda ǧana bır sanaviasiia tıkūşaǧy qūlap borttaǧy därıgerler men ūşqyştar opat bolǧan bolatyn. Əlgı əskeridıŋ aituynşa ChS-tıŋ satyp alǧan tıkūşaqtary ūşuǧa jaramsyz bolyp şyqqan. Ol tık ūşaqtardyŋ sapasyzdyǧy öz aldyna, Qazaqstannyŋ klimattyq jaǧdailarynda ūşuǧa mülde beiımdelmegen körınedı. Apatqa ūşyrap jatqan sol tıkūşaqtar eken. Brokonerler qolynan ajal qūşqan Erlan Nūrǧalievtı qūtqaruǧa tıkūşaq jıberılmegenı osy jaǧdailarǧa bailanysty bolsa kerek. Qysqasy, bırınen soŋ bırı bolǧan ekı tıkūşaq apatynan keiın sanaviasiiany ūşyru toqtalǧan deidı əskeri kısı. Osylaişa milliondaǧan dollarǧa satyp alynǧan tıkūşaqtar əuege ūşpaǧanymen milliondaǧan memleket qarjysy jelge ūşyp jatqan körınedı. Endı mıne, senımdı dep sipattalatyn Mİ 8 tıkūşaǧy apatqa ūşyrap, 13 əskeri qaza tauypty. Qanşama otbasy beibıt künde qara jamylyp, ata-anasy, bala şaǧasy aŋyrap qaldy. Kım kınəlı? Kımnen köremız? Kımdı jauapqa tartamyz? Sūraq köp, jauap joq. Öitkenı korrupsiiaǧa belşesınen batqan elde eşkım eşteŋege jauap bermeidı. Keşe Mİ 8 tıkūşaǧy endı əuege köterılmeidı degen aqparat tarady. Qaitıp köterıledı tura bızdıŋ jüie tərızdı əbden şırıp tozyp tūrsa... Mİ 8 tıkūşaǧy da bır, kır juatyn tozǧan kəritə da bır qazır. Jaŋa tıkūşaqtardyŋ da jaǧdaiynyŋ jetısıp tūrǧany şamaly, bırınen soŋ bırı būrşaq ūrǧan inelıkşe tompyldap qūlap jatyr. Korrupsiianyŋ eŋ qauıptısı - əskeri salada örken jaiǧan jemqorlyq. Jaman aitpai jaqsy joq, erteŋ tötennen bır jau tap berse, ne tankıŋ otalmai, ne ūşaǧyŋ aspanǧa köterıle almai, mūzdai qūrsanǧan jauǧa qaru-jaraqtyŋ jaramsyzdyǧynan qairat körsete almai sasyp tūrsaq, masqaranyŋ kökesı sonda bolmaq! Qūdai betın ərı qylsyn! Beibıt künde qaza bolǧan bozdaqtaryŋ otbasyna, tuǧan-tuysqandaryna qaiǧyryp köŋıl aitamyn.
Erlan Töleutai
R.S Bız äskerdegı korrupsiia men tıkūşaq apatyn keŋınen aldaǧy künderı talqylaimyz.
