Almaty kóshesinde bir top jasóspirim KSRO-ǵa tán jalaýlardy jelbiretip, kommýnıstik kezeńniń sımvoldarymen jarqyrata sherý ótkizdi. Adyrna.kz tilshisi sherýshilerdiń janyna baryp bul árekettiń mán-jaıyn naqtylady.
Búgin óz senimderi men ustanymdaǵyna "asqan adal" bir top jasóspirim Almaty kóshelerinde oraq pen balǵa bederlengen qyzyl jalaýdy jelbiretip ótti.
Olar jýrnalıstiń qazaqsha qoıǵan saýalyn o basta túsine almaǵanyn baıqatty. Keıinnen portal jýrnalısine toptyń ishindegi ásker kıim kıgen jasóspirim azamat jaýap beredi.
Jastar Almatydaǵy "alabóten" sherýdiń maqsatyn ol bylaı túsindiredi:
- Sherýdiń maqsaty - Jeńis kúnin eske alý. Ózimiz jınaldyq. - Kórip turǵandaryńyzdaı, bizdiń qolymyzda Reseı Federaııasynyń týy joq. Bul - Jeńistiń jáne QazASSR-dyń baıraǵy.
Sonymen qatar, jýrnalıst saýaldaryna jaýap berip turǵan jastar ózderin "marksıst" atap, áreketinen esh sókettik kórmeıtinin tanytady.
“Jańa marksshilderdiń” maqsaty
Jastardyń aıtýynsha, olardyń judyryqtaı jumylyp, "bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol" shyǵarýyna sebep bolǵan ulttyq ıdeologııa emes, Karl Markstiń "Kapıtaly". Ózderin neomarksıst sanaıtyn jasóspirimder ekonomıka, tarıh, fılosofııany taný jolynda tize biriktirgen.
Endi álemdegi neomarksıstik aǵym jaıly zerttep kóreıik. Neomarksızm - áleýmettik-fılosofııalyq aǵym. K. Marksten bastaý alyp, marksızm ıdeıasyna qaıta oralýǵa úndeıtin fılosofııa uǵymy. Jastardyń sózine zer salsaq, olardy kapıtal, ekonomıka proesteri qyzyqtyratynyn baıqaýǵa bolady.
Júıege qarsy jańashyldar...
Jastar jýrnalıske óz uıymynyń ataýyn da aıtqan. Olar qurǵan uıymnyń ataýy - "Perspektıva".
- Bizdiń uıymnyń paraqshasy kez kelgen áleýmettik jelide bar. Ataýy - "Perspektıva", - dep jaýap beredi ishindegi bir azamat.
Internet betterinde atalmysh uıymǵa qatysty derekterdi tizbektep kórdik. "Perspektıvanyń” tık-tok qosymshasyndaǵy paraqshasyna 8404-nan [09.05.2023 kúni] astam adam jazylǵan. Paraqshada halyqaralyq jańalyqtar, "Jańa Qazaqstannyń" problemalary, ulttyq tarıh, KSRO kezindegi "Naýryz" meıramynyń qaıta toılanýy, osy jyldyń kóktemdegi sý tasqyny máselesi men saılaý syndy taqyryptar sóz bolady.
Jastar bir kontentte Qazaqstandaǵy aǵartýshylyq saıasatyn sóz qylyp, tarıhyna toqtalǵan. Biz tyńdap kórgende mynandaı derekter keltiredi. Elimizde revolıýııaǵa deıin bir de bir joǵarǵy oqý orny bolmaǵanyn aıtady.
- Revolıýııaǵa deıin [Qazaqstanda] birde-bir joǵarǵy oqý orny bolmaǵan. Tek 1928 jyly Qazaq memlekettik ýnıversıteti ashyldy. Eki jyl ótkennen keıin oqý orny pedagogıkalyq ýnıversıtet bolyp aýysty, 1935 jyly oǵan "Abaı" ataýy berildi. Keńes Odaǵynyń soıqan saıasaty sondyq jaman bolǵany ma? Adamdardy oqytady, toqytady, oqý oryndaryn qazaq ádebıeti men mádenıetine súbeli úles qosqan tulǵalardyń ataýymen ataıdy, - deıdi.
Zertteýshiler qazaq dalasyndaǵy Mamanııa mektebin zerttemegeni ańdalady.
Kezekti bir kontentte Stalın kezeńindegi jetistikter sóz etiledi. Tarıh tolqynyna bir jaqty nazar salǵan neomarksıster soıalıstik ıdeıanyń artyqshylyqtaryn aıtýǵa tyrysqan. KSRO kezindegi qazaq tiliniń "gúldenýin" dáleldemek bolyp, barlyq jetistikterdi soıalıstik júıege teledi. AQSh saıasaty men kapıtalızmdi aıyptaıdy.
Bir qyzyǵy, paraqsha avtorlary táýelsiz Qazaqstan kezinde jazylǵan tarıhtyń birqatar derekterin joqqa shyǵarýǵa tyrysqan. Ulttyq tarıh ashtyq, qazaq tiliniń shyn jaǵdaıyn burmalaǵanyn habarlaıdy. Jeli qoldanýshylarynyń "KSRO kezeńiniń qaıta oralýdy qalaısyzdar ma?" degen saýalyn ózderiniń Keńes odaǵyn kóksemeıtindiktermen túsindiredi. Paraqshada kapıtalızniń kemshilikterin terip, kommýnıstik júıeniń artyqshylyqtaryn kórsetip otyrady.
Propagandanyń órshıtin shaǵy
Negizinen alǵanda, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalǵanyna arnalǵan saltanatty jıynda, Jeńis kúninde, KSRO sımvolızmderi keńinen nasıhat alatyny jasyryn emes. Qyzyl jalaý men Georgıev lentalary sonyń aıqyn dáleli. Búgin Almaty qalasynda Georgıev lentasynyń "jaýǵan kúni" boldy. Bul jaıly "Azattyq" radıosynyń reporteri Petr Troenko óziniń feısbýk paraqshasynda jazdy.
- Almatynyń Panfılovshylar parkinde halyq qarasy qalyń. Georgıev lentasy jetip artylady, ardagerler portetteri, áskerı bas kıim kıgen balalar... Jeńilmeıtin polk quddy bizdiń qarsy aldymyzdan shyqqandaı, - deıdi jýrnalıst.
Oraıy kelgende aıta keteıik, búgin Qazaqstan prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Kremdegi saltanatty jıynǵa qatysty. Aqorda taratqan fotosýretterde Toqaevtyń Georgıevka lentasyn tósine taqpaǵany anyq shyqqan. Degenmen, memlekettik ıdeologııaǵa saı bezendirilgen "tól týyndymyzdy" da baıqaı almadyq. Al Ózbekstan prezıdenti ózderiniń ulttyq saıasatyna negizdelip daıyndalǵan lentany tósine qadaǵan.
Qazaqstanda Jeńis kúnine oraı qyzyl jalaýdy jelbiretip, astyrtyn KSRO kezeńine bet burǵysy keletinderdiń oqtyn-oqtyn tóbe kórsetip otyrýy ádetke aınalǵandaı. Keshe Almatyda KSRO týyn ustap, "jeńis kúnin toılatqandardyń" vıdeosy tarady. Vıdeo kásipker Yqylas Tursynbektiń Tik tok paraqshasynda jarııalandy.
Vıdeo avtory KSRO týyn ustap júrgen orys azamattaryn baıqap, olardan ne istep jatqandaryn suraıdy. Synǵa alǵan jigitke olar avtoklýbpen Jeńis kúnine oraı fotosessııa jasaýǵa kelgenderin aıtady. "Bul naǵyz táýelsizdigimizdi moıyndamaý" dep pikir bildirip, KSRO týymen qosa Qazaqstan týyn qatar alyp júrýdi talap etken azamatqa olar ashý shaqyryp, yzaǵa doly qalypta:
"Biz mindetti emespiz. Ne isteıtinimizdi ózimiz bilemiz. Mine senderdiń týlaryń, Táýelsizdik kúninde ustap túskenbiz", - dep jaýap beredi.
Bastan ótken oqıǵa qoǵam nazaryn ózine aýdardy. Jeli qoldanýshylarynyń aýqymdy bóligi "senderdiń týlaryń" degenderine narazylyǵyn bildirip, "memlekettik jáne ulttyq ıdeologııa joq" degen qorytyndyǵa keldi.
Quzyrly mekemeler qyzyl týdy kók aspanda jelbirete fotosessııa júrgizgenderge áli resmı túsinik bergen joq.
"Adyrna" ulttyq portaly
