Propagandanyŋ qūbylǧan beinesı. QazSSR tuymen marş ötkızgen jastar özderın “marksist” ataidy

Almaty köşesınde bır top jasöspırım KSRO-ǧa tän jalaulardy jelbıretıp, kommunistık kezeŋnıŋ simvoldarymen jarqyrata şeru ötkızdı. Adyrna.kz tılşısı şeruşılerdıŋ janyna baryp būl ärekettıŋ män-jaiyn naqtylady.  Bügın öz senımderı men ūstanymdaǧyna "asqan adal" bır top jasöspırım Almaty köşelerınde oraq pen balǧa bederlengen qyzyl jalaudy jelbıretıp öttı. https://www.youtube.com/watch?v=G2eFTDH4Y3U Olar jurnalistıŋ qazaqşa qoiǧan saualyn o basta tüsıne almaǧanyn baiqatty. Keiınnen portal jurnalisıne toptyŋ ışındegı äsker kiım kigen jasöspırım azamat jauap beredı. Jastar Almatydaǧy "alaböten" şerudıŋ maqsatyn ol bylai tüsındıredı:

-  Şerudıŋ maqsaty - Jeŋıs künın eske alu. Özımız jinaldyq. - Körıp tūrǧandaryŋyzdai, bızdıŋ qolymyzda Resei Federasiiasynyŋ tuy joq. Būl - Jeŋıstıŋ jäne QazASSR-dyŋ bairaǧy.

Sonymen qatar, jurnalist saualdaryna jauap berıp tūrǧan jastar özderın "marksist" atap, äreketınen eş sökettık körmeitının tanytady.

“Jaŋa marksşılderdıŋ” maqsaty 

Jastardyŋ aituynşa, olardyŋ jūdyryqtai jūmylyp, "bır jaǧadan bas, bır jeŋnen qol" şyǧaruyna sebep bolǧan ūlttyq ideologiia emes, Karl Markstıŋ "Kapitaly". Özderın neomarksist sanaityn jasöspırımder ekonomika, tarih, filosofiiany tanu jolynda tıze bırıktırgen. Endı älemdegı neomarksistık aǧym jaily zerttep köreiık.  Neomarksizm - äleumettık-filosofiialyq aǧym. K. Marksten bastau alyp, marksizm ideiasyna qaita oraluǧa ündeitın filosofiia ūǧymy. Jastardyŋ sözıne zer salsaq, olardy kapital, ekonomika prosesterı qyzyqtyratynyn baiqauǧa bolady. Jüiege qarsy jaŋaşyldar...  Jastar jurnaliske öz ūiymynyŋ atauyn da aitqan. Olar qūrǧan ūiymnyŋ atauy - "Perspektiva".

- Bızdıŋ ūiymnyŋ paraqşasy kez kelgen äleumettık jelıde bar. Atauy - "Perspektiva", - dep jauap beredı ışındegı bır azamat.

İnternet betterınde atalmyş ūiymǧa qatysty derekterdı tızbektep kördık. "Perspektivanyŋ” tik-tok qosymşasyndaǧy paraqşasyna 8404-nan [09.05.2023 künı] astam adam jazylǧan. Paraqşada halyqaralyq jaŋalyqtar, "Jaŋa Qazaqstannyŋ" problemalary, ūlttyq tarih, KSRO kezındegı "Nauryz" meiramynyŋ qaita toilanuy, osy jyldyŋ köktemdegı su tasqyny mäselesı men sailau syndy taqyryptar söz bolady. Jastar bır kontentte Qazaqstandaǧy aǧartuşylyq saiasatyn söz qylyp, tarihyna toqtalǧan. Bız tyŋdap körgende mynandai derekter keltıredı.  Elımızde revoliusiiaǧa deiın bır de bır joǧarǧy oqu orny bolmaǧanyn aitady.

- Revoliusiiaǧa deiın [Qazaqstanda] bırde-bır joǧarǧy oqu orny bolmaǧan. Tek 1928 jyly Qazaq memlekettık universitetı aşyldy. Ekı jyl ötkennen keiın oqu orny pedagogikalyq universitet bolyp auysty, 1935 jyly oǧan "Abai" atauy berıldı. Keŋes Odaǧynyŋ soiqan saiasaty sondyq jaman bolǧany ma? Adamdardy oqytady, toqytady, oqu oryndaryn qazaq ädebietı men mädenietıne sübelı üles qosqan tūlǧalardyŋ atauymen ataidy, - deidı.

Zertteuşıler qazaq dalasyndaǧy Mamaniia mektebın zerttemegenı aŋdalady. Kezektı bır kontentte Stalin kezeŋındegı jetıstıkter söz etıledı. Tarih tolqynyna bır jaqty nazar salǧan neomarksister sosialistık ideianyŋ artyqşylyqtaryn aituǧa tyrysqan. KSRO kezındegı qazaq tılınıŋ "güldenuın" däleldemek bolyp, barlyq jetıstıkterdı sosialistık jüiege teledı. AQŞ saiasaty men kapitalizmdı aiyptaidy. Bır qyzyǧy, paraqşa avtorlary täuelsız Qazaqstan kezınde jazylǧan tarihtyŋ bırqatar derekterın joqqa şyǧaruǧa tyrysqan. Ūlttyq tarih aştyq, qazaq tılınıŋ şyn jaǧdaiyn būrmalaǧanyn habarlaidy. Jelı qoldanuşylarynyŋ "KSRO kezeŋınıŋ qaita oraludy qalaisyzdar ma?" degen saualyn özderınıŋ Keŋes odaǧyn köksemeitındıktermen tüsındıredı. Paraqşada kapitaliznıŋ kemşılıkterın terıp, kommunistık jüienıŋ artyqşylyqtaryn körsetıp otyrady.

Propagandanyŋ örşitın şaǧy

Negızınen alǧanda, Ekınşı düniejüzılık soǧystyŋ aiaqtalǧanyna arnalǧan saltanatty jiynda, Jeŋıs künınde, KSRO simvolizmderı keŋınen nasihat alatyny jasyryn emes. Qyzyl jalau men Georgiev lentalary sonyŋ aiqyn dälelı. Bügın Almaty qalasynda Georgiev lentasynyŋ "jauǧan künı" boldy. Būl jaily "Azattyq" radiosynyŋ reporterı Petr Trosenko özınıŋ feisbuk paraqşasynda jazdy.

- Almatynyŋ Panfilovşylar parkınde halyq qarasy qalyŋ. Georgiev lentasy jetıp artylady, ardagerler portetterı, äskeri bas kiım kigen balalar... Jeŋılmeitın polk qūddy bızdıŋ qarsy aldymyzdan şyqqandai, - deidı jurnalist.

Oraiy kelgende aita keteiık, bügın Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaev Kremdegı saltanatty jiynǧa qatysty. Aqorda taratqan fotosuretterde Toqaevtyŋ Georgievka lentasyn tösıne taqpaǧany anyq şyqqan. Degenmen, memlekettık ideologiiaǧa sai bezendırılgen "töl tuyndymyzdy" da baiqai almadyq. Al Özbekstan prezidentı özderınıŋ ūlttyq saiasatyna negızdelıp daiyndalǧan lentany tösıne qadaǧan. Qazaqstanda Jeŋıs künıne orai qyzyl jalaudy jelbıretıp, astyrtyn KSRO kezeŋıne bet būrǧysy keletınderdıŋ oqtyn-oqtyn töbe körsetıp otyruy ädetke ainalǧandai. Keşe Almatyda KSRO tuyn ūstap, "jeŋıs künın toilatqandardyŋ" videosy tarady. Video käsıpker Yqylas Tūrsynbektıŋ Tik tok paraqşasynda jariialandy. Video avtory KSRO tuyn ūstap jürgen orys azamattaryn baiqap, olardan ne ıstep jatqandaryn sūraidy. Synǧa alǧan jıgıtke olar avtoklubpen Jeŋıs künıne orai fotosessiia jasauǧa kelgenderın aitady. "Būl naǧyz täuelsızdıgımızdı moiyndamau" dep pıkır bıldırıp, KSRO tuymen qosa Qazaqstan tuyn qatar alyp jürudı talap etken azamatqa olar aşu şaqyryp, yzaǧa doly qalypta:

"Bız mındettı emespız. Ne ısteitınımızdı özımız bılemız. Mıne senderdıŋ tularyŋ, Täuelsızdık künınde ūstap tüskenbız", - dep jauap beredı.

Bastan ötken oqiǧa qoǧam nazaryn özıne audardy.  Jelı qoldanuşylarynyŋ auqymdy bölıgı "senderdıŋ tularyŋ" degenderıne narazylyǧyn bıldırıp, "memlekettık jäne ūlttyq ideologiia joq" degen qorytyndyǧa keldı. Qūzyrly mekemeler qyzyl tudy kök aspanda jelbırete fotosessiia jürgızgenderge älı resmi tüsınık bergen joq.

"Adyrna" ūlttyq portaly