Soŋǧy jyldary qazaq ǧylymyna degen közqaras tübegeilı özgerdı. Oǧan Qasym-Jomart Toqaevtyŋ ǧylym salasyna jasaǧan reformalary sep boldy. Ǧalymdardyŋ jalaqysy ösıp, jas ǧalymdardy qoldau şarasy keŋeidı jäne ǧylymdy damytuǧa bölınetın qarajat kölemı edäuır artty. Sala ǧylymǧa qatysy joq adamdardan tazaryp, naǧyz jany aşityn, ömırın osy salaǧa arnaǧan adamdarmen tolyqty.
Soŋǧy derekterge süiensek, elımızde ǧylymi zertteu jūmystaryn jüzege asyratyn 438 mekeme bar körınedı. Onda 21 617 ǧalym qyzmet atqarady eken. Būl qazaq ǧylymy üşın ülken jetıstık deuge bolady. Sebebı ǧylymdy qarjylandyru kölemı soŋǧy üş jylda 70 paiyzǧa ösken.
Sondai-aq balalar ǧylymyna da erekşe nazar audaryluda. Äsırese, būl baǧytta maqtanatyn tūsymyz köbırek. Mäselen, elımızde ötken «Central Asia FIRST CHAMPIONSHIP-2023» robototehnikadan Ortalyq Aziia oiyndaryna 1 200 oquşynyŋ qatysuy sala bolaşaǧynyŋ jarqyn ekenın däleldeidı. Sonymen qatar 50 oquşymyz älemnıŋ tört elınde (Avstraliia, Marokko, AQŞ, İndiia) ötetın halyqaralyq bäsekelerge joldama alǧan. Jalpy, qai salaǧa bolmasyn qyzyǧuşylyq bala kezden paida bolatynyn eskersek, baǧyt bar, baǧdar belgılı.
Bügıngı taŋda jelını aşyp qalsaŋ boldy elımızdıŋ tükpır-tükpırınde ǧylymda alǧaşqy jetıstıkterıne qol jetkızıp jatqan jetkınşekterdı köruge bolady. Olardy körıp qazaq ǧylymynyŋ erteŋın elestetesıŋ. Işıŋ jylidy. Künı bügın bıreuın közım şaldy. Tarazdyq oquşy tälımgerınıŋ jetekşılıgımen qyzyl jalyndy söndıruge arnalǧan robot oilap tauypty. Ol tıptı qaptaǧan qalyŋ tütın arasynda qalyp qoiǧan adamdy erkın alyp şyǧatynǧa ūqsaidy. Robotty alys qaşyqtyqtan basqaruǧa da bolady eken. Mıne, tapqyrlyq. Nebärı 9-synyp oqityn oquşynyŋ alǧyrlyǧy. Būl joba bolaşaqta jetıldırılse, talai jandy ölımnen araşalap qaluy sözsız. Al endı Aqtöbelık oquşylar «aqyldy tereze» oilap tapqan. Olardyŋ jasaǧan jūmystary bügıngı taŋda öte maŋyzdy deuge bolady. Öitkenı kışkentai balalardyŋ terezeden qūlau jaǧdaiy jiılep ketkenı ras. «Aqyldy tereze» jobasy būl mäselenıŋ şeşımı bolary anyq. Sebebı «aqyldy tereze» özıne jaqyn 90 sm aralyqta dybys estıse qūlyptalyp qalady. Būl balanyŋ terezenıŋ jaqtauyna örmelep jatqandyǧynyŋ belgısı. Mäselenıŋ oŋai ärı aqyldy şeşımı dep osyny ait.
Būl qazaq balalar ǧylymynyŋ būryn-soŋdy şyqpaǧan belesı. Şükır, deimız. Balalarymyz kışkentai kezınen ǧylymnyŋ ne ekenın bılıp ösetın jaǧdaiǧa jettık. Jetıstık oŋai kelmedı. Talai ter tögılıp, qyruar qarjy jūmsaldy. Qazırgı taŋda elımızdıŋ är aimaǧynda balalardyŋ ǧylymmen ainalysuyna kerektı jaǧdai jasalǧan. Zamanaui ortalyqtar salynǧan. Ortalyqtarda balalardyŋ kışkentai bolsa da maŋyzdy jaŋalyqtarynyŋ kuäsı bolyp jatyrmyz. Mūnymen toqtamaimyz dep senemız. Qazaq ǧylymy jasara bersın!
Ūqsas jaŋalyqtar
