Zaman talabyna saı qazirde áleýmettik-ekonomıkalyq prıorıtetterdi joǵarylatý Qazaqstandaǵy bilim salasynyń basty mindetteriniń biri. HHI ǵasyr — erteńgi qajettilik bolyp tabylatyn serpindi tehnologııalar men keremet ınnovaııalardyń ýaqyty! Ǵylymdy daryndy jastar ózderin taýyp, tabysty damı alatyn salaǵa aınaldyrý qajet. Bul rette, Bilim jáne Ǵylym mınıstrliginen jasalyp jatqan sharalardy atap ótsek bolady.
2020 jyly Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha mınıstrlik sala qyzmetkerlerin áleýmettik qoldaý sharalaryn qabyldady – bul jalaqyny arttyrý, arnaıy aı saıynǵy aqshalaı tólemder, qosymsha júkteme úshin qosymsha tólemder belgileý, týyndylardyń avtorlaryna qalamaqy tóleý, qyzmetkerlerdiń turǵyn úı jaǵdaılaryn jaqsartý. Alǵash ret shyǵarmashylyq odaqtardy qoldaýǵa memlekettik áleýmettik tapsyrys aıasynda qarajat bólingendigin aıtqan jón. Memleket basshysy qoıǵan strategııalyq mindetterge sáıkes Qazaqstannyń jańa ekonomıkalyq baǵyty negizge alýǵa tıis qaǵıdattardyń biri ónimdiliktiń ósýi, ekonomıkanyń kúrdeliligi men tehnologııalylyǵyn arttyrý bolyp tabylady.
Qazirgi kezde eldiń ınnovaııalyq ǵylymı-tehnologııalyq damýy úshin birqatar zańnamalyq aktiler qabyldandy. Ǵylym týraly jáne ınnovaııalyq qyzmet týraly alǵashqy zańdar qabyldanǵan kezden bastap zańnamalyq deńgeıde aıqyndalǵan tıisti ókilettikteri bar qajetti damý ınstıtýttary quryldy, bul qazirgi ýaqytqa ulttyq ǵylymı-ınnovaııalyq júıeniń negizderin qalyptastyrýǵa múmkindik berdi desek bolady. Máselen, tehnologııalardy kommerııalandyrýǵa jáne kásiporyndardy jańǵyrtýǵa granttar berýdi; jeńildikti kredıtter berýdi jáne paıyzdyq mólsherlemelerdi sýbsıdııalaýdy; ınnovaııalyq ınfraqurylymnyń kvazımemlekettik obektileriniń kórsetiletin qyzmetterin usynýdy; memlekettik jáne jobalyq ınvestıııalardy; salyqtyq yntalandyrýdy qosa alǵanda, qoldaýdyń ártúrli quraldary synaldy, qolǵa alyndy.
Osy rette, «Otandyq ǵylym salasy qalaı damyp jatyr?» degen suraq týyndaıdy.
Qazaq ǵylymy damýynyń negizgi kúshi – ǵylymı-zertteý ınstıtýttary men joǵary oqý oryndary. Qazirgi tańda Qazaqstanda ǵylymı-zertteý jumystarymen aınalysatyn 400-ge jýyq uıym bar. QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń jetekshiligimen elimizdegi oqý oryndary janynan ǵylymı-zertteý ortalyqtarynyń qurylýy da otandyq ǵylymnyń ilgerileýine ózindik úlesin qosýda. Sondaı-aq ǵylymǵa qyzyǵýshy azamattarymyzdyń magıstratýra men doktorantýrada óz bilimderin shyńdaýy úshin jáne shet memleketterde taǵylymdamadan ótýi úshin arnaıy granttar da bólinýde. Sońǵy jyldary granttardyń sany ósýmen qatar olarǵa beriletin stıpendııanyń kólemi de aıtarlyqtaı ulǵaıyp otyr. Sondaı-aq Úkimettiń 2021 jylǵy 12 qazandaǵy qaýlysymen bekitilgen «ıfrlandyrý, ǵylym jáne ınnovaııalar men ǵylym esebinen tehnologııalyq serpilis» ulttyq jobasynyń «ǵylym» blogy da osy aqparattyq qoldaýǵa súıenip jasalyp otyr.
2020 jyly Memleket basshysy «Jas ǵalym» jobasy boıynsha 1 myń grant bólýdi tapsyrdy. Maqsaty - ǵalymdar sanyn arttyrý. Osy maqsatta Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, Qazaqstandaǵy ǵylymdy ulttyq deńgeıdegi qoldanbaly problemany sheshýge tartý úshin ǵylymı jáne sarapshylyq qoǵamdastyqpen birge ǵylymdy damytýdyń 2020-2026 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamalyq qujaty ázirlendi. Memleket tarapynan kórsetilip jatqan bul qoldaýlar elimizdiń bolashaǵyna salynǵan ınvestıııa dep bilemin. Degenmen, kóptegen jaǵdaılarda osy ǵylym salasynyń ókilderi men jańashyl jastardyń ónertabystary men ǵylymı eńbekteri kórinbeı qalyp jatady. Buny sheshý úshin biz eń aldymen, ǵylym jáne bilim salasyna aqparattyq qoldaýdy jaqsartýymyz kerek.
Sebebi, jasalyp jatqan ister ǵylymǵa, kásipke qyzyǵýshylyǵy bar taraptardy tolyqtaı qamtı almaýda. Memleket tarapynan beriletin granttar men múmkindikter janama emes, tolyq qamtý qajet. Sol kezde árbir ǵylymdy nasıhattaý jáne halyq arasynda otandyq ǵylymı jetistikterdi ilgeriletý, jas ǵalymdar men zertteýshilerdi memlekettik qoldaý sharalaryn iske asyrý nyǵaıady.
