Zaman talabyna sai qazırde äleumettık-ekonomikalyq prioritetterdı joǧarylatu Qazaqstandaǧy bılım salasynyŋ basty mındetterınıŋ bırı. HHI ǧasyr — erteŋgı qajettılık bolyp tabylatyn serpındı tehnologiialar men keremet innovasiialardyŋ uaqyty! Ǧylymdy daryndy jastar özderın tauyp, tabysty dami alatyn salaǧa ainaldyru qajet. Būl rette, Bılım jäne Ǧylym ministrlıgınen jasalyp jatqan şaralardy atap ötsek bolady.
2020 jyly Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy boiynşa ministrlık sala qyzmetkerlerın äleumettık qoldau şaralaryn qabyldady – būl jalaqyny arttyru, arnaiy ai saiynǧy aqşalai tölemder, qosymşa jükteme üşın qosymşa tölemder belgıleu, tuyndylardyŋ avtorlaryna qalamaqy töleu, qyzmetkerlerdıŋ tūrǧyn üi jaǧdailaryn jaqsartu. Alǧaş ret şyǧarmaşylyq odaqtardy qoldauǧa memlekettık äleumettık tapsyrys aiasynda qarajat bölıngendıgın aitqan jön. Memleket basşysy qoiǧan strategiialyq mındetterge säikes Qazaqstannyŋ jaŋa ekonomikalyq baǧyty negızge aluǧa tiıs qaǧidattardyŋ bırı önımdılıktıŋ ösuı, ekonomikanyŋ kürdelılıgı men tehnologiialylyǧyn arttyru bolyp tabylady.
Qazırgı kezde eldıŋ innovasiialyq ǧylymi-tehnologiialyq damuy üşın bırqatar zaŋnamalyq aktıler qabyldandy. Ǧylym turaly jäne innovasiialyq qyzmet turaly alǧaşqy zaŋdar qabyldanǧan kezden bastap zaŋnamalyq deŋgeide aiqyndalǧan tiıstı ökılettıkterı bar qajettı damu instituttary qūryldy, būl qazırgı uaqytqa ūlttyq ǧylymi-innovasiialyq jüienıŋ negızderın qalyptastyruǧa mümkındık berdı desek bolady. Mäselen, tehnologiialardy kommersiialandyruǧa jäne käsıporyndardy jaŋǧyrtuǧa granttar berudı; jeŋıldıktı kreditter berudı jäne paiyzdyq mölşerlemelerdı subsidiialaudy; innovasiialyq infraqūrylymnyŋ kvazimemlekettık obektılerınıŋ körsetıletın qyzmetterın ūsynudy; memlekettık jäne jobalyq investisiialardy; salyqtyq yntalandyrudy qosa alǧanda, qoldaudyŋ ärtürlı qūraldary synaldy, qolǧa alyndy.
Osy rette, «Otandyq ǧylym salasy qalai damyp jatyr?» degen sūraq tuyndaidy.Qazaq ǧylymy damuynyŋ negızgı küşı – ǧylymi-zertteu instituttary men joǧary oqu oryndary. Qazırgı taŋda Qazaqstanda ǧylymi-zertteu jūmystarymen ainalysatyn 400-ge juyq ūiym bar. QR Bılım jäne ǧylym ministrlıgınıŋ jetekşılıgımen elımızdegı oqu oryndary janynan ǧylymi-zertteu ortalyqtarynyŋ qūryluy da otandyq ǧylymnyŋ ılgerıleuıne özındık ülesın qosuda. Sondai-aq ǧylymǧa qyzyǧuşy azamattarymyzdyŋ magistratura men doktoranturada öz bılımderın şyŋdauy üşın jäne şet memleketterde taǧylymdamadan ötuı üşın arnaiy granttar da bölınude. Soŋǧy jyldary granttardyŋ sany ösumen qatar olarǧa berıletın stipendiianyŋ kölemı de aitarlyqtai ūlǧaiyp otyr. Sondai-aq Ükımettıŋ 2021 jylǧy 12 qazandaǧy qaulysymen bekıtılgen «sifrlandyru, ǧylym jäne innovasiialar men ǧylym esebınen tehnologiialyq serpılıs» ūlttyq jobasynyŋ «ǧylym» blogy da osy aqparattyq qoldauǧa süienıp jasalyp otyr. 2020 jyly Memleket basşysy «Jas ǧalym» jobasy boiynşa 1 myŋ grant böludı tapsyrdy. Maqsaty - ǧalymdar sanyn arttyru. Osy maqsatta Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyna säikes, Qazaqstandaǧy ǧylymdy ūlttyq deŋgeidegı qoldanbaly problemany şeşuge tartu üşın ǧylymi jäne sarapşylyq qoǧamdastyqpen bırge ǧylymdy damytudyŋ 2020-2026 jyldarǧa arnalǧan baǧdarlamalyq qūjaty äzırlendı. Memleket tarapynan körsetılıp jatqan būl qoldaular elımızdıŋ bolaşaǧyna salynǧan investisiia dep bılemın. Degenmen, köptegen jaǧdailarda osy ǧylym salasynyŋ ökılderı men jaŋaşyl jastardyŋ önertabystary men ǧylymi eŋbekterı körınbei qalyp jatady. Būny şeşu üşın bız eŋ aldymen, ǧylym jäne bılım salasyna aqparattyq qoldaudy jaqsartuymyz kerek. Sebebı, jasalyp jatqan ıster ǧylymǧa, käsıpke qyzyǧuşylyǧy bar taraptardy tolyqtai qamti almauda. Memleket tarapynan berıletın granttar men mümkındıkter janama emes, tolyq qamtu qajet. Sol kezde ärbır ǧylymdy nasihattau jäne halyq arasynda otandyq ǧylymi jetıstıkterdı ılgerıletu, jas ǧalymdar men zertteuşılerdı memlekettık qoldau şaralaryn ıske asyru nyǧaiady.
Ūqsas jaŋalyqtar
