Bul qazaq parlamenti tarıhynda buryn sońdy bolmaǵan oqıǵa. «Aq jol» partııa ustanymyn buzǵan depýtatty Parlament Májilisi shaqyrylymynyń eń sońǵy kúni taratylýǵa deıin úsh saǵat qalǵanda partııadan, bir saǵat qalǵanda depýtattyq mandatynan aıyryp úlgergen Qazaqstandaǵy, bálkim álemdegi jalǵyz partııa! Parlament Májilisi taraıtyn kúnnen bir kún burynǵy depýtat Abıldaevtyń teris pıǵyldy suhbatyna baılanysty «Aq jol» partııasy tez jáne qatal shara qabyldady. Ony 2023 jylǵy 19 qańtarda túske deıin eki saǵatta partııadan da shyǵaryp, parlamenttik mandatyn da qaıtaryp aldy. Tústen keıin parlament taraǵany týraly memleket basshysy jarlyǵy shyqty. Bul sheshim barlyq baspasózde jarııalandy. «Aq jol» partııasy tóraǵasy Azat Perýashevtan bastap, partııanyń basshylary men belsendi músheleri, elge belgili qoǵam qaıratkerleri, jýrnalıster óz oı-pikirlerin jarııalady.
Osymen bári túıindelgendeı bolyp, demimizdi basqan edik. Degenmen, áleýmettik jelide «Ultshyldardy jaý sanaǵan depýtat týraly ultshyl depýtat Qazybek Isa ne deıdi?»-degen pikirlerdi kózimiz shalyp qala bergesin, ózimiz de oı túıinimizdi elmen bólisýge týra keldi. Biz 2002 jylǵy naýryzdan beri, “Aq jol” partııasynyń 20 jyldan asqan ǵumyrynda talaıdy kórdik. Alǵash partııa qurylǵanda bıliktiń qarsylyǵyn, keıin partııa «baılar men kedeıler» bolyp, ekige bólingende, bir jaǵynan «biz ǵana “naǵyz oppozıııashyldarmyz” deıtinderdiń úzdiksiz shabýyly, ekinshi jaǵynan bıliktiń, erteli-kesh ertisbaevtardyń tas laqtyrýyn da kórgenbiz. Bárine tótep berip, eshkimge qaryz bop qalmaı, qarymta qaıtaryp, laıyqty jaýap bergenbiz.
Sol kezde de, “Aq joldan” bólingenderdiń Reseı astanasyna shaýyp baryp, “Biz Máskeýde oqyǵanbyz, ultshyldar emespiz, bizge senińder” degenderin de esittik. Ol týraly kezinde jazdyq ta. Bulardyń bári «Aq jol» partııasynyń ár kezde kitap bolyp, shyǵyp kele jatqan qujattar tarıhynda jazylǵan. «Qazaq úni» ulttyq basylymynyń sarǵaıǵan betterinde de saırap jatyr...
Ol maıdannyń bári partııa, uıymdar arasyndaǵy ádettegi báseke men kúres bolǵandyqtan úırenshikti jáıtter edi.
ANTBUZAR ABILDAEV ULTTY SATYP KETTI!
Al endi mynaý Májilis depýtaty Azamat Abıldaevtyń aıdyń-kúnniń amanynda jer astynan jik shyqqandaı, saılaý bastalǵanda saıtandaı sap ete qalǵan satqyndyǵy naǵyz arqadan suǵylǵan qanjar boldy… Óıtkeni, bul jerde bir partııanyń ǵana máselesi emes, ult múddesi, Táýelsiz Qazaq Eliniń múddesi qaraqan bastyń qaraýlyq pıǵylymen jeke esep úshin satylyp ketip tur…Abıldaevtyń “Men maldyń ishinde júrgende partııany ultshyldar jaýlap alypty” degen maǵynada saıraǵan ótirigine keleıik.
Onyń “Azattyq radıosyna” bergen suqbatynda da, Azattyǵymyzǵa qarsy qaraý pıǵylyn ashyq bildirip kele jatqan Reseıdiń Solovev pen Sımonıandaryna qaraıtyn arnalarǵa aıtqan “aryzynda” da aýzynan túspeı aıyptaǵan Ultshyldarynda kimderdi meńzegenin jaqsy bilip otyrmyz. Jat eldiń arnasyna jaǵy talmaı sarnaýy aldymen ol ataǵan ultshyldardyń aldyńǵy qataryndaǵy ózimizge baǵyttalyp jatqandyqtan, bul máseleni qazaqsha tápsirlep kóreıik.
Aldymen aıtarymyz, A.Abıldaev degen kim edi?!. Onyń parlament saıtyndaǵy ómirbaıanyna qarasaq, 1972 jyly Almaty oblysy Jambyl aýdany Qastek aýylynda týǵan. 2012 -2016 jj. besinshi saılanǵan Parlament Májilisiniń depýtaty. 2015 jyldan «Qalmaq tuqymynyń Respýblıkalyq Palatasynyń» tóraǵasy, 2021 jyldyń qyrkúıek aıynan "Qazaqstannyń Et Odaǵy" basqarmasynyń tóraǵasy. Birden aıtarymyz, eshqandaı partııada da, parlament pen úkimette de, tipti eshqandaı quzyrly organdarda da, qataryndaǵy qyzmetkerdiń ishinde ne baryn tekserip, anyqtaı alatyn rentgen apparaty shyqqan joq áli...
«Ishten shyqqan jaý jaman», ”Adam alasy - ishinde” degen maqaldardy atam qazaqtyń bosqa aıtpaǵanyna anyq kózimiz jetti! Iaǵnı, el ishinde ondaılar da kezdesip turatynyn bile bastadyq. Óz basym parlamentke barǵaly eki jyl boldy. Men Májilistegi áleýmettik-mádenı komıtette, ol agrarlyq komıtette istedi. Tek aptasyna bir ret qana frakııa jıynynda ǵana kórip qalamyz.
Jaqyn aralasqan joqpyz.
Onyń “partııa buryn kásipkerler partııasy edi, keıingi kezde ǵana aıaq astynan ultshyl bop ketti” degeni qyp-qyzyl ótirik. “Aq jol” partııasy burynnan, 2007 jyly Qazaqstandaǵy Ulttyq konepsııa qabyldaǵan tuńǵysh jáne jalǵyz partııa! 2012 jyly Parlament Májilisine ótip, partııa frakııasy quryla salysymen Alash baǵdarlamasyn qabyldaǵan partııa! Onyń ulttyq múddege qarsylyǵyn, qoı terisin jamylyp júrgen qaraý pıǵylyn qaıdan bilemiz? Ol osy Alash Baǵdarlamasyn qabyldaýǵa, t.b. ulttyq múddemizdi qorǵaıtyn sharalarǵa qatysyp júrdi ǵoı!? Tipti bir ret Kenesary hannyń basyn qaıtarý týraly saýal da jasap edi...
Iá, másele sonda bolyp tur ǵoı! Buryn Kenesary hannyń basyn qaıtarý týraly depýtattyq saýal jasaǵan jasaǵan adamdy bulaı ulttyq múddeni satady dep kim oılaıdy?! Endi aıaq astynan qubylyp shyǵa kelgeni biz úshin kútpegen jaǵdaı boldy? Odan BAQ-tar da suhbat ala bermeıtin «Azattyqtyń» tilshisi Nurgúl Tapaevanyń bizdiń bir áriptesimizge aıtýyna qaraǵanda, ózi suhbat berýge kelisip, odan tilshi Ýkraına-Reseı qatynasyn, ultshyldyq máselesin suramasa da, suhbat barysynda aıaq astynan birden sol taqyrypqa kirisip ketipti...
Elbasy týraly zańnyń joıylýynan keıin birden mundaı el múddesine qarsy suhbat berýi, táýelsiz memleketter týraly, olardyń prezıdentteri jaıly eshqandaı depýtattyq etıkaǵa jatpaıtyn sózder aıtýy qısynsyz. Táýelsiz Ýkraınaǵa Reseıdiń basqynshylyǵyn «arnaıy operaııa» dep, kórshi eldiń etigin súıretken qatardaǵy sarbazy jattaǵan urandy ózge eldiń saıasatker depýtatynyń aıtýy, bir eldi jerge tyǵyp, bir eldi kókke kóterýi «Aq jol» partııasynyń ustanymyna da esh saı kelmeıdi, qarama-qaıshy! Onyń osy tirligi kóńilge kóp kúdik uıalatady.
Saıası ustanymyna saı bireýler partııadan shyǵyp, bireýler kirip jatady. Al eks-aqjoldyq, eks-depýtattyń partııany bylaı qoıyp, «kileń ultshyldar jınalyp alǵan» dep, parlamenttiń, eldiń, memlekettiń ústinen at aıdaýy bárimizdi de tańǵaldyrýda. Onyń partııadan shyǵarylyp, mandattan da aırylǵasyn ary qaraı óziniń áńgimesiniń aýanyn ulǵaıtyp, eldiń ústinen ózge elge aryz aıtýy - aldyńǵy oqıǵanyń kezdeısoq emes ekenin dáleldeýde.
«AQ JOL» ALASh IDEIaSYN USTANǴAN ULTShYL PARTIIa
Bundaı kezde «Aq jol» partııasy birden óte durys sheshim qabyldap, ony partııadan shyǵaryp, óziniń nyq ulttyq ustanymyn kórsetti. Ary qaraı endi onyń partııamyzǵa esh qatysy joq. Biraq bul jerde eki máseleni aıtýymyz kerek:
1.Onyń “partııa tek kásipkerlikti qoldaǵan, aıaq astynan ultshyl boldy” degeni shyndyqqa saı kelmeıdi. “Aq jol” partııasy qashannan ultshyl bolǵanyn el óte jaqsy biledi. Iaǵnı, osy Ultshyldyqty Abıldaev Qazaqstan úshin emes, óziniń Reseılik tapsyrma berýshileri úshin aıtyp otyrǵan sııaqty... Biraq onyń ol ótirigin op-ońaı áshkerleýge bolady: joǵaryda aıtqanymyzdaı, 2007 jyldan bastap, Ulttyq tujyrymdamasyn jarııalap, 2011 jyldan bastap, partııamyz “Alash” ıdeıasyn tý retinde ustap, bas qundylyǵymyz retinde resmı túrde jarııa ettik.
Mysaly:
- 2012 jyldan beri “Alashtyń Aq joly” dástúrli baıqaýyn ótkizip jatyrmyz.
- 2014 jyly partııamyzdyń sezinde Saıası baǵdarlamamyzǵa “Alash ustanymyn nasıhattaý” qosymsha baǵdarlamasyn qabyldadyq,
- 2016 jyldan ony Saıası baǵdarlamamyzǵa eń birinshi qundylyq dep, nómiri 1-bapty “Táýelsizdik pen “Alash” ulttyq ıdeıasy” dep kirgizdik.
Sodan beri bul bap bizdiń Saıası baǵdarlamada basty orynda tur.
Qanshama ret partııa quryltaılary ótkende, saıası baǵdarlama ashyq talqylanǵanda, Abıldaev eshqashan oǵan qarsy shyqqan joq, ne jalpy ulttyq ustanymdarǵa qarsy sóılegen de joq. Daýys bergende ylǵı qoldap júrdi, qalys qalyp kórgen emes.
- Parlamenttik minbeden frakııamyz 2012 jyldan bastap, 50-den astam ultshyldyq depýtattyq saýal jasadyq, tek Alash taqyrybymen ǵana shektelip qalǵan joqpyz. Mysaly – memleketimizdiń ataýyn «Qazaqstan Respýblıkasy» emes, «Qazaq Respýblıkasy» dep, tarıhı atyn qaıtarý týraly, t.b. Abıldaev barsha mundaı saýaldarymyzdy frakııa múshesi, depýtat retinde qoldap, qol qoıǵan (2012-2016, 2021-2023 j.) Iaǵnı, onyń ultshyldyqqa qarsy áńgimeleri endi ǵana, keshe ǵana aıaq astynan shyqty deýge bolady. Bul degenimiz - osy partııamyzǵa jat kózqaras oǵan taıaýda paıda bolǵan tapsyrma berýshilerdiń talaby ekenin anyq kórsetýde.
2.Onyń qazirgi istep jatqany partııamyzǵa ǵana qarsy emes, Elimizge, Táýelsizdigimizge, jer tutastyǵymyzǵa qarsy qareket. Másele partııada emes. Ony birden Reseıdiń atyshýly shovınıstik arnalaryna shaqyrǵany, olar ony “qaharman” jasaýǵa qatty tyrysyp jatqandary - bul jáı oqıǵa emestigin dáleldeıdi.
ABILDAEV - RESEI JOBASY MA?
Abıldaevpen kórshi eldiń arnaýly qyzmeti arnaıy aınalysqan sekildi... Ýkraınada osyndaı orysshyl depýtattar OPZJ atty bir blok qurǵan bolatyn, olardyń maqsaty - basqynshylar kelgende, parlamentti ózderi qolǵa alyp, Reseıge saıası qoldaý kórsetý edi. Bundaı qaterdiń basyn sezgen sátte «Aq jol» partııasy ony bir sátte partııadan da, parlamentten de shyǵaryp, ondaı áreketterge jol bermeıtinimizdi aıqyn kórsettik.
Endi elimizge de, parlamentke de, barlyq partııalarǵa Abıldaev sındromy sabaq bolýǵa tıisti. Bálkim, Parlamentke ant bergen depýtattyń antty buzǵanda qandaı jaýapqa tartylatynyna el alǵash kýá bolýǵa týra keletin sát kelgen bolar... «Qazaqstan Reseısiz kún kóre almaıdy» degen depýtattyń sózi memleket Táýelsizdigin teriske shyǵaryp, ulttyq qaýipsizdikke tóngen zor qaýip! Bul - Parlament depýtatynyń: «QR halqyna adal qyzmet etýge, Qazaqstan Respýblıkasynyń tutastyǵy men Táýelsizdigin nyǵaıtýǵa, onyń Konstıtýııasy men zańdaryna qatań baǵynýǵa, depýtattyń ózime júktelgen mindetterin adal atqarýǵa ANT etemin!»-degen Antyn buzyp otyr emes pe?!
Sol sııaqty bılik oryndaryn qatań tekserýden ótkizip, basqa da teris pıǵyldy, «ormanǵa qarap ulıtyn» satqyndar bolsa, tez áshkerelep, joldaryn kesetin ýaqyt keldi. Árıne, bul degen ulttyq qaýipsizdik organdarynyń qyzmeti. Degenmen, saıası, qoǵamdyq kúshter buǵan basa nazar aýdarǵany jón.
Al endi bul oqıǵadan qandaı oı túıýge bolady?
1.Bul qazaq parlamenti tarıhynda buryn sońdy bolmaǵan oqıǵa.
2.«Aq jol» partııa ustanymyn buzǵan depýtatty Parlament Májilisi shaqyrylymynyń eń sońǵy kúni taratylýǵa deıin úsh saǵat qalǵanda partııadan, bir saǵat qalǵanda depýtattyq mandatynan aıyryp úlgeren Qazaqstandaǵy, bálkim álemdegi jalǵyz partııa!
3.“Aq jol” partııaǵa, ultqa qarsy shyqqandardy qalaı shuǵyl jazalaý kerektigine jol kórsetip, úlgi boldy!
Osyndaı ult pen memleket múddesi úshin qabyldaǵan qatal sheshimimen “Aq joldy” «Alashshyl, ultshyl partııa emes”-dep jala jaýyp júrgenderdiń aýzyna qum quıdy! “Aq jol” Reseıshilderge, Pýtınniń basqynshyldyǵyn qoldaıtyndarǵa degen qatal sheshimin aıqyn kórsetti!
4. El Reseıdiń basqynshylyq saıasatyna barynsha qarsylyǵyn aıqyn kórsetti. Kópshilik «Aq joldy» ultshyl partııa retinde qabyldaıtynyn anyq baıqatty. Eger mundaı keleńsiz jaǵdaı basqa partııalardyń birinde bolǵanda, bunshalyqty qatty rezonans bolmas edi dep oılaımyz.
5.Abıldaev ultshyl partııany ǵana emes, Ultty satyp ketti! QAZAQTY, ELDI SATYP KETTI!
6.Bul bárimizge sabaq boldy! Basqa partııalarda da Abıldaevtar az bolmaýy múmkin! Al ol partııalar da mundaı jaǵdaı bolǵanda «Aq jol» sekildi shuǵyl da, qatań sharalar qoldanýǵa daıyn bolýy tıis!
7.Ulttyq Qaýipsizdik úshin PARLAMENT pen ÚKIMET te, basshylyq quramnyń, memlekettik qyzmetkerlerdiń ulttyq ustanymyn qadaǵalap, qatań tekserýden ótkizip, OSYNDAI “AQ JOL” sekildi QATAŃ ShARALAR QABYLDAÝY KEREK!
8.Biz keıingi kezde otanǵa opasyzdyǵy úshin Prezıdent ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasarynan bastap, jaýapty qyzmetkerleriniń aldy sottalyp, arty tergelip jatqandaryn jaqsy bilemiz. Al ol bizdiń memleketke jasalǵan opasyzdyqtyń, satqyndyqtyń bári qaı memlekettiń múddesine oraı jasalyp jatqanyna basa nazar aýdardyq pa? Nege olardyń bári Reseıdiń múddesine jasalyp jatyr? Bul Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń búgingi basty sharýasy bolýy kerek.
Dál qazir el aýzynda, kóptiń kókeıinde: «Abıldaev kimderge, qanshaǵa satyldy? Onyń artynda kimder tur? Oǵan elge satqyndyq jasaǵany úshin tapsyrys berýshiler qandaı qandaı syı-syıapat bermekshi?!. Ol qanshaǵa satyldy?» degen saýaldar samsap tur. Jurt jazyp ta jatyr jamyrap. “Abıldaevtyń qylmysyn áshkerelegen arnaýly organdar parlament saılaýy aldynda “Aq jolǵa” qarsy arnaıy aıdap salyp otyr” degen pikirler de jıi aıtylýda...
Dalainside kanaly da Abıldaevqa «Za nash dom - Kazahstan!» atty arnaıy maqala jarııalapty. Olardyń jazýynsha "Orys álemi" ıdeologııasyn júrgizetin Rossotrýdnıchestvo uıymy Qazaqstanda Reseıdi qoldaıtyn jáne orys tiliniń yqpalyn saqtap qalýǵa nıetti azamattardyń basyn qosyp, olardyń bastamashyl top retinde qozǵalys ne partııa qurý múmkindigin oılastyra bastaǵan.
«Osy oraıda, mandatynan aırylǵan depýtat Azamat Ábildaevtyń kandıdatýrasy laıyq dep tanylǵan. Biraq bul máseleni sheshý úshin, aldymen Ábildaevpen kelissózder ótetin bolady. Partııanyń ıdeologııalyq blogyn Reseıden kóp jyldan beri grant alyp júrgen saıasattanýshylar Danııar Áshimbaev pen Marat Shıbutovtar ońaı quryp bere alady. Rossotrýdnıchestvomen jumys isteıtin saıası tehnologtar lıder retinde mindetti túrde qazaqsha jaqsy sóıleıtin qazaq kerek ekenin túsingen. Azamat Ábildaev osy rólge taptyrmaıtyn kandıdat bolyp tur. Bolashaq partııanyń naqty ataýy bekitilmedi. Ázirge Rossotrýdnıchestvoǵa "Za nash dom - Kazahstan!" ataýy kóbirek unap otyr.»-dep jazady.
ULTShYLDYQ - ULTTYŃ TIREGI, MEMLEKETTIŃ JÚREGI!
Al endi Abıldaev aıtqan «Eldi jaýlap alǵan Ultshyldyq» qaıda? Kerisinshe, bizge otyz jyldan beri Ultshyldyq jetispeı keledi. Bıliktiń álemdegi árbir táýelsizdikke ıe bolǵan elder úshin erekshe mańyzdy, zańdy da Ultshyldyq ıdeologııany ustanýyna ulttyq namysy men qaırat-jigeri jete almaı keledi ǵoı! Barlyq táýelsizdik alǵan elder mindetti túrde jasaıtyn Otarsyzdaný ıdeıasy da jasalǵan joq! Eger «Aq jol» usynǵandaı memleket ulttyq múddeni qorǵaýda Ulttyq ıdeologııany jolǵa qoıyp, Ultshyldyq uǵymdy ustanǵanda dál búginde parlament tórinen ulttyq múddeni satqan Abıldaevtar shyqpas edi...
ULTQA QAÝIP ULTShYLDYQTAN EMES – ULTSYZDYQTAN TÓNEDI!
ULTShYLDYQ - ULTTYŃ TIREGI, MEMLEKETTIŃ JÚREGI!
ULTTYQ MÚDDENI QORǴAÝ ULTTYQ RÝHTAN BASTALADY!
«AQ JOLǴA» QARA KÚIE JUQPAIDY
Taǵy bir aıtarymyz, áleýmettik jelidegi qoǵamdyq pikirdiń qatty qyzýyn baıqadyq. Árıne, 300 myńdaı múshesi bar “Aq joldyń” ulttyq ustanymyna qarsy teris pıǵyldy bir múshesi shyqqanǵa partııanyń abyroıy túsip qalmas... Degenmen bul oqıǵaǵa qatty ókinemiz. El de ókinýde! Elge kóp rahmet, qıyn synaqta ashyq qoldaýlaryn kórsetti, senimderi setinemedi. Qıyndyqta tabalaı jónelmeı, syn saǵatta qabyldaǵan qatal sheshimizdi baǵalaı bilgenderge aıtar alǵysymyz zor.
Biraq, osyndaı oqıǵaǵa ókinishtiń ornyna qýanyshtaryn jasyra almaı jatqandar da az da bolsa, bar ekenin kórdik… Olar árıne, kóp emes jáne kósheli jandar emes, kóshe kezbeleriniń qabyrǵalarǵa qalaǵanyn jazatyny sekildi jelide jeligip, órtengen úı kórse, óshirýdiń ornyna, qoıynyń basyn úıitip alatyndar... Olardyń ishinde ulttyq múddemizge, tilimizge qarsylyqtaryn jasyrýǵa tyrysyp, ótirik elge jaǵymdy «oppozııonerler» rólderin oınap, «Ańqaý elge aramza molda» bolyp júrgender de bar... Olardyń keıbireýleri ózderi sóıleıtin Reseı tilinde aýyzdaryna kelgenin jazyp jatty...
Birinshi kúni, Abıldaevtyń suhbatyn estigen alǵashqy kúni olar: «Bul depýtattyń Reseıdi qoldaýy - partııanyń da ustanymy» dep ottady... Ekinshi kúni partııa eldi tańǵaldyryp, eki-úsh saǵatta Abıldaevty partııadan da, parlamentten qýyp shyqqanda, barlyǵy «Aq jolǵa» alǵys aıtyp jatqanda, olar keshegi sózderin umytyp: «Bul Aq joldyń» arnaıy qoıylǵan qoıylymy, pıary, ishinde bireýin ádeıi qurban etti» dep soqty... Ózderi osyndaı halyq jaýynyń, qarabettiń rólin oınaýǵa kóne beretin sekildi sózderine qaraǵanda... Biraq olardyń usqynyna qarasań, shynynda da sondaıǵa da baratyny baıqalady... Úshinshi ret, Abıldaev partııa túgili eldi satyp ketkende, endi «partııa onyń ne oılaıtynyn anyqtap bilýi kerek edi» dep shyqty basqa ne derin bilmegen olar... Tap bir sondaı adamnyń ishki oıyn anyqtaı alatyn apparat ustap júrgen sııaqty ózderi...
Bir kún buryn túngi uıqyny umytyp, qýana synaǵandar endi Abıldaevty «Aq jol» partııadan shyǵaryp, depýtattyǵyn qaıtaryp, qatań shara qoldanǵanymyzǵa da qýanyp otyrǵan joq… Óıtkeni, synaýǵa syltaý tabylmaı qaldy... Al qarapaıym qalyń el “Aq jol” naǵyz ultshyl partııa ekenin kórsetip, shuǵyl qatal da, durys sheshim qabyldady!” dep qýanyp, qoldap jatyr… «Aq jolǵa» qara kúıe juqpaıdy! Alla jar bolsyn!
Qazybek ISA
