Jastar ulttyń ádebıetin oqymaıtyny ras pa...

1953
Adyrna.kz Telegram
Jastar ádebıetti oqymaıdy dep sógesizder-aý. Qazirgi ýaqytta jastar tek sheteldiń dúnıe baılyqty qalaı tabý kerek, ózińdi kásip jasaýǵa qalaı daǵdylandyrý kerek, kúndelikti jospardy qalaı jasap úırený kerek, t.s.s motıvaııalyq kitaptaryn kóp qaraı bastapty. Bir jaǵynan bul da durys shyǵar. Keshe 1-shi arnada baıqap qalǵanym da osy edi. Bul dúnıáýı tirlik dep qoıa salatyn shyǵarmyz. Mundaı dúnıelerdi kóp qaraǵan jastardyń bizdiń ádebıetke qanshalyqty kóńil bóletini de belgili. Sebebi, aqsha tabýdyń joly, qarjylyq táýelsizdik dál qazirgi ýaqytta bárinen de mańyzdy bolyp alǵa shyǵyp ketti. Biraq, qazirgi qoǵamnyń sanasyn turmys bılep, kúnkóris qamy qıyndaǵan ýaqytta bizdiń jastardyń da ózdiginen jol taýyp, áleýmettik jáne qarjylyq jaǵynan táýelsiz jolǵa túsýi úshin sheteldik avtorlardyń motıvaııalyq (qarjylyq táýelsizdik, komfortty ómir jaıynda) kitaptaryn oqýy zańdylyq. Biz turmys bılep, turalap turǵan ultpyz. Sonyń saldarynan ulttyq qundylyqtarymyzdyń qanshalyqty qundy ekenin de sezinbeı kettik. Ózimizdiń ádebı qundylyqtarymyz eskerilmeı, kúnkórisi qıyndap, jumyssyzdyq beleń alǵan ýaqytta jastar ózimizdiń ulttyń ádebıetin qaramaıdy dep aıtý rýhanı quldyraǵan dáýirde qanshalyqty oryndy bolmaq? Solaı bolatyny da zańdylyq. Onyń jaýabyn ózińiz de ishteı sezip, bilip otyrǵan bolarsyz... Qandaı da bolsyn qoǵamda materıaldyq qundylyqtar rýhanı qundylyqtardan ilgerilep shyqsa, sol qoǵamda rýhanı daǵdarystyń eń qaterli túri bolady. Al, bizdiń qoǵamda rýhanı da, materıaldyq ta daǵdarys qoǵamnyń qos qanaty sekildi jol tartyp kele jatyr.

Jastardy ádebıetke tartý úshin bizge myzǵymas ulttyq ıdeologııa men jetkilikti deńgeıde áleýmettik qamtamasyz etý de kerek dúr. Al, órkenıetti elderde bul jaǵdaılardyń barlyǵy da derlik qolǵa alynǵan. Áıtpese, aılyǵy shaılyǵyna jetpeı, páter jaǵalyp júrgen jastardyń áleýmettik jetispeýshilikten kóńilderi toqyrap, páter jaǵalap júrgende, olardyń ulttyń ádebıetine yqylasy da qandaı bolatynyn boljaý qıyn emes. Olardyń ishinde bizdiń stýdent jastarymyz da jeterlik. Páter jaldap, jumys tappaı júrgen jastardyń sany qanshama eken? Men bilmeımin, biraq tym kóp ekenin anyq bilemin. Onyń barlyǵyn biz ádebıetti oqýǵa tarta almaımyz. Biraq ulttyń ádebıetiniń qaınar bulaqtary bizdiń kitapqumar sanaly jastarymyzdyń sanasyna quıylsa, bul biz úshin kókten izdegenimiz jerden tabylǵany. Al, ony jasaıtyn ıdeologııa qaıda? Qarjylyq kómek qaıda? Ózimizdiń ana tilimizdi memlekettiń bıik minberlerinde sóılete almaı, shırek ǵasyrdan astam ýaqyttan beri áli ulardaı shýlap kelemiz. Qaıdan endi nátıje? Biz tek saldarmen ǵana kúresetin ultqa aınalyp kettik. Sebeptiń qaıda jatqanyn elemegennen soń osyndaı rýhanı daǵdarysqa ushyrap otyrmyz. Nege biz túpki sebebin bilip, aldyn ala almaı otyrmyz? Tipti bul jaǵdaı bizge úırenshikti bolyp qaldy. Biraz buryn da elge belgili aqsaqal ulttyń ádebıetin tiriltpeı, bizdiń rýhanı jańǵyrýymyz da, urandatqanymyz da beker degen bolatyn. Biz bulaı rýhanı jańǵyrmaı*aq qoıdyq... Sol sııaqty, ulttyq ádebıetti tiriltý de sheshilmegen qoǵamdyq-áleýmettik máselelermen tyǵyz baılanysty ekenin umytpaıyq... Qarnyńda bir nárse bolmasa, mıyńda ne bolmaq...

Bekbolat Qarjan

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler