Baspana, injenerlık infraqūrylym, elektr jüielerı, qalany abattandyru, jol jöndeu jūmystary, jabaiy sauda men özge de özektı mäseleler töŋıregınde Öŋırlık kommunikasiialar alaŋynda ötken brifingte Taldyqorǧan qalasynyŋ äkımı Äset Masabaev baiandady. Qala äkımınıŋ būqaralyq aqparat qūraldary ökılderıne 2022 jylǧy atqarylǧan jūmystardyŋ nätijelerın tanystyryp, aldaǧy jylǧa josparlarymen bölıstı.
Qala äkımınıŋ mälımdeuınşe, äkımşılıkke kelıp tüsken barlyq mäseleler şeşımın tabuda.
Bügıngı künge köpşılıktı tolǧandyratyn eŋ bır özektı mäsele – baspana mäselesı. Bügıngı künı oblys ortalyǧynda baspana kezegınde 15 myŋǧa juyq azamat tırkelgen. Köpşılık öz kezegın kütıp,baspanaly boluǧa niet etıp jürgende, kei nietı terıs azamattar öz paidasyna qyzmet etken. Mäselen, bügıngı künge deiın Taldyqorǧanda myŋǧa juyq päter zaŋǧa qaişy qoldanysqa berılgen.
«Zaŋ talaptaryn būzyp qoldanysqa berılgen 1 026 päterdıŋ 210 memlekettık organdardyŋ balansyna berılse, 147 fakt boiynşa Sybailas jemqorlyqqa qarsy ıs-qimyl qyzmetınıŋ arnaiy tekseruınde.
Bügıngı künı tūrǧyn üi komissiiasymen 457 ötınım qaralyp, olardyŋ 223 oŋ şeşımın tapty, 107 ötınım boiynşa ıs sot qarauyna joldandy. Basqa ötınımder berılu barysynda taǧy da qaralyp, uaqytyly şeşımder şyǧarylmaq », - dedı Taldyqorǧan qalasynyŋ äkımı.
Päterdı ielenu bır bölek, onyŋ sapasy mülde bölek mäsele. Qala basşysy Äset Masabaevtyŋ aituynşa, äkımşılıkke osy mäselege qatysty köptegen aryz-şaǧymdar tüsedı.
«Jylytu mausymy bastalǧan sätten jylu jüielerıne qatysty köptegen aryzdar tüstı. Basty sebep merdıgerler ıske qosqan jylytu jüielerınıŋ jūmysynyŋ naşarlyǧy. Mäselen, Bolaşaq şaǧyn audanynyŋ №12,13,14 tūrǧyn üilerınıŋ jylytu jüielerı bıtelgen, osy sebepten jylu toǧyzynşy qabattan joǧary köterıle almady. Osy mäselege qatysty barlyq aryzdar qaralyp, 23 köpqabatty üide oryn alǧan aqaular jöndeldı», - deidı äkım.
Taǧy bır mysal. Ötken jyly Bırlık şaǧyn audanynda ıske qosylǧan ekı tūrǧyn üide qaraşa aiynda tehnikalyq qabatta ystyq su krany ısten şyǧyp, 9 päterdı su basty. Būl aqaudy merdıger kompaniia kepıldık mındettemısı esebınen özı qalpyna keltırıp, jöndeu jūmystaryn jürgızdı.
Jaŋa baspanalardyŋ sapasy mäselesı bügınde bızdıŋ basty nazarymyzda deidı qala äkımı. Osy sebepten qūrylys normalaryn būzǧany üşın 3 merdıgerge 2,5 mln.teŋge qarajat kölemınde äkımşılık salyq salynǧan. Bır merdıger, «Lider NK» JŞS mülde lisenziiasynan aiyryldy.
Tūrǧyndar men BAQ ökılderı arasynda apatty baspanalar mäselesı de köp talqyǧa tüsedı. Taldyqorǧanda jalpy sany 114 päterı bar 15 apatty tūrǧyn üi bar.
Äset Masabaev būl baspanalar jaiynda: «Ötken jyly qalanyŋ tūrǧyn üi fondyn jaŋartu baǧdarlamasy aiasnda Kivilev köşesı boiyndaǧy 4 tūrǧyn üi ielerınıŋ mäselelerı şeşıldı. 2023 jyly qalǧan 82 päter iesıne jalpy somasy 1,2 mlrd.teŋge qarajatqa jaŋa päterler aludy josparlap otyrmyz», - dep atap öttı.
Biylǧy jyly Älımjanov köşesındegı ekı 60 päterlı tūrǧyn üi qoldanysqa berılmek. Päterler aǧymdaǧy jyldyŋ aqpan aiynda bölınedı.
«Odan bölek jaŋa päterlerge mausym aiynda 1000-nan astam taldyqorǧandyq qol jetkızbek. Jalpy eseppen 35 tūrǧyn üidı el igılıgıne tapsyrylmaq. 2023 jyly Taldyqorǧanda jeke qūrylys kompaniialary esebınen 275 päterlı 6 köpqabatty tūrǧyn üi qoldanysqa engızıledı. Sondai-aq, 9 şaǧyn audanda 218 päterlı 6 üidıŋ qūrylysy bastalady», - deidı Taldyqorǧan qalasynyŋ äkımı.
Taldyqorǧanda kögıldır otynǧa qosylu jūmysy qauyrt jürgızılude. Qaŋtar aiynyŋ aiaǧyna deiın Üitas saiajaiynyŋ tūrǧyndary da tabiǧi gazǧa qol jetkızedı. Ekı myŋǧa juyq tūrǧyn üige kögıldır otyn qoljetımdı bolady.
«2022 jyldyŋ qyrküiegınde bastalǧan 8-şaǧyn audanǧa gaz qūbyryn tartu jūmystary üstımızdegı jyldyŋ nauryz aiynda aiaqtalyp, 16 tūrǧyn üi kögıldır otynǧa qosyluǧa mümkındık alady. Biyl 2 nysan boiynşa jobalau jūmystary öz märesıne jetpek, onyŋ bırı qalany gazdandyrudyŋ negızgı jobasyna enbegen jelıler men Moinaq auylyndaǧy jelıler qūrylysy», - dep atap öttı Äset Masabaev.
Aita ketu kerek, älı de 4 myŋǧa juyq kögıldır otynmen qamtylmaǧan jer telımderı bar. Būl Qaratal, Qyzyltas, Merekelık, Balyqty, Sarybūlaq, Almaly, Aşybūlaq, 1-bölım saiajai qauymdastyqtary. Oblystyq energetika basqarmasynyŋ mälımetınşe, būl uchaskelerge gaz tartu boiynşa jobalau jūmystary biyl bastalmaq.
«Oblys äkımınıŋ tapsyrmasyna säikes, tabiǧi gazǧa qosylu qūnyna monitoring jürgızıldı, anyqtalǧandai qazandyq qūnyn qosa eseptegende kögıldır otynǧa qosylu qūny 450 myŋnan 600 myŋ teŋgenı qūraidy. Qosylu qūnyn tömendetu üşın bügıngı künı «Jetısu Gaz Servis» kommunaldyq memlekettık mekemesı arqyly montajdaityn mekemelermen arnaiy kelısımşartqa otyru syndy ūsynystar qaraluda. Konsorsium kelısımşartyna säikes barlyq qajettı materialdar öz qūnyna säikes satylatyn bolady. Būl jūmys qosylu qūnyn 25-30 paiyzǧa tömendetpek. Sondai-aq, kommunaldyq mekeme arqyly qajettı materialdar men qazandyqtar bölıp töleu arqyly satyp aluǧa mümkındık berılmek», - dep tüsındırdı qala äkımı.
Köppäterlı tūrǧyn üiler, mektepter, äkımşılık ǧimarattardyŋ qūrylysynyŋ tabiǧi ösuın eskere otyryp, jylu quatynyŋ tapşylyǧy kütılude, onyŋ aldyn alu üşın Taldyqorǧan qalasyn jylumen jabdyqtaudy damytudyŋ 2038 jylǧa deiıngı shemasyn äzırleu qajet.
«Bız būl jūmysty «Qaznipienergoprom instituty» jäne «Qazaq santehproekt» JŞS-larymen bırlesıp bastadyq. Būl shema «Baskuat» qazandyǧynyŋ jüktemesın azaituǧa, magistraldyq jylu jelılerın ainalyp ötuge, aldaǧy 15 jylǧa arnalǧan jylu jüktemesı boiynşa qalanyŋ damuyn anyqtauǧa mümkındık beredı. Jalpy, būl bızge jylumen jabdyqtaudyŋ jaŋa közderı men jylu joldaryn keŋeitu nemese salu qajettıgın taǧy bır märte anyqtauǧa mümkındık beredı», - deidı Äset Masabaev:
Taǧy bır asa maŋyzdy mäsele – taza auyz sumen qamtu. 2023 jyly Taldyqorǧanda 85,2 km sumen jabdyqtau jäne su būru jelılerın salu josparlanǧan
«Aǧymdaǧy jyldyŋ 2-jartyjyldyǧynda 141 köşede ūzyndyǧy 71 km su jäne kärız jelılerın salu jönındegı joba ıske asyrylady. Sondai-aq, Ūlan äskeri qalaşyǧynda, Jastar1/1 jäne Erkın auylynda jelılerdı salu jäne rekonstruksiialau qolǧa alynady. Aşybūlaq saiajaiynda sumen jabdyqtau jelılerınıŋ jūmysy tolyǧymen aiaqtalyp, 700-ge juyq tūrǧyn taza sumen qamtamasyz etıldı. Sonymen qatar, nauryz aiynda Qyzyl tas jäne Qaratal saiajaiynyŋ 6 myŋǧa juyq tūrǧyny taza auyz suǧa qol jetkızedı», - dep habarlady spiker.
Jol mäselesıne toqtalsaq, bügıngı künı Taldyqorǧan joldarynyŋ 82% qanaǧattanarlyq jaǧdaida.
2022 jyly oblys ortalyǧynyŋ 45,4 şaqyrymy jöndeldı. Qalanyŋ 20 köşesınde 10,5 km jaŋa jol salyndy. Degenmen, 12 köşede 7,8 km jospardan artta qaluşylyq bar. Mūnyŋ sebebı - keibır merdıger ūiymdardyŋ jūmysyna salǧyrttyǧy.
Mäselen, ortaşa jöndeu boiynşa şarttyq mındettemelerın oryndamaǧan «Iаrus» JŞS jäne «StroiProekt-21» JŞS merdıgerlerınıŋ ısterı sot qarauynda.
«Biylǧy jyly jalpy 18,3 km jaŋa jol salu jäne 67,3 km jol jöndeu josparlanuda. Qūrylys Jastar-1, soltüstık-batys jäne 8,9 şaǧyn audandarynda josparlanuda. Jöndeu jūmystary Şyǧys jäne oŋtüstık-şyǧys audandarynda, Ötenai, Eŋbek auyldyq okrugterınde josparlanǧan. Aşybūlaq jäne Sarybūlaq saiajailarynda 43 köşege qiyrşyq tas jabyny qamtamasyz etılmek», - deidı Taldyqorǧan qalasynyŋ äkımı Äset Masabaev.
Taldyqorǧanda kölık jürgızuşılerınıŋ jol erejelerın saqtauyn qamtamasyz etıp, joldaǧy qauıpsızdık mäselesın qadaǧalau maqsatynda 5 köşede «Sergek» beinebaqylau kameralary ornatylǧan bolatyn. Olar: Balpyq bi – Jansügırov, Üştöbe tas jolynyŋ Batys bölıgı men Almaty tas jolyna şyǧa berıste, Jansügırov köşesındegı Politehnikalyq kolledj janynda jäne Bırjan sal men Gauhar ana köşelerınıŋ qiylystarynda ornalasqan.
«Komissiianyŋ şeşımımen qosymşa jol-kölık oqiǧalary jiı tırkeletın ärı qauıptı jol uchaskelerıne qosymşa 30 «Sergek» kamerasyn,100 jalpy baqylau kameralaryn, 25 jyldamdyqty qadaǧalauǧa arnalǧan beinekameralar ornatu mäselesı şeşıldı», - deidı äkım.
«Kommersiialyq maqsattaǧy paidalanylmaǧan jerlerge keletın bolsaq, qalanyŋ oŋtüstık-batys bölıgınde 1997-2021 jyldar aralyǧynda qoldanysqa berılıp, igerılmegen 110 jer telımı anyqtaldy. Anyqtalǧan zaŋ būzuşylyqtarǧa qatysty tiıstı şara qabyldau üşın aqparat oblystyq Jer resurstaryn basqaru departamentıne joldandy», - dep atap öttı oblys ortalyǧynyŋ äkımı Äset Masabaev.
Aǧymdaǧy jyly qalany abattandyru jūmysyna da köp köŋıl bölınedı.
Aldabergenov, Jeltoqsan, Nazarbaev prospektısı men Eŋbek auylynda jaŋadan 4 skver salynady. Qaita qūru jäne jöndeu jūmystary 2 saiabaqta jürgızıledı, būl ortalyq saiabaqtyŋ eskı bölıgı jäne Jastar parkı. Barlyq saiabaqtar men skverlerde avtomatty suaru jüiesın, vorkaut aimaǧyn salu, oryndyqtar men maf ornatu, jasyl jelekterdı otyrǧyzu qarastyrylǧan.
Auyldyq okrugter de nazardan tys qalmaidy. 2022 jyly Eŋbek auylynda şaǧyn futbol alaŋy men balalar alaŋqaiy salynady. Qala maŋyndaǧy, Jastar-2 tūrǧyn keşenınde jäne Moinaq auylynda balalar alaŋdary salyndy, al Ötenai auylynda jūmys ıstep tūrǧan şaǧyn futbol alaŋyna jöndeu jūmystary jürgızıledı. Sondai–aq, Jastar-2 şaǧyn audanynda 330 şarşy metr aumaqty qūraityn 380 oryndyq jaŋa meşıt salynady.
Aǧymdaǧy jyly qūrylys jūmystary qarqyndy jürgızıledı. Oblys ortalyǧynda 1,3 gektar aumaqty qūraityn Mūz alaŋynyŋ qūrylysy bastalady. Ol 2023 jyldyŋ şılde aiynda jospar säikes aiaqtalady. Odan bölek, Voleibol keşenınıŋ qūrylysynyŋ jobasy jasaluda. Keşen 6 şaǧyn audanda 1,2 gektar aumaq jerdı qamtymaq.
«Jaily mektep» baǧdarlamasy aiasynda qalada 4 jaŋa mektep qūrylysy josparlanǧan, olar Jastar-2 şaǧyn audany, Köktal, Batys şaǧyn audany men qalanyŋ Şyǧys bölıgınde ornalasady. Jaŋa mektepterdıŋ qūrylysy qalanyŋ özge mektepterınıŋ jüktemesın azaityp, oquşylarǧa sapaly bılım aluǧa mümkındık beruge baǧyttalǧan.
Baspasöz brifingın qorytyndylai kele, Äset Masabaev 2023 jyly barlyq baǧyttaǧy jūmystar oŋ qarqyn alyp, köterılgen ärbır mäsele özınıŋ jeke baqylauynda bolatynyn jetkızdı.
