Qaınar mektebiniń ǵasyrlyq toıy

3428
Adyrna.kz Telegram

Bıyl elimizdiń shyǵysynda ornalasqan Qaınar aýylynyń turǵyndary úshin qos qýanysh. Birinshiden, memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń sheshimimen Abaı oblysy ashyldy, ıaǵnı halyqtyń kópten beri ańsaǵan Semeı aımaǵynyń qalpyna keltirý arman-tilegi oryndaldy. Ekinshiden, Abyraly óńiriniń eli Saparǵalı Begalın atyndaǵy Qaınar orta mektebiniń 100 jyldyq merekesin toılap jatyr.

1922 jyly Abyraly eliniń azamaty Tursynbaı Daıyrbekuly Qaratumsyq qystaǵyndaǵy úıiniń eki bólmesiniń birinde mektep uıymdastyrdy. Ol kezde Ulttyń ustazy Ahmet Baıtursynuly: "Toı dep shashyldyq, as dep shashyldyq, bilim jolynda shashylý qaı qazaqtyń qaıraty jetedi" - dep aıtqan. Mundaı qaırat Ahmetshe "el búginshil, meniki - erteńgi úshin" dep oılaǵan Tursynbaıda tabyldy. Alǵashqy ustazdar Mustash Ysqaqov, Áziken Jumaǵulovpen qatar Qarqaralydan balalarǵa sabaq berý úshin Qoıandy jármeńkesin uıymdastyrǵan áıgili saýdagerler áýletinen shyqqan Botov degen muǵalim kelgen. Mustash Ysqaqov muǵalim de Qarqaralydan tálim alǵan. Iaǵnı, Qaınar mektebiniń túp-tamyrynyń Qarqaraly óńirinde ornalasqan, Ahmet Baıtursynuly bes jyldaı sabaq bergen, ǵımaraty áli kúnge deıin saqtalǵan mektebimen baılanysy bar. Búkil respýblıkamyz boıynsha saýatsyzdyq joıý naýqany da - aǵartý halyq komıssary Baıtursynulynyń eńbegi.

Asharshylyqtan keıin aman qalǵan el atadan qalǵan kóshpendi saltynan arylyp, burynǵydaı ataqonys qystaqtarda emes, kolhoz, aýdan júıesi ornalastyrǵannan keıin, aýdan ortalyǵy Qaınar aýylynda, soǵan qaraıtyn irgeles aýyldarynda turatyn boldy. Mektep te Qaınar aýylyna kóshirilip, jańa ǵımarat salyndy. "Mektepti qastandyqpen kún túspeıtin kóldeneń saldyrǵan, qubylasyn Japonııa dep sanaıtyn halyq jaýlary" degen aqylǵa qonbaıtyn jalamenen mektep ǵımaratyn saldyrǵan Násen Jarylǵasynov, mektep dırektory Árin Imanaqyshev sottalyp, Násen Jarylqasynov lagerde qaıtys boldy. Mekteptiń alǵashqy túlekteri Oralbek Qudyshev, Sultanǵazy Ábdiǵapparov, Aıtqazy Daıyrbekov, Qudaıbergen Ysqaqov, Nuǵman Sháripov edi. Mektepti soǵys ýaqytynda Omarhan Jartybaev basqarǵan. Ujymǵa maıdanǵa tank, ushaq jiberý úshin jınalǵan qarajat úshin Stalınnyń atynan alǵys hat kelgen. Mektepti Alshynbek Kenjebekov, Árin Imanaqyshev, Músilim Esekeev, Aımuhamet Mansurov, Omarhan Jartybaev, Nábı Mekishev, Jappar Imanaqyshev, Erkinǵalı Abdýahıtov, Kúlash Nurbıkenova, Qudaıbergen Turysbekov, Aıtqalı Tursynbekov, Samat Sársenbekov, Seısen Naýryzbaev, Bolat Jákishev, Aıym Káripbaeva, Serikjan Qaramýrzın, Berik Sársenbekov basqarǵan. Qazirgi tańda mektepti Marjan Jakýpova basqarady. Mereıtoıdy atap ótýine daıyndyq sonyń moıynynda boldy.

Mereıtoıǵa daıyndyǵyna kásipker Marat Qurmanbaev, aýyldyq okrýginiń ákimi Dáýlet Ásembaev, Beıbitbek Ábdikárimov, Baǵlan Ǵabdýllın, Berik Sársenbekov, Sembaı men Jánibek Naýryzbaevtar atsalysqan.

Beıbitbek Ábdikárimov mektep ustazdarynyń jınaqtaǵan materıaldarynan "Ustaz taǵylymy " kitabynyń jaryq kórýine úlken úles qosyp, kitaptyń baspadan shyǵýyna basshylyq jasaǵan, osy kitaptyń jaryq kórýine birden-bir sebepker bolǵan.
Mektep túlekteri toı qarsańynda 10 myńnan, 20 myńnan qarajat jınaǵan, Qýat Shyraqbaev pen Anar Ásembaevadaı azamattar, Ernar Muhanǵalıev, Shaqantaevtar áýleti 100 myń teńgedeı qarajat tókken, bul somadan az-kóp qarajat salǵan azamattar kóp. Kásipker Marat Qurmanbaev pen uly Azamat demeýshi bolyp toıdyń ótkizýine zor úlesin qosqan.

 

Mektepten Rymbek Baıseıitovteı mınıstr, Shyraqbek Qabylbaevtaı general, Medeý Sársekedeı jazýshy, Bolatbek Násenovteı ári ekonomıst, ári tarıh zertteýshisi, Rymǵalı Nurǵalı, Asqarbek Qusaıynovtaı akademıkter, Dáýletkereı Kápulydaı aqyn, Amantaı Isındeı tarıhshy, Zarıa Iskakovadaı bilim berý salasyndaǵy bıik marapat - Altynsarın medaliniń ıegeri, Beıbitbek Ábdikárimovteı jýrnalıst, ákim, Farhat Moldaǵalıdeı rejısser shyqqan.
Toı mektep túlekteriniń sherýinen bastaldy. Túlekter bir kezde kókke aq sharlardy ushyrdy. Sharlardy mektep toıyn kórkeıtý úshin Qarqaralydan jas kásipker Murat Qýatuly otbasymen ákelip, mektep ǵımaratyn kórkeıtip bezendirgen.

Bezendirý jumysy qorǵa túsken qarajat esebinen jasalǵan. Mektep aldynda «Ustazdarǵa alǵys» degen músin ashylsa, ishinde jazýshy Saparǵalı Begalınnyń bıýsty ashylýynyń tusaýkeseri ótti. Músindi ashqan túlekter «Tuńǵysh ustazdarymyz marqum Oralbek Qudyshev men Kálımash Ysqaqova bolǵan» dep, Kálımash apaıǵa Maǵjan Jumabaevtyń «Alty alashtyń balasy basyn qossa, tór - muǵalimdiki» degen sóz jazylǵan stellanyń ashylýyna shaqyrdy. Túlekter Samat Sársenbekovty, basqa dırektorlar, muǵalimderin jyly lebizben eske aldy.

Ardager ustazdar, alǵashqy túlekter, erekshe eńbek etken muǵalimder, ataqty túlekter, toı ótkizýine úles qosqan demeýshiler «Qaınar mektebine - 100 jyl» qorynyń mereıtoılyq tósbelgisimen marapattaldy.

Qordyń tóraǵasy 13 jyl mektep dırektory bolyp istegen Berik Sársenbekov.
Jańarǵan, remonttalǵan, jabdyqtalǵan mektep kabınetterine mektepte uzaq jyl jumys istegen, eńbegi sińgen ustazdardyń attary berilgen. Imanaqyshev áýleti atyndaǵy konferen-zal, Muqajan Ysqaqov, Qabdyrahman Ǵabdýllın men Kúlásh Nurbıkenova, Samat Sársenbekov men Ózıpa Jaıkenova, Sattar Túsipbekov men Qatıra Áýbákirova, Altynbek Óskenbaev, Bolat Jákishev, Ibrahım Jabaǵın atyndaǵy qazaq tili, matematıka, tarıh jáne geografııa, fızıka, eńbek-tehnologııa kabınetteri urpaqtarynyń eńbeginiń arqasynda bútindeı jańartyp, jóndelgen, jabdyqtalǵan edi.

Jóndeýiniń smetasyn Qydyrǵalı men Erjan Ysqaqovtar jasaǵan. Jańaryp, jabdyqtalǵan kabınetter ustazdar urpaqtarynyń esebinen jasady .

Úsh kabınettiń jabdyqtalýyna atsalysqan Maıgúl Imanaqysheva aıtqandaı ustazdardyń árýaqtary rıza boldy.
Toı barysynda ótken konferenııada akademık Asqarbek Qusaıynov, professor tarıhshy Amantaı Isın, aqyn, Jazýshylar Odaǵynyń Astanalyq fılıalyn basqarǵan Dáýletkereı Kápuly, iri kásipker, meenat Marat Qurmanbaev, Abaı oblysynyń ákimshiliginiń, Bilim berý mınıstrliginiń ókilderi sóz sóıledi.
Konferenııany júrgizgen akademık Asqarbek Qusaıynov. Kókshetaýdan kelgen qonaqtar án-saz sálemin ákeldi. Elimizdiń birneshe ýnıversıttiń basshylyǵy mektep ujymyn quttyqtady. Shetelden de meıramhattar kelgen. Kóp jyl Kemerovo oblysyn basqarǵan qazaq Aman Tóleev te mekteptiń ujymyn quttyqtady. Konferenııada aýyl mektepteriniń bolashaǵy talqylandy. Marat Qurmanbaev Abyraly aýdanynyń qalpyna keltirilýiniń qajettigin aıtsa, professor Amantaı Isın Alash tarıhyndaǵy Abyralylyqtardyń izin zertteýiniń kerektigin aıtty. Konferenııa barysynda mektep muǵalimi Aıymgúl Jumadilova, Jeńisgúl Myrzabekovanyń eńbegi baǵalanyp, Altynsarın medalimen marapattaldy, Laýra Raqmetýlına, Lázzat Ysqaqova, Perızat Shynybaeva, Gúlnur Imanbaeva, Gúlmıra Iskakova úzdik muǵalim retinde marapattaldy. Eńbek ardageri tósbelgisimen qart ustaz Rymbıbi Kósherbaeva, Aıjan Káripbaeva marapattaldy. Ardagerler ustazdardyń barlyǵyna 100-jyldyq mereıtoı tósbelgisi tabys etildi.


Atadan qalǵan salt boıynsha kıiz úıler tigildi, as berildi. Attyń ústinde oınamaı, qazaqta toı ótpeıdi. Aýdaryspaq, teńge alý sııaqty ulttyq at oıyndarynan keıin aýyldyń syrtynda báıge ótti. Báıgege kórshiles Abaı, Aıagóz aýdandarynan, Qaraǵandy oblysynan qatysýshylar keldi. Máshıne, motoıkl, taı, aqshalaı syılyq sııaqty júldeler jeńimpazdarǵa daıyndaldy. Keshke mádenıet saraıynda Almatydan týǵan eline sálemmen kelgen rejısser Farhat Moldaǵalıevtyń uıymdastyrýymen merekelik konert ótti. Konertke Farhat Moldaǵalıdyń shaqyrýymen Almatydan eldiń erkesi Lıdııa Kádenova, Ernar Amandyq, Áset Imanǵalı keldi, oǵan qosa toıdyń syıly qonaǵy Symbat Rakıshev saksofonda óner kórsetti, Shymkentten týǵan aýylyna opera ánshisi  Aıgúl Azatqyzy keldi. Qaınardyń juldyzdary Torǵyn Qurmanǵojına, Baǵzada Jumabekova, Bısát Shaǵyr, Ulan Ysqaqov, Lazzat Qýanova, Ilııas Sembaı, Gúlshat Qabdenova, Arýjan Amangeldına,  Semeıden, Doǵalańnan kelgen ánshiler kóńildi ándermen gala-konertte jáne túngi dıskotekada eldiń kóńil-kúıin kóterdi. Aqyn Tóleýjan Ysmaıylovtyń sózine jazylǵan «Abyraly-Qaınarym» áni aıtyldy.

Erteńgisine jastar arasynda fýtbol jarysy ótti. Jarysqa Qaraǵandy oblysy Eńbek aýylynan komanda kelgen. Jarysty aýyl jastary uıymdastyrdy, demeýshiler mektep túlekteri edi, ásirese belsendiligin Jandos Eraly bastaǵan top túlek kórsetti.

Aýyl aqsaqaldarynyń biri Sembaı Naýryzbaev aıtqandaı ǵasyrlyq toı kópten beri Qaınarda ótken joq.

Toıdy ótkizýine  atsalysqan Baǵlan Ǵabdýllın aǵa aıtqandaı, alǵashqy jınalysynda uıymdastyrýshylar qatty qobaljyp, toıdyń qalaı ótetindi kóp oılaǵan, toıǵa ýaqyt az qalǵan.  Degenmen, Semeı qalasynyń ákimshiligi toıǵa daıyndyq bastamany qoldap, demeýshiler tabylyp, eldiń asarymen toı joǵary deńgeıde ótti.

Toıǵa jınalǵan qonaqtar, túlekter qonaqtardy jyly qarsy alǵan mektep dırektory Marjan Jakýpova men mektep ujymyna rıza bolyp qaldy

Qaınarda jol, sý, jaryq, baılanys, ınternet máseleleri sheshildi. Aýylda asfalt bar, úılerinde sý, boıler, teledıdar, vaı-faı bar. Mektep zamanaýı quraldarmen jabdyqtalǵan, oqýshylardyń bilim alýyna, óner, sport salamynda damýyna bar jaǵdaı jasalǵan. Zamanaýı fýtbol alańy, sport alańy, hokkeı alańy bar.

Árıne, aýyldyń da, mekteptiń de sheshilmegen máseleler joq emes, bar.

Alaıda, polıgonnan bastap, táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynyń qıynshylyǵy qostap, kórmegeni joq qaınarlyqtar Jańa Qazaqstanǵa senimmen qarap jatyr.

Asqar QARQABAT

 

Pikirler