Marqum sheshem “seniń tiliń oryssha shyqqan” deıtin. Zaman sondaı boldy ǵoı. Áke-sheshem sol kezdegi astana - Almatyda turdy. Men balabaqshada boldym, úıge oryssha shúldirlep kelem degen sııaqty. Anam keıin meni orys mektebine berdi. Qazirgi Abaı oblysyna qarasty Úrjarda orys, nemis, grek sııaqty orystildi ulttyń ókilderi tym kóp bolatyn. Men solardyń arasynda óstim. Kóp dúnıeni orys tilinde oqydym, ras, qazir de álem ádebıetin, ǵalam jańalyqtaryn, ǵylymı-tanymdyq basqa da kúrdeli mátinderdi men orys tilinde oqımyn. Sebebi kóp dúnıe qazaq tiline aýdarylyp úlgirmeı jatyr. Bylaısha aıtqanda kez kelgen orystildi adammen saǵattap pikirlesip, polemıka júrgizýge qaýqarym bar.
Biraq! Men orys tilin bilgenimdi eshqashan eshkimge mynaý “meniń artyqshylyǵym, keremet damyp ketkendigim” dep kórsetpeımin. Bul men úshin bar bolǵany adamzat biliminen sýsyndaýǵa múmkindik beretin qural ǵana. Men áli buıyrtsa, aǵylshyn tilin de meńgerermin, ǵumyr berse basqa da tilderde de sóılermin. Onyń bári tek múmkindik bolady men úshin.
Al meniń Baba tilim - Qazaq tili sekildi kórkem, qunarly, astarly, danyshpan tildi men izdesem tappaspyn. Men muny pafospen aıtyp turǵam joq. Salqynqandy, bir nárseni biletin, óz sózine senimdi adam retinde aıtyp turmyn. Óıtkeni men úshin bul kádimgi zańdy fakt. Al bizdiń keıbir aǵaıyn orys tilin durys meńgermeı jatyp, onyń zańdylyqtaryn tolyq bilmeı turyp, aýyzy qısaıyp, tilin burap áreń sóılep turady? Qate sóıleıdi kóbisi. Ol adamnyń qazaqy ortada ónip, qazaq tiliniń barlyq shyrynynan sýsyndap óskeni bilip-sezip turasyń. Al ol oryssha jáne qate-qate sóıleı bastaǵanda óziń qaradaı qysylasyń. Ne sán bul?! On qazaq otyrǵan jerde qandaı qajettilik týyp tur bulaı saıqymazaqtanýyna oǵan?! Uqpaımyn osyny. Óz anasyn ertip kep, bul seniń anań dese, joq meniń anam tetıa Valıa dep turǵan sııaqty týra. Ońtústikshe aıtqanda osyndaı “tálpishtikti” qoıý kerek qoı. Qajettilik bolmasa, ózińdi nesine qınaıdy deısiń?!
Demek oryssha sóılesem bilimdi, zamanǵa saı ozyq kórinem deıdi-aý. Sanańda, júıke-julynyńda, árbir jasýshańda sulý da ǵalamat qazaq tili tógilip, aǵylyp jatqanda, basqanyń qańsyǵynan qandaı lázzat alýǵa bolady?! Ózgeden birdeńe talap etý úshin áýeli ózimizden bastaıyqshy.
Aqberen Elgezek,
Facebook paraqshasynan
