Sailauşylar tızımderı, lingvistikalyq komissiia qūru jäne basqa da mäseleler boiynşa Ortsailaukomnyŋ otyrysy öttı

2022 jylǧy 28 qyrküiekte Nūrlan Äbdırovtıŋ töraǧalyǧymen Qazaqstan Respublikasy Ortalyq sailau komissiiasynyŋ otyrysy öttı. Otyrysqa saiasi partiialardyŋ, būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı, beinekonferensbailanys rejimınde oblystardyŋ, respublikalyq maŋyzy bar qalalardyŋ jäne astananyŋ aumaqtyq sailau komissiialarynyŋ müşelerı qatysty, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly. Otyrysta kelesı mäseleler qaraldy:

1. 2022  jylǧy 20 qaraşaǧa taǧaiyndalǧan Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ kezekten tys sailauynda sailauşylar tızımderımen jūmysty ūiymdastyru turaly;
2. Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidenttıgıne kandidattardyŋ memlekettık tıldı erkın meŋgergendıgın anyqtau jönındegı lingvistikalyq komissiiany qūru turaly;
3. 2022 jylǧy 20 qaraşaǧa taǧaiyndalǧan Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ kezekten tys sailauynda Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidenttıgıne kandidattyŋ respublikalyq biudjet qarajatynan jabylatyn şyǧystarynyŋ mölşerlerın belgıleu turaly;
4. 2022 jylǧy 20 qaraşaǧa taǧaiyndalǧan Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ kezekten tys sailauyndaǧy Prezidenttıkke kandidattyŋ sailau qory turaly.

 

Kün tärtıbındegı bırınşı mäsele boiynşa Ortsailaukom töraǧasynyŋ orynbasary Konstantin Petrov baiandady. Ol 2022 jylǧy 1 şıldedegı jaǧdai boiynşa respublikanyŋ sailauşylar tızımıne belsendı sailau qūqyǧy bar 11 827 277 azamat engenın habarlady.

“Naqty sailau uchaskesınde azamatty sailauşylar tızımıne engızu üşın: 1) onyŋ osy sailau uchaskesınıŋ aumaǧyndaǧy tūrǧylyqty jerı boiynşa tırkelu faktısı. 2) azamattardyŋ sailauşylar tiıstı tızımderıne engızu jönınde özderınıŋ jergılıktı atqaruşy organǧa jazbaşa ötınışpen jügınuı negız bolyp tabylady. Uaqytşa tırkelgen azamattar; tırkeuı joq azamattar, sondai-aq sailaudan keminde otyz kün būryn sailau küni öziniŋ tirkelgen orny boiynşa dauys beruge arnalǧan üi-jaiǧa kelu mümkindiginıŋ bolmaityny belgili bolsa, sailauşy sailau taǧaiyndalǧan kezden bastap tiıstı jergılıktı atqaruşy organda sailauşy retınde tırkeluge qūqyly. Jataqhanalarda tūratyn, orta arnauly jäne joǧary oqu oryndarynda, sondai-aq joǧary oqu ornynan keiıngı bılım berudıŋ käsıptık oqu baǧdarlamalary boiynşa kündizgi oqu nysanynda oqityndar sailauşylardyŋ tizimine jataqhananyŋ ornalasqan jeri boiynşa engiziledi. Vahtalyq ädıspen jūmys ısteitın azamattar da jazbaşa ötınışter negızınde sailauşylar tızımıne engızıluı mümkın. Äskeri bölımderde sailauşylar tızımıne sol jerlerde tūratyn barlyq äskeri qyzmetşıler, sondai-aq olardyŋ otbasy müşelerı jäne äskeri bölımder ornalasqan jerlerde tūratyn basqa da sailauşylar engızıledı. Äskeri bölımderden tys jerde tūratyn äskeri qyzmetşıler sailauşylar tızımıne tūrǧylyqty jerı boiynşa jalpy negızderde engızıledı”,-dedı ol.

 

  Sondai-aq, Petrov azamattardyŋ kelgen jerı boiynşa sailauşylar tızımıne engızu turaly jazbaşa ötınışterı tiıstı äkımdıkterge a.j. 20 qazanǧa deiıngı merzımde, iaǧni dauys beru künınen bır ai būryn ūsynyluy tiıs ekenın aityp öttı.

“Jergılıktı atqaruşy organdar azamat dauys beretın uchaskede sailauşylar tızımıne engızudı qamtamasyz etedı jäne tırkelgen jerı boiynşa azamatty sailauşylar tızımınen alyp tastaudy ūiymdastyrady. Dauys beretin künge 15 kün qalǧanda, iaǧni 4 qaraşadan keşıktırmei azamattardyŋ tūrǧylyqty jeri boiynşa qūrylǧan sailau uchaskelerindegi sailauşylar tızımderın sailauşylarǧa tanysuǧa beredı. Azamattarǧa tiisti sailau komissiialarynyŋ üi-jailarynda sailauşylar tizimimen tanysu, sondai-aq olarǧa engizilgen sailauşylar jönindegi derekterdiŋ dūrystyǧyn tekseru mümkindigi beriledi. Ärbir azamat sailauşylar tizimderindegi özi turaly derekterdi tekseruge jäne tizimge engizilmegeni, dūrys engizilmegeni nemese tizimnen şyǧaryp tastalǧany, sondai-aq tizimderdegi sailauşy turaly derekterde jaŋsaqtyq jiberilgeni üşin şaǧymdanuǧa qūqyly. Tırkelu orny boiynşa sailauşylar tızımıne qosyluyn sait nemese tiıstı äkımdıktıŋ Call-ortalyǧy arqyly tekseruge bolady”,-dedı.

Q.Petrovtyŋ baiandamasynyŋ qorytyndysy boiynşa «2022 jylǧy 20 qaraşaǧa taǧaiyndalǧan Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ kezekten tys sailauynda sailauşylar tızımımen jūmysty ūiymdastyru turaly» QR OSK qaulysy qabyldandy. Ortsailaukom qaulysymen jergılıktı atqaruşy organdar men aumaqtyq sailau komissiialaryna sailauşylar tızımımen jūmysty ūiymdastyru boiynşa bırqatar tapsyrmalar berıldı.

Lingvistikalyq komissiianyŋ qūryluy turaly QR OSK hatşysy Mūhtar Erman baiandama jasady. Ol Qazaqstan Respublikasy Prezidenttıgıne kandidattyŋ memlekettık tıldı erkın meŋgergenın anyqtaityn bes adamnan tūratyn tıl mamandary men basqa da mamandar kıretın lingvistikalyq komissiianyŋ qorytyndysymen anyqtalatynyn habarlady.

QR Prezidenttıgıne kandidattyŋ memlekettık tıldı erkın meŋgergenın anyqtau üşın: 1) lingvistikalyq komissiia ūsynǧan taqyryp boiynşa kölemı ekı betten aspaityn jazbaşa tapsyrma jazu; 2) lingvistikalyq komissiia ūsynǧan kölemı üş baspa betten aspaityn mätındı oqu; 3) lingvistikalyq komissiia ūsynǧan taqyryp boiynşa köpşılık aldynda on bes minuttan kem emes söz söileu talap etıledı. Kandidattyŋ memlekettık tıldı erkın meŋgergenın anyqtau räsımı kandidaturasy ökılettıkterdıŋ kelesı merzımıne qaita ūsynylǧan, jūmys ıstep jürgen respublika Prezidentıne qoldanylmaidy. M.Ermannyŋ baiandamasynyŋ qorytyndysy boiynşa «Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidenttıgıne kandidattardyŋ memlekettık tıldı erkın meŋgergendıgın anyqtau jönındegı lingvistikalyq komissiia qūru turaly» QR OSK qaulysy qabyldandy. Qaulyǧa säikes lingvistikalyq komissiianyŋ qūramy tömendegıdei:

1	Ahmetov Ädıl Qūrmanjanūly	filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Respublikasynyŋ eŋbek sıŋırgen qairatkerı
2	Esım Ǧarifolla	filosofiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq ǧylym akademiiasynyŋ akademigı, jazuşy, abaitanuşy
3	Dädebaev Janqara Dädebaiūly	filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq ǧylym akademiiasynyŋ akademigı, Qazaqstan Jazuşylar Odaǧynyŋ müşesı
4	Qūrmanbai Gültas Saiynqyzy	Nazarbaev Universitetınıŋ qazaq tılı, ädebietı jäne mädenietı kafedrasynyŋ meŋgeruşısı, pedagogika ǧylymdarynyŋ doktory, professor
5	Qamzabekūly Dihan	filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor, Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq ǧylym akademiiasynyŋ akademigı, «Egemen Qazaqstan» gazetınıŋ bas direktory
6	Fazyljanova Anar Mūratqyzy	Ahmet Baitūrsynūly atyndaǧy Tıl bılımı institutynyŋ direktory, filologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty

 

Üşınşı mäsele boiynşa Ortsailaukom müşesı Sabila Mūstafina baiandama jasady. Onyŋ aituynşa, memleket Prezidenttıkke ümıtkerlerge būqaralyq aqparat qūraldarynda öz baǧdarlamalarymen şyǧu üşın qarajattyŋ teŋ bölınuıne kepıldık beredı. Osylaişa, zaŋmen ümıtkerlerge öz baǧdarlamalarymen BAQ-ta şyǧuy üşın:

- teledidarda - 15 minut; - radioda - 10 minut; - merzımdı baspasöz basylymdarynda nemese jelılık basylymdarda 0,1 baspa tabaqtan aspaityn ekı maqala jariialau üşın qarajat bölınuı közdelgen. Būdan basqa, respublikalyq biudjet qarajatynan kandidattardyŋ: - sailau aldyndaǧy jariia ıs-şaralardy ötkızuge; - ügıt materialdaryn şyǧaruǧa; - kölık şyǧyndary jabylady. Baiandama qorytyndysy boiynşa «2022 jylǧy 20 qaraşaǧa taǧaiyndalǧan Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ kezekten tys sailauynda respublikalyq biudjet qarajatynan öteletın Qazaqstan Respublikasy Prezidenttıgıne kandidattyŋ şyǧystar mölşerın belgıleu turaly» QR OSK qaulysy qabyldandy, oǧan säikes Qazaqstan Respublikasy Prezidenttıgıne kandidattyŋ şyǧystar mölşerı 10 312 600 teŋge kölemınde belgılengen: 1. teledidar jäne radio boiynşa baǧdarlamalarmen söz söileu, sondai-aq merzımdı baspa basylymdarynda 2 maqala jariialau - 9 012 600 teŋge; 2. sailau aldyndaǧy jariia ıs-şaralardy ötkızu jäne ügıt materialdaryn şyǧaru - 800 000 teŋge; 3. kölık şyǧyndary-500 000 teŋge.  

  Sabila Mūstafina Prezidenttıkke kandidattyŋ sailau qory turaly otyrystyŋ qorytyndy mäselesı boiynşa söz söiledı. Ol sailau qory kelesı qarajattardan qūrylǧanyn habarlady: - kandidattyŋ öz qarajaty, kandidatty ūsynǧan respublikalyq qoǧamdyq bırlestıktıŋ bölgen qarajaty, olardyŋ jalpy somasy zaŋnamada belgılengen eŋ tömen jalaqy mölşerınen 12 000 (on ekı myŋ) eseden aspauǧa tiıs, būl 720,0 million teŋgenı qūraidy. - jalpy somasy zaŋnamada belgılengen eŋ tömen jalaqy mölşerınen 15 000 (on bes myŋ) eseden artyq aspauǧa tiıs, būl 900 million teŋgenı qūraityn respublika azamattary men ūiymdarynyŋ erıktı qaiyrylymdyqtary. Belgılengen mölşerden artyq tüsken aqşa qarajaty sailau qorlaryna esepke alynuǧa jatpaidy jäne olardy qosqan azamattar men ūiymdarǧa qaitarylady. Anonimdık qaiyrylymdylyq respublikalyq biudjet kırısıne engızıledı. Sailau qorlaryna tek zaŋdy jolmen alynǧan qarajat jıberıluı mümkın. Sailau qorynyŋ qarajatyna ielık etu qūqyǧy tek Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidenttıgıne kandidattarǧa ǧana tiesılı. Kandidat özınıŋ sailau qorlary qarajatynan tömende körsetılgen şyǧystardy töleidı:

1. kez kelgen tırkelgen būqaralyq aqparat qūraldaryna şyǧuǧa;
2. sailau aldyndaǧy jariia ıs-şaralardy (sailau aldyndaǧy jinalystardy jäne sailauşylarmen kezdesulerdı, sailau aldyndaǧy jariia pıkır talastar men pıkır alysulardy, mitingılerdı, şerulerdı, demonstrasiialardy jäne özge de sailau aldyndaǧy ıs-şaralardy) ūiymdastyruǧa jäne ötkızuge;
3. baspa, dybys-beine jäne özge de ügıt materialdaryn şyǧaruǧa jäne taratuǧa;
4. zaŋdy jäne jeke tūlǧalardyŋ ügıt jūmysyn ūiymdastyru jönındegı qyzmetterıne aqy töleuge;
5. Qazaqstan Respublikasynyŋ Prezidenttıgıne kandidattardyŋ kölık jäne ıssapar şyǧystaryn jabuǧa;
6. sailau nauqany üşın arnaiy äzırlengen baspa materialdaryn, onyŋ ışınde bezendırılgen materialdardy, sondai-aq omyrauǧa taǧatyn belgılerdı, jalaulardy, jalauşalardy jäne basqa da belgıler men nyşandardy tegın taratu üşın daiyndauǧa arnalǧan.

Kandidattyŋ sailau zaŋnamasynyŋ aitylǧan normalaryn jäne arnaiy uaqytşa şot aşu, sailau qorlarynyŋ qarajatyn jūmsau tärtibin būzuy kandidatty tırkeu turaly şeşımnıŋ küşın joiuǧa äkep soǧady. Otyrys qorytyndysy boiynşa būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderıne arnalǧan brifing öttı, onda QR OSK müşelerı BAQ sūraqtaryna jauap berdı.