2022 jylǵy 28 qyrkúıekte Nurlan Ábdirovtiń tóraǵalyǵymen Qazaqstan Respýblıkasy Ortalyq saılaý komıssııasynyń otyrysy ótti. Otyrysqa saıası partııalardyń, buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi, beınekonferenbaılanys rejıminde oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń aýmaqtyq saılaý komıssııalarynyń músheleri qatysty, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Otyrysta kelesi máseleler qaraldy:
- 2022 jylǵy 20 qarashaǵa taǵaıyndalǵan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýynda saılaýshylar tizimderimen jumysty uıymdastyrý týraly;
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattardyń memlekettik tildi erkin meńgergendigin anyqtaý jónindegi lıngvıstıkalyq komıssııany qurý týraly;
- 2022 jylǵy 20 qarashaǵa taǵaıyndalǵan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýynda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattyń respýblıkalyq bıýdjet qarajatynan jabylatyn shyǵystarynyń mólsherlerin belgileý týraly;
- 2022 jylǵy 20 qarashaǵa taǵaıyndalǵan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýyndaǵy Prezıdenttikke kandıdattyń saılaý qory týraly.
Kún tártibindegi birinshi másele boıynsha Ortsaılaýkom tóraǵasynyń orynbasary Konstantın Petrov baıandady. Ol 2022 jylǵy 1 shildedegi jaǵdaı boıynsha respýblıkanyń saılaýshylar tizimine belsendi saılaý quqyǵy bar 11 827 277 azamat engenin habarlady.
“Naqty saılaý ýchaskesinde azamatty saılaýshylar tizimine engizý úshin:
1) onyń osy saılaý ýchaskesiniń aýmaǵyndaǵy turǵylyqty jeri boıynsha tirkelý faktisi.
2) azamattardyń saılaýshylar tıisti tizimderine engizý jóninde ózderiniń jergilikti atqarýshy organǵa jazbasha ótinishpen júginýi negiz bolyp tabylady.
Ýaqytsha tirkelgen azamattar; tirkeýi joq azamattar, sondaı-aq saılaýdan keminde otyz kún buryn saılaý kúni óziniń tirkelgen orny boıynsha daýys berýge arnalǵan úı-jaıǵa kelý múmkindiginiń bolmaıtyny belgili bolsa, saılaýshy saılaý taǵaıyndalǵan kezden bastap tıisti jergilikti atqarýshy organda saılaýshy retinde tirkelýge quqyly.
Jataqhanalarda turatyn, orta arnaýly jáne joǵary oqý oryndarynda, sondaı-aq joǵary oqý ornynan keıingi bilim berýdiń kásiptik oqý baǵdarlamalary boıynsha kúndizgi oqý nysanynda oqıtyndar saılaýshylardyń tizimine jataqhananyń ornalasqan jeri boıynsha engiziledi.
Vahtalyq ádispen jumys isteıtin azamattar da jazbasha ótinishter negizinde saılaýshylar tizimine engizilýi múmkin. Áskerı bólimderde saılaýshylar tizimine sol jerlerde turatyn barlyq áskerı qyzmetshiler, sondaı-aq olardyń otbasy músheleri jáne áskerı bólimder ornalasqan jerlerde turatyn basqa da saılaýshylar engiziledi. Áskerı bólimderden tys jerde turatyn áskerı qyzmetshiler saılaýshylar tizimine turǵylyqty jeri boıynsha jalpy negizderde engiziledi”,-dedi ol.
Sondaı-aq, Petrov azamattardyń kelgen jeri boıynsha saılaýshylar tizimine engizý týraly jazbasha ótinishteri tıisti ákimdikterge a.j. 20 qazanǵa deıingi merzimde, ıaǵnı daýys berý kúninen bir aı buryn usynylýy tıis ekenin aıtyp ótti.
“Jergilikti atqarýshy organdar azamat daýys beretin ýchaskede saılaýshylar tizimine engizýdi qamtamasyz etedi jáne tirkelgen jeri boıynsha azamatty saılaýshylar tiziminen alyp tastaýdy uıymdastyrady. Daýys beretin kúnge 15 kún qalǵanda, ıaǵnı 4 qarashadan keshiktirmeı azamattardyń turǵylyqty jeri boıynsha qurylǵan saılaý ýchaskelerindegi saılaýshylar tizimderin saılaýshylarǵa tanysýǵa beredi.
Azamattarǵa tıisti saılaý komıssııalarynyń úı-jaılarynda saılaýshylar tizimimen tanysý, sondaı-aq olarǵa engizilgen saılaýshylar jónindegi derekterdiń durystyǵyn tekserý múmkindigi beriledi. Árbir azamat saılaýshylar tizimderindegi ózi týraly derekterdi tekserýge jáne tizimge engizilmegeni, durys engizilmegeni nemese tizimnen shyǵaryp tastalǵany, sondaı-aq tizimderdegi saılaýshy týraly derekterde jańsaqtyq jiberilgeni úshin shaǵymdanýǵa quqyly. Tirkelý orny boıynsha saılaýshylar tizimine qosylýyn saıt nemese tıisti ákimdiktiń Call-ortalyǵy arqyly tekserýge bolady”,-dedi.
Q.Petrovtyń baıandamasynyń qorytyndysy boıynsha «2022 jylǵy 20 qarashaǵa taǵaıyndalǵan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýynda saılaýshylar tizimimen jumysty uıymdastyrý týraly» QR OSK qaýlysy qabyldandy. Ortsaılaýkom qaýlysymen jergilikti atqarýshy organdar men aýmaqtyq saılaý komıssııalaryna saılaýshylar tizimimen jumysty uıymdastyrý boıynsha birqatar tapsyrmalar berildi.
Lıngvıstıkalyq komıssııanyń qurylýy týraly QR OSK hatshysy Muhtar Erman baıandama jasady. Ol Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenttigine kandıdattyń memlekettik tildi erkin meńgergenin anyqtaıtyn bes adamnan turatyn til mamandary men basqa da mamandar kiretin lıngvıstıkalyq komıssııanyń qorytyndysymen anyqtalatynyn habarlady.
QR Prezıdenttigine kandıdattyń memlekettik tildi erkin meńgergenin anyqtaý úshin:
1) lıngvıstıkalyq komıssııa usynǵan taqyryp boıynsha kólemi eki betten aspaıtyn jazbasha tapsyrma jazý;
2) lıngvıstıkalyq komıssııa usynǵan kólemi úsh baspa betten aspaıtyn mátindi oqý;
3) lıngvıstıkalyq komıssııa usynǵan taqyryp boıynsha kópshilik aldynda on bes mınýttan kem emes sóz sóıleý talap etiledi.
Kandıdattyń memlekettik tildi erkin meńgergenin anyqtaý rásimi kandıdatýrasy ókilettikterdiń kelesi merzimine qaıta usynylǵan, jumys istep júrgen respýblıka Prezıdentine qoldanylmaıdy.
M.Ermannyń baıandamasynyń qorytyndysy boıynsha «Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattardyń memlekettik tildi erkin meńgergendigin anyqtaý jónindegi lıngvıstıkalyq komıssııa qurý týraly» QR OSK qaýlysy qabyldandy. Qaýlyǵa sáıkes lıngvıstıkalyq komıssııanyń quramy tómendegideı:
| 1
|
Ahmetov
Ádil Qurmanjanuly
|
fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen qaıratkeri
|
| 2 | Esim
Ǵarıfolla |
fılosofııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, jazýshy, abaıtanýshy
|
| 3 | Dádebaev
Janqara Dádebaıuly
|
fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynyń múshesi
|
| 4 | Qurmanbaı
Gúltas Saıynqyzy
|
Nazarbaev Ýnıversıtetiniń qazaq tili, ádebıeti jáne mádenıeti kafedrasynyń meńgerýshisi, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor
|
| 5 | Qamzabekuly
Dıhan |
fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor, Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq ǵylym akademııasynyń akademıgi, «Egemen Qazaqstan» gazetiniń bas dırektory |
| 6 | Fazyljanova
Anar Muratqyzy
|
Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtynyń dırektory, fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty |
Úshinshi másele boıynsha Ortsaılaýkom múshesi Sabıla Mustafına baıandama jasady. Onyń aıtýynsha, memleket Prezıdenttikke úmitkerlerge buqaralyq aqparat quraldarynda óz baǵdarlamalarymen shyǵý úshin qarajattyń teń bólinýine kepildik beredi. Osylaısha, zańmen úmitkerlerge óz baǵdarlamalarymen BAQ-ta shyǵýy úshin:
- teledıdarda - 15 mınýt;
- radıoda - 10 mınýt;
- merzimdi baspasóz basylymdarynda nemese jelilik basylymdarda 0,1 baspa tabaqtan aspaıtyn eki maqala jarııalaý úshin qarajat bólinýi kózdelgen.
Budan basqa, respýblıkalyq bıýdjet qarajatynan kandıdattardyń:
- saılaý aldyndaǵy jarııa is-sharalardy ótkizýge;
- úgit materıaldaryn shyǵarýǵa;
- kólik shyǵyndary jabylady.
Baıandama qorytyndysy boıynsha «2022 jylǵy 20 qarashaǵa taǵaıyndalǵan Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń kezekten tys saılaýynda respýblıkalyq bıýdjet qarajatynan óteletin Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenttigine kandıdattyń shyǵystar mólsherin belgileý týraly» QR OSK qaýlysy qabyldandy, oǵan sáıkes Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdenttigine kandıdattyń shyǵystar mólsheri 10 312 600 teńge kóleminde belgilengen:
1. teledıdar jáne radıo boıynsha baǵdarlamalarmen sóz sóıleý, sondaı-aq merzimdi baspa basylymdarynda 2 maqala jarııalaý - 9 012 600 teńge;
2. saılaý aldyndaǵy jarııa is-sharalardy ótkizý jáne úgit materıaldaryn shyǵarý - 800 000 teńge;
3. kólik shyǵyndary-500 000 teńge.
Sabıla Mustafına Prezıdenttikke kandıdattyń saılaý qory týraly otyrystyń qorytyndy máselesi boıynsha sóz sóıledi. Ol saılaý qory kelesi qarajattardan qurylǵanyn habarlady:
- kandıdattyń óz qarajaty, kandıdatty usynǵan respýblıkalyq
qoǵamdyq birlestiktiń bólgen qarajaty, olardyń jalpy somasy zańnamada belgilengen eń tómen jalaqy mólsherinen 12 000 (on eki myń) eseden aspaýǵa tıis, bul 720,0 mıllıon teńgeni quraıdy.
- jalpy somasy zańnamada belgilengen eń tómen jalaqy mólsherinen
15 000 (on bes myń) eseden artyq aspaýǵa tıis, bul 900 mıllıon teńgeni quraıtyn respýblıka azamattary men uıymdarynyń erikti qaıyrylymdyqtary.
Belgilengen mólsherden artyq túsken aqsha qarajaty saılaý qorlaryna esepke alynýǵa jatpaıdy jáne olardy qosqan azamattar men uıymdarǵa qaıtarylady.
Anonımdik qaıyrylymdylyq respýblıkalyq bıýdjet kirisine engiziledi.
Saılaý qorlaryna tek zańdy jolmen alynǵan qarajat jiberilýi múmkin.
Saılaý qorynyń qarajatyna ıelik etý quqyǵy tek Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattarǵa ǵana tıesili.
Kandıdat óziniń saılaý qorlary qarajatynan tómende kórsetilgen shyǵystardy tóleıdi:
- kez kelgen tirkelgen buqaralyq aqparat quraldaryna shyǵýǵa;
- saılaý aldyndaǵy jarııa is-sharalardy (saılaý aldyndaǵy jınalystardy jáne saılaýshylarmen kezdesýlerdi, saılaý aldyndaǵy jarııa pikir talastar men pikir alysýlardy, mıtıngilerdi, sherýlerdi, demonstraııalardy jáne ózge de saılaý aldyndaǵy is-sharalardy) uıymdastyrýǵa jáne ótkizýge;
- baspa, dybys-beıne jáne ózge de úgit materıaldaryn shyǵarýǵa jáne taratýǵa;
- zańdy jáne jeke tulǵalardyń úgit jumysyn uıymdastyrý jónindegi qyzmetterine aqy tóleýge;
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenttigine kandıdattardyń kólik jáne issapar shyǵystaryn jabýǵa;
- saılaý naýqany úshin arnaıy ázirlengen baspa materıaldaryn, onyń ishinde bezendirilgen materıaldardy, sondaı-aq omyraýǵa taǵatyn belgilerdi, jalaýlardy, jalaýshalardy jáne basqa da belgiler men nyshandardy tegin taratý úshin daıyndaýǵa arnalǵan.
Kandıdattyń saılaý zańnamasynyń aıtylǵan normalaryn jáne arnaıy ýaqytsha shot ashý, saılaý qorlarynyń qarajatyn jumsaý tártibin buzýy kandıdatty tirkeý týraly sheshimniń kúshin joıýǵa ákep soǵady.
Otyrys qorytyndysy boıynsha buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderine arnalǵan brıfıng ótti, onda QR OSK músheleri BAQ suraqtaryna jaýap berdi.
