QR Mädeniet jäne sport, Aqparat jäne qoǧamdyq damu, Bılım jäne ǧylym ministrlıkterınıŋ «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasy bastalǧaly berı qoǧamnyŋ köp jaitqa közqarasy özgergenın baiqauǧa bolady.
Soŋǧy uaqytta qazaq tıldı baspalardyŋ artuy jaŋa buynnyŋ arasynda kıtap oqu mädenietın qalyptastyrdy. Oqyp qoimai taldap, talqylap odan qorytyndy şyǧaratyn jastar qatary köbeiıp keledı. Olardyŋ ädebietke, mädenietke, babalardan qalǧan qūndylyqtar men mūraǧa közqarasy tyŋ ärı jaŋa. Būl «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasy negızge alǧan alǧaşqy baǧyttyŋ bırı – eldıŋ ziiatkerlık äleuetın arttyru boiynşa josparlanǧan ısterdıŋ nätijesı syŋaily.
Barşaŋyzǧa belgılı ūlttyq joba bastalǧan şaqta elımızdıŋ ziiatkerlık äleuetın damytu boiynşa 38 joba josparlanǧan-dy. 2025 jylǧa deiın Qazaqstandaǧy barlyq oquşy otanymyzdyŋ mädeni mūralarymen tereŋ tanystyratyn jobamen qamtylady. Būl «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasynyŋ alǧyşarty. Osy baǧyttaǧy jūmystardyŋ nätijelı boluyna memleket barynşa qoldau bıldırıp otyr. Osydan bolsa kerek el ışındegı talantty jastardyŋ jaŋa buyny qalyptasa bastady. Sözımız däleldı boluy üşın Almaty qalasyndaǧy №3 Oquşylar üiınıŋ direktory Ermek Baqytbekūlymen sūhbattasyp, jas buynnyŋ qyzyǧuşylyǧy men artyqşylyqtaryn bılıp qaittyq.
– Ermek Baqytbekūly, amansyz ba?! Jaŋa oqu jyly bastaluyna sanauly kün qaldy, daiyndyqtaryŋyz qalai?
– Amanbyz, köp rahmet! Bız endı atauy aityp tūrǧandai Oquşylar üiı bolǧasyn balalar öz üiıne kelgendei qolaily orta jasau üşın barymyzdy salamyz. Pedagogterdıŋ bılıktılıgın jetıldırıp, balaǧa anasyndai qamqor ärı meiırımdı boluyna erekşe män beremız. Sondyqtan, «jaŋa oqu jyly»» dep soǧan ǧana ekpın qoimaimyz. Mekememızge kelgen oquşylardy kez kelgen uaqytta qūşaq jaiyp qarsy alatyn ädetımız bar. Al, jaŋa oqu jyly deseŋız, jaŋa qarqynmen, jaŋa leppen ūlt, ūrpaq erteŋı üşın aianbai ter töguge daiyn tūrmyz.
– Özıŋız bılesız «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasy däl kerek kezınde jüzege asyp jatyr. Öitkenı, batys mädenietı, bır jaqtan örkeniettı elderdıŋ san aluan ideologiiasy ūlttyq ruhaniiatymyzdy basyp ozyp bara jatty. Sondyqtan būl ūlttyq joba eŋsemızdı bır köterıp tastaǧandai äser qaldyrǧany ras. Osy baǧytta sız basqaryp otyrǧan Oquşylar üiınde qandai şaralar atqarylyp jatyr?
– Ūlttyq joba köpşılıkke ūsynylǧan sätte mūqiiat oqyp, oi süzgısınen ötkızdım. Onyŋ är baǧytyn saralap otyryp jüielı häm nätijelı jūmys atqaruǧa bolatynyna köz jetkızdım. Mäselen, ekınşı baǧyty – «El ruhy» dep atalsa, sonyŋ ışındegı «mektep jasyndaǧy balalardy tärbiemen qamtu» degenı qatty oi saldy. Mädeniet memlekettıŋ ruhani damuynyŋ strategiialyq resursy ekenı aidan anyq. Sondyqtan atalǧan baǧytta bıraz jospar qūryp, şetınen oryndap kelemız.
– Almaty qalasy, Bostandyq audanyna qarasty №3 Oquşylar üiınde otyzdan astam üiırme bolǧan bolsa, osy jyly taǧy da qosymşa üiırmeler qosyp onyŋ sanyn arttyryp jatyrmyz. Ärine, balalardyŋ ruhani jäne mädeni statusyn köteruge, adamgerşılıkke bauluǧa arnalǧan köptegen jobalardy bastauǧa tas tüiın daiynbyz. Būl jobalar künı keşe bastalǧan joq, būǧan deiın de talai ıs atqardyq. Dese de, ötkenge qarap otyryp nätijelı jūmystyŋ sapasyn odan da jaqsartu üşın janaşyrlyq pen jaŋaşyldyqqa bet būrdyq. Būl pedagogikanyŋ altyn qaǧidasy ıspettı. Öitkenı, balalardy ruhani adagerşılıkke tärbieleu, bolaşaǧyna jol sılteu bılım berumen şektelmeuı kerek. Olardyŋ sezımıne äser etu arqyly, ziiatkerlık qabıletın oiatu da basa män berıluı kerek jait. Oquşylar üiınde balanyŋ beiımıne qarap, olarǧa barynşa jüielı dünienı üiretemız. Olardyŋ qyzyǧuşylyqtaryna qarai üiırmeler de türlenıp otyrady. Keide ata-analar tarapynan da ūsynys pen sūranystar tüsıp jatatyny bar. Bız tolyqtai aşyqtyq saiasatyn ūstanyp balaǧa da, atan-anaǧa jaqyn ärı qoljetımdı boluǧa tyrysamyz. Ūlttyq joba aiasynda atqaryp jatqan ısımızdıŋ bır parasy osy.
– Bala bılımımen, tärbiesımen ainalysyp jürsız ǧoi. Täjıribeŋızben bölısseŋız, sapaly ärı ziiatkerlık qarym-qabıletı ötkır ūrpaq tärbieleu jolynda qandai metodikaǧa süiengen dūrys?
– Bügıngı jastardyŋ boiyna ūltymyzdyŋ, halqymyzdyŋ mädeni mūrasy arqyly ruhani-adamgerşılık qasietterın qalyptastyru kerek. San ǧasyrdan berı qalyptasqan mädeniet ūlttyq kodymyzda sairap tūr, tek sony jaŋǧyrtsaq bolǧany. Bırı bıler, bırı bılmes mädeniettıŋ özı ülken ideologiialyq qūral. Tolyq meŋgerseŋ kıl myqtylar sapyndasyŋ, al, kerısınşe bolsa jaiyŋ belgılı. Däl osy taqyrypta «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasyn talqylau kezınde Mädeniet jäne sport vise-ministrı Nūrǧisa Däueşovtıŋ söilegen sözı jadymda saqtalyp qalypty. «Bügınde salada bırqatar jüielı syn-qaterler baiqaluda. Memlekettık mädeni kün tärtıbın ortalyqtandyrylmaǧan basqaru respublikanyŋ ärtürlı öŋırlerınde mädeniettı teŋgerımsız qarjylandyruǧa jäne sonyŋ saldarynan qoǧamnyŋ qūndylyq dezintegrasiiasynyŋ joǧary täuekelderıne alyp keledı. Ūlttyq tarih pen mädeniet turaly sapaly kontenttıŋ sūranysqa ie sifrlyq közderde bolmauy halyqtyŋ boiynda ideologiialyq vakuumdy qalyptastyrady jäne sonyŋ saldarynan jalpyūlttyq tūtastyqty qalyptastyru prosesterıne tömen deŋgeidegı qatysuyna alyp keledı», – degen edı vise-ministr. Bız tılge tiek etken «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasy olqylyqtardyŋ ornyn toltyruda orasan maŋyzǧa ie. Ekınşıden, bala estıgenge qaraǧanda körgenın tez qabyldaidy. Sondyqtan, şartty saual tuyndauy mümkın. Özıŋız sapaly adamsyz ba? Qorşaǧan ortaǧa degen qamqorlyǧyŋyz qalai? Otbasyŋyzdy meiırımge bölep jürsız be? Osy ıspettı san saualǧa jauap berseŋız balaŋyzdyŋ bolaşyǧyn az da bolsa boljai alasyz. Bızge kelgende tek üiretu ǧana emes körsetuge de tyrysatynymyz sodan.
– «Ūlttyq ruhani jaŋǧyru» ūlttyq jobasy talai bastamany köterıp, jūmys atqaryp jatyr ǧoi. Sonyŋ ışınde erekşesı – «Oqityn ūlt» jobasy. Osy joba şeŋberınde sızder kıtap oqu belsendılıgın arttyru baǧytynda nendei şaralar jasadyŋyzdar?
– Ärine, bızdıŋ mekememız balany jan-jaqty damytu üşın türlı metodikany synaqtan ötkızedı. Joǧaryda aitqanymdai jaŋa oqu jyly qarsaŋynda bırneşe joba äzırlep otyrmyz. Sonyŋ bırı – «Baqytty bala» jobasy. Bostandyq audanynda ornalasqan №29 kıtaphanamen bırlesıp bırqatar üiırmenı onyŋ ışınde toǧyzqūmalaq, şahmat, tıl kurstary men qolöner şeberlık saǧattaryn kıtaphana bazasynda ötkızu turaly memarandum jasastyq. Ondaǧy basty maqsatymyz üiırmeler arqyly balany kıtap oquǧa baulu. Kıtaphanaǧa kelgen bala mındettı türde qolyna kıtap ūstaidy, ony aşyp paraqtaidy. Sol arqyly onyŋ oquǧa qyzyǧuşylyǧy oianady.
– Bıluımşe jaz boiy demalyssyz jūmys ıstedıŋızder. Toqsandy qorytyndylap, atqarylǧan şaralarǧa şolu jasasaq.
– İä, balalarǧa qosymşa bılım aluǧa, öner üirenuge eŋ qolaily şaq jaz mezgılı. Bos uaqyty köbırek bolady, tapsyrmalardy mūqiiat oryndaidy, taǧysyn taǧy. Sondyqtan osy mezgılde önımdı jūmys ısteuge tyrysamyz. Mäselen, juyrda ǧana «Kün älemı» halyqtyq bi ansamblınıŋ jetekşısı Meruert Äbdısälımqyzy bi üiırmesınıŋ qatysuşylaryna «Qazaq biınıŋ negızgı elementterı» taqyrybynda aşyq sabaq ötkızdı. Ondaǧy maqsatymyzqazaq biın üiretu arqyly ūlttyq önerdı nasihattau, jas ūrpaqqa qazaq biınıŋ qyr-syryn üiretu, sazdy äuen men bi yrǧaǧyn tüsındıru, estetikalyq talǧamynyŋ joǧary boluyna tärbieleu boldy. Ansambl jetekşısı balalarǧa bişınıŋ qozǧalysy men dene qimyly arqyly körkem obrazdy beineleitın, ūlttyq sahna önerı jaily maǧlūmat bere otyryp olardyŋ tanym kökjiegın keŋitedı. «Kün älemı» halyqtyq bi ansamblınıŋ jetekşısı Meruert Älımbetovanyŋ artyqşylyǧy är sabaqta balalarǧa arnalǧan bi qoiylymdaryn, onyŋ mazmūny men beinelerın erekşe taŋdap, bi qimyldaryn jeŋıldetıp, tüsınıktı etıp, oilastyryp, bige qatysuşylarmen jüielı türde jūmys jasaidy. Üiırmege keluşıler alǧaşqy künnen-aq qazaq biınıŋ jattyǧularymen qosa, äuendık oiyndar, bölek bi qimyldary (elementter), etiudtarmen jūmys jasap, bi qoiylymdaryn üiretıp qaitady. Bi de mädniettıŋ eŋ biık körınısı. Bi önerı balalardy ädemılıkke, tözımdılıkke, jinaqtylyqqa tärbieleidı, öz ūltymyzdyŋ ǧasyrlar boiy qalyptasqan bi mūrasy arqyly olardyŋ tynys-tırşılıgın tanyp bıluge jeteleidı.
Ötken aptada «Qazaq tılı» üiırmesınıŋ jetekşısı Saǧynbekova Didar Baimūratqyzynyŋ ūiymdastyruymen «Kiız üi» taqyrybynda tanymdyq sabaq ötkızıldı. Balalar kiız üi turaly oilaryn ortaǧa salyp, jattaǧan taqpaqtaryn aityp berdı. Sözdık qordy baiytuǧa arnalǧan tapsyrmalardy oryndap, olardyŋ maǧynasyn jete tüsınuge mümkındık aldy. Oquşylar üiınıŋ maqtanyşy – «Dala sazy» ansamblı. Bılıktı pedagog Jarylkapova Almaş Ordabekqyzy jetekşılık etetın ūjym talai baiqauda top jaryp jür. «Dala sazy» dombyraşylar ansamblı Germaniia, İspaniia, Astana, Almaty qalalarynda ötken Halyqaralyq konkurstardyŋ bırneşe dürkın laureaty. Juyrda önerlı ūjym özderı daiyndaǧan konserttık baǧdarlamany köpşılıkke ūsyndy. Mektep qabyrǧasynda jürıp, talaby men talantyn tanytqan şäkırtterımız keleşekte el müddesın, ūlt abyroiyn asqaqtatar jan bolarynan senımımız kämıl.
– Sūhbatyŋyzǧa rahmet!
«Adyrna» ūlttyq portaly
