Óziniń aldanǵanyn Petropavl qalasynyń turǵyny Dınara tek birneshe saǵattan keıin bilgen. Aqpan aıynda Dınaraǵa Qaýipsizdik qyzmetinen habarlasyp, sizdiń atyńyzdan eki bankten nesıe rásimdeýge ótinish tústi. «Siz nesıeni ózińiz alyp jatsyz ba, álde basqa adamdar ma? Qujattaryńyzdy joǵaltqan joqsyz ba?» dep suraǵan alaıaqtarǵa Dınara ózi emes ekendigin aıtady. Sizdiń telefonyńyzǵa vırýs kirgen, sol arqyly alyp jatyr. Tez arada toqtatýymyz kerek dep, qobaljyp turǵan adamnyń senimine kiredi. Dınaraǵa Play Market arqyly Any Desk qosymshasyn júkteýdi suraıdy. Bizge senbeseńiz, bizdiń basshymyzben sóılesińiz dep, belgisiz áıelge telefon usynady. Ol da barlyq zańdardy, quqyqtardy tizip aıtyp, Dınarany óz quryǵyna túsiredi.
«Men olarmen birneshe saǵat sóılestim. Olar «biz alaıaqtardy ustadyq» dep, kelgen smsterdi joıyp tastady. Men qýanyp otyrsam, ápkem seziktenip, qaıtadan bankke habarlasýymdy surady. Bankke habarlassam, avtootvetchık meniń moınymda nesıe baryn jáne kelesi tólemdi qaı kúnge deıin tóleý kerektigin aıtady. Sol kezde ǵana meni alaıaqtardyń aldap soqqanyn túsindim. Dereý banktiń qaýipsizdik qyzmetine habarlasyp, meniń bank shotymdy buǵattaýyn suradym. Biraq, olar, jumys ýaqytynyń aıaqtalǵanyn aıtyp, tańerteń habarlasýymdy surady. Tańerteń habarlassam qupııa sózdi surady. Nesıeni rásimdegen men emes, qupııa sóz de meniki emes dedim. Esh kómektese almaıtyndaryn jetkizdi. Sodan qalada ornalasaqan bank bólimshesine bardym. Mine, osy kúnge deıin eshqandaı ózgeris joq. Meniń qorǵaýshylarym isti sotqa berdi. Qazir sot proesi júrýde»-deıdi Dınara.
Dınaranyń aıtýynsha, bank qyzmetkerleriniń buǵan qatysy bolýy múmkin. Óıtkeni, anketada kórsetilgen aqparat shyndyqqa janaspaıdy. Onyń jalaqysy jáne turmysta degen aqparat jalǵan eken. «Sonda «Home Credit Bank» onlaın túrde jalǵan aqparatqa senip, nesıe bere-bere me? Klıentter týraly ishki aqparat qorǵalmaǵan ba? Bankten maǵan eshkim habarlaspady. Home Credit Bank-ten eshqashan eshteńe alyp kórmedim, birden 5 mıllıon bere salatyndaı. Banktiń qosymshasyna óz telefon nomerimmen kire almaımyn, nege ekenin bank qyzmetkerleri de aıta almaıdy» — dep sózin qorytyndylady Dınara.
Redakııaǵa Dınara óz ótinishimen habarlasqannan keıin, biz «Home Credit Bank»-tiń pıar-menedjerine resmı hat joldadyq, ózine de habarlastyq. Biraq, áli kúnge deıin bizdiń saıtqa bankten eshkim habarlaspady.
Osyǵan uqsas jaǵdaı Nur-Sultan qalasynda da bolǵan eken. Qala turǵyny bilemestikten alaıaqtardyń qurbany bolǵan. «Home Credit Bank»-tiń menedjeri retinde habarlasyp, «onlaın ótinish tastadyńyz ba?» dep suraıdy. Sizge mıllıon teńgege ruqsat berilip tur deıdi. Eshqandaı ótinish bermegenin aıtqan áıelge, onda osy máseleni sheshý úshin, ózderiniń Bas menedjerimen sóılesýin suraıdy. «Sizdiń atyńyzdan alaıaqtar nesıe almaqshy» dep, Any Desk qosymshasyn júktep, eshkimmen sóılespeı turýyn suraǵan. Alaıaqtar jarty saǵattyń ishinde 2 mıllıon teńgege nesıe alyp, ózderine aýdaryp alǵan. Jábirlenýshi polıııaǵa aryz jazǵan, bankke barǵan. Biraq, áli kúnge eshqandaı nátıje joq. 80 000 teńge ǵana jalaqy alatyn bul ananyń buǵan deıin de basynda 3 mıllıon nesıesi bolǵan, soǵan qaramastan bank jarty saǵatta osyndaı úlken somany bere salǵanyna tań qalýda. Elordada kúnin áreń kórip júrgen otbasynyń taǵy nesıe tóleýge jaǵdaılary joq. Biraq, olardyń bul qaıǵysyna bank te, qarjy qyzmetkerleri kómektese almaı otyr.
— Banktiń klıentteriniń qaýipsizdigi, alaıaqtarǵa qatysty másele sońǵy 5 jylda qatty órship ketken. Sebebi onlaın bankıngtiń damýy, ıfrlyq júıeniń damýy, kerisinshe, alaıaqtardyń kóbeıýine ákelip soǵýda. Bankterde shaǵym, aryz óte kóp. Ár shaǵym túsken saıyn, olar klıentterge habar berip otyrý kerek.
Eshqandaı siltemeni baspaý, jeke kýálik pen bank kartasynyń aqparatyn eshkimge bermeýdi kózi qaraqty oqyrmandar biledi. Biraq, bizdiń elimizde qarjylyq saýattylyqtyń deńgeıi úlken másele bolyp tur. Basqa baǵdarlamalardy júkteý, aqshańyz joq bolsa da, sizdiń atyńyzdan nesıe rásimdeýleri múmkin. Bankten habarlassa, birden kúdiktenip, barlyq operaııalardy bank bólimshesine baryp atqarǵan jón. Qarjy agenttigine kúnine kóp shaǵym, aryzdar kelýde. Alaıaqtardyń psıhologııalyq turǵysynan jumys isteý sapasy kún sanap ósýde. Bank qyzmetkerleri sııaqty jumys jasaıdy. Qaýipsizdik qyzmetteri nesıe berer kezde, aqsha shottan alar kezde, birneshe jolmen klıentti tekserý kerek: sms bankıng, vıdeo bankıng sııaqty 4-5 joldy qatar istegen durys. Sol kezde ǵana alaıaqtardyń sany azaıýy múmkin deıdi belgili jýrnalıst, qarjy sarapshysy Aıbar Oljaev.
Sońǵy ýaqytta ózin bank qyzmetkeri dep tanystyratyn alaıaqtar kóbeıip ketti. Olar sóılesken kezde jeke basyn rastaý syltaýymen, jeke jáne karta derektemelerin, SMS-parolderdi aıtýdy suraıdy. Internet-bankıngti qalaı paıdalanýdy bilmeıtinderge alaıaqtar AnyDesk qosymshasyn júkteýdi usynady. Budan ári osy qosymshalardan logın men paroldi alyp, qaskúnem qurylǵyǵa qashyqtan qol jetkizedi, ıaǵnı basqa eldiń aýmaǵynda bola otyryp, alaıaq óz qurbanynyń uıaly telefonyn tolyq baqylaı alady. Atap aıtqanda, sms jibere alady, mobıldi bankıngterdi paıdalana alady jáne túrli operaııalardy, sonyń ishinde kredıtterdi resimdeýdi jáne aqsha qarajatyn odan ári aýdarýdy júrgize alady.
- Eger sizge osyndaı qońyraý tússe, eshqandaı jaǵdaıda SMS-kodty bermeńiz! Áńgimeni úzip, banktiń koll-ortalyǵynyń resmı telefondary boıynsha aqparatty naqtylańyz.
- Mobıldi bankıng qosymshalaryna kúrdeli parolderdi ornatyńyz, olardy jıi ózgertip turý kerek.
- Barlyq qaýipsizdik sharalaryn qosý qajet, 3D — Secure, sizdiń telefon nómirińizge SMS-habarlama jibermeı eshqandaı tólem ótpeıdi. Operaııalardy júrgizý úshin osy kodty engizý arqyly ǵana rastaı otyryp, siz qandaı da bir tólem operaııasyn júrgize alasyz. Sondyqtan mundaı qaýipsizdik ádisterin qosý kerek.
