Özınıŋ aldanǧanyn Petropavl qalasynyŋ tūrǧyny Dinara tek bırneşe saǧattan keiın bılgen. Aqpan aiynda Dinaraǧa Qauıpsızdık qyzmetınen habarlasyp, sızdıŋ atyŋyzdan ekı bankten nesie räsımdeuge ötınış tüstı. «Sız nesienı özıŋız alyp jatsyz ba, älde basqa adamdar ma? Qūjattaryŋyzdy joǧaltqan joqsyz ba?» dep sūraǧan alaiaqtarǧa Dinara özı emes ekendıgın aitady. Sızdıŋ telefonyŋyzǧa virus kırgen, sol arqyly alyp jatyr. Tez arada toqtatuymyz kerek dep, qobaljyp tūrǧan adamnyŋ senımıne kıredı. Dinaraǧa Play Market arqyly Any Desk qosymşasyn jükteudı sūraidy. Bızge senbeseŋız, bızdıŋ basşymyzben söilesıŋız dep, belgısız äielge telefon ūsynady. Ol da barlyq zaŋdardy, qūqyqtardy tızıp aityp, Dinarany öz qūryǧyna tüsıredı.
«Men olarmen bırneşe saǧat söilestım. Olar «bız alaiaqtardy ūstadyq» dep, kelgen smsterdı joiyp tastady. Men quanyp otyrsam, äpkem sezıktenıp, qaitadan bankke habarlasuymdy sūrady. Bankke habarlassam, avtootvetchik menıŋ moinymda nesie baryn jäne kelesı tölemdı qai künge deiın töleu kerektıgın aitady. Sol kezde ǧana menı alaiaqtardyŋ aldap soqqanyn tüsındım. Dereu banktıŋ qauıpsızdık qyzmetıne habarlasyp, menıŋ bank şotymdy būǧattauyn sūradym. Bıraq, olar, jūmys uaqytynyŋ aiaqtalǧanyn aityp, taŋerteŋ habarlasuymdy sūrady. Taŋerteŋ habarlassam qūpiia sözdı sūrady. Nesienı räsımdegen men emes, qūpiia söz de menıkı emes dedım. Eş kömektese almaityndaryn jetkızdı. Sodan qalada ornalasaqan bank bölımşesıne bardym. Mıne, osy künge deiın eşqandai özgerıs joq. Menıŋ qorǧauşylarym ıstı sotqa berdı. Qazır sot prosesı jürude»-deidı Dinara.
Dinaranyŋ aituynşa, bank qyzmetkerlerınıŋ būǧan qatysy boluy mümkın. Öitkenı, anketada körsetılgen aqparat şyndyqqa janaspaidy. Onyŋ jalaqysy jäne tūrmysta degen aqparat jalǧan eken. «Sonda «Home Credit Bank» onlain türde jalǧan aqparatqa senıp, nesie bere-bere me? Klientter turaly ışkı aqparat qorǧalmaǧan ba? Bankten maǧan eşkım habarlaspady. Home Credit Bank-ten eşqaşan eşteŋe alyp körmedım, bırden 5 million bere salatyndai. Banktıŋ qosymşasyna öz telefon nomerımmen kıre almaimyn, nege ekenın bank qyzmetkerlerı de aita almaidy» — dep sözın qorytyndylady Dinara.
Redaksiiaǧa Dinara öz ötınışımen habarlasqannan keiın, bız «Home Credit Bank»-tıŋ piar-menedjerıne resmi hat joldadyq, özıne de habarlastyq. Bıraq, älı künge deiın bızdıŋ saitqa bankten eşkım habarlaspady.
Osyǧan ūqsas jaǧdai Nūr-Sūltan qalasynda da bolǧan eken. Qala tūrǧyny bılemestıkten alaiaqtardyŋ qūrbany bolǧan. «Home Credit Bank»-tıŋ menedjerı retınde habarlasyp, «onlain ötınış tastadyŋyz ba?» dep sūraidy. Sızge million teŋgege rūqsat berılıp tūr deidı. Eşqandai ötınış bermegenın aitqan äielge, onda osy mäselenı şeşu üşın, özderınıŋ Bas menedjerımen söilesuın sūraidy. «Sızdıŋ atyŋyzdan alaiaqtar nesie almaqşy» dep, Any Desk qosymşasyn jüktep, eşkımmen söilespei tūruyn sūraǧan. Alaiaqtar jarty saǧattyŋ ışınde 2 million teŋgege nesie alyp, özderıne audaryp alǧan. Jäbırlenuşı polisiiaǧa aryz jazǧan, bankke barǧan. Bıraq, älı künge eşqandai nätije joq. 80 000 teŋge ǧana jalaqy alatyn būl ananyŋ būǧan deiın de basynda 3 million nesiesı bolǧan, soǧan qaramastan bank jarty saǧatta osyndai ülken somany bere salǧanyna taŋ qaluda. Elordada künın äreŋ körıp jürgen otbasynyŋ taǧy nesie töleuge jaǧdailary joq. Bıraq, olardyŋ būl qaiǧysyna bank te, qarjy qyzmetkerlerı kömektese almai otyr.
— Banktıŋ klientterınıŋ qauıpsızdıgı, alaiaqtarǧa qatysty mäsele soŋǧy 5 jylda qatty örşıp ketken. Sebebı onlain bankingtıŋ damuy, sifrlyq jüienıŋ damuy, kerısınşe, alaiaqtardyŋ köbeiuıne äkelıp soǧuda. Bankterde şaǧym, aryz öte köp. Är şaǧym tüsken saiyn, olar klientterge habar berıp otyru kerek.
Eşqandai sıltemenı baspau, jeke kuälık pen bank kartasynyŋ aqparatyn eşkımge bermeudı közı qaraqty oqyrmandar bıledı. Bıraq, bızdıŋ elımızde qarjylyq sauattylyqtyŋ deŋgeiı ülken mäsele bolyp tūr. Basqa baǧdarlamalardy jükteu, aqşaŋyz joq bolsa da, sızdıŋ atyŋyzdan nesie räsımdeulerı mümkın. Bankten habarlassa, bırden küdıktenıp, barlyq operasiialardy bank bölımşesıne baryp atqarǧan jön. Qarjy agenttıgıne künıne köp şaǧym, aryzdar kelude. Alaiaqtardyŋ psihologiialyq tūrǧysynan jūmys ısteu sapasy kün sanap ösude. Bank qyzmetkerlerı siiaqty jūmys jasaidy. Qauıpsızdık qyzmetterı nesie berer kezde, aqşa şottan alar kezde, bırneşe jolmen klienttı tekseru kerek: sms banking, video banking siiaqty 4-5 joldy qatar ıstegen dūrys. Sol kezde ǧana alaiaqtardyŋ sany azaiuy mümkın deidı belgılı jurnalist, qarjy sarapşysy Aibar Oljaev.
Soŋǧy uaqytta özın bank qyzmetkerı dep tanystyratyn alaiaqtar köbeiıp kettı. Olar söilesken kezde jeke basyn rastau syltauymen, jeke jäne karta derektemelerın, SMS-parolderdı aitudy sūraidy. İnternet-bankingtı qalai paidalanudy bılmeitınderge alaiaqtar AnyDesk qosymşasyn jükteudı ūsynady. Būdan ärı osy qosymşalardan login men paroldı alyp, qaskünem qūrylǧyǧa qaşyqtan qol jetkızedı, iaǧni basqa eldıŋ aumaǧynda bola otyryp, alaiaq öz qūrbanynyŋ ūialy telefonyn tolyq baqylai alady. Atap aitqanda, sms jıbere alady, mobildı bankingterdı paidalana alady jäne türlı operasiialardy, sonyŋ ışınde kreditterdı resımdeudı jäne aqşa qarajatyn odan ärı audarudy jürgıze alady.
- Eger sızge osyndai qoŋyrau tüsse, eşqandai jaǧdaida SMS-kodty bermeŋız! Äŋgımenı üzıp, banktıŋ koll-ortalyǧynyŋ resmi telefondary boiynşa aqparatty naqtylaŋyz.
- Mobildı banking qosymşalaryna kürdelı parolderdı ornatyŋyz, olardy jiı özgertıp tūru kerek.
- Barlyq qauıpsızdık şaralaryn qosu qajet, 3D — Secure, sızdıŋ telefon nömırıŋızge SMS-habarlama jıbermei eşqandai tölem ötpeidı. Operasiialardy jürgızu üşın osy kodty engızu arqyly ǧana rastai otyryp, sız qandai da bır tölem operasiiasyn jürgıze alasyz. Sondyqtan mūndai qauıpsızdık ädısterın qosu kerek.
