2024 jylǧy 25 jeltoqsan. Jaŋa jyl aldy. El merekenı kütıp, «otbasylyq meiram» atalǧan şaraǧa ärkım özınşe äzırlenıp jatqan. Jaŋa jyl aldyndaǧy ädepkı yrǧaq. Sonda eşkım de būl kün basqaşa este qalady dep oilaǧan joq.
Däl osy kezde tragediia bastaldy. Aldymen ūşaq apaty jaiynda alyp-qaşpa, qaişylyqqa toly mälımetter tarady. Sodan keiın aqtaulyq jūmysşylar tüsırgen video üzındılerı jelını kernep kettı. Sodan keiın baryp bırtındep ne ötkerıp jatqanymyz jaiynda tüsınık paida boldy. Köpşılık endı qalpyna keltıruge bolmaityn, tüzetuge kelmeitın bır närse bolǧanyn tüsıne bastady. Bıraq köz körse de, köŋıl senbei tūrdy...
AZAL – «Äzerbaijan äue joldary» kompaniiasynyŋ Embraer 190 jolauşylar ūşaǧy Groznyi aspanynda soqqy aldy. Äuelde joqqa şyǧarylǧanymen, keiınırek fiuzeliajdyŋ zaqymdanuy tüsırılgen kadrlarmen soqqy da rastaldy. Basynda kınälı tarap būltaqtap baqty...
25 jeltoqsan künı adamdar äleumettık jelı men ekrandardan köz almai äldekımnıŋ «Bärı jaqsy» degenın küttı. Alaida olai bolǧan joq.
Ūşaq jaralanǧan qūstai qalqyp qana ūşa bastaǧan. Qysym tömendegen. Qūrylymdyq apatqa ūşyraǧany anyq edı. Ekipaj kerı qaitu joq ekenın tüsındı. Jolauşylar, sonyŋ ışınde balalar, qarttar jäne jaralanǧandardyŋ basynan ne keşkenın aityp jetkızu men sezınudıŋ özı bır azap şyǧar...
Ekipaj soŋyna deiın baruǧa, aman qaluǧa şeşım qabyldady. Mümkın bolǧanynşa jerge jetıp, qonu maqsaty tūrdy. Ondai mümkındık qaida bar? Aqtau osyndai mümkındıkke ainaldy.
Qonu tötenşe qiyn boldy. Bıraq jaraly bürkıttei ūşaq ta jambastai qondy. 29 adamnyŋ tatar dämı tausylmapty, aman qaldy. Olar üreige boi aldyrmaǧan bolar, bälkım, kım bılsın...
Bortta 67 adam boldy. Olardyŋ üşeuı sol künı üilerıne oralmaǧan ekipaj müşelerı edı.
İgor Kşniakin. Aleksandr Kalianinov. Hokuma Älieva.
Olardyŋ esımderı qazır Äzerbaijanda basqaşa aitylady. Öitkenı olar aspanda soŋyna deiın qaldy. Öitkenı ūşaq apatqa ūşyraǧan kezde olar öz jūmystaryn jalǧastyrdy. Özgelerdıŋ meilınşe alaŋdamauyna ūiytqy boldy.
Keiınırek qarama-qaişy, keide absurdtyq, negızgı logikaǧa qaişy keletın mälımdemeler boldy. Tek qazan aiynda, tragediiadan bırneşe ai ötken soŋ, Resei tarapy joǧary deŋgeide tergeu jürgızuge, kınälılerdı jazalauǧa jäne «būǧan nükte qoiuǧa» nietın bıldırdı, onda da emeurın türınde.
Sodan berı ekı aidan astam uaqyt öttı. Bıraq mäselenıŋ nüktesı älı qoiylǧan joq. Kınälılerdıŋ aty-jönı resmi türde jariialanbady. Jauapkerşılık kımde – älı aitylmady. Negızgı sūraqqa älı jauap joq. Azamattyq ūşaq qalai ǧana äue qorǧanysynyŋ atysyna ūşyrady jäne nege eşkım jauapqa tartylmady?
Ädette är Jaŋa jyl ümıtpen bastalady. Bıraq qūrban bolǧandardyŋ otbasylary üşın biylǧy jyl ünsızdıkpen bastaldy. Dastarhan basyndaǧy bos oryndarmen. Mūndai bolmauy kerek edı, ätteŋ...
Apat älı aiaqtalǧan joq. Belgılı faktıler aiqyndalyp, naqty bır tūlǧalar jauapqa tartylmaiynşa, ıs bıtpeidı. Baku bilıgınıŋ de, Äzerbaijan qoǧamynyŋ da talaby – osy. Jaişylyqta bilık pen halyqtyŋ müddesı osylai qabysuy sirek. Äkesınen qalǧan bilıkte otyrǧan ūl da keremet bır saiasatker, aituly alyp emes. Alaida osy oqiǧada Mäskeudıŋ öz kınäsı jaiynda aitpauyna jol qaldyrmady. Soǧysyp, tartysyp kelgen körşı armiandarmen de mäselenı beibıt rettep, tıl tabysa bastady. Sol Armeniia basşysy taiauda Reseide ötken TMD basşylarynyŋ dästürlı beiresmi basqosuyna qatyspaǧan Äzerbaijan prezidentıne köp aldynda, jariia türde alǧysyn bıldırdı. Osy arqyly taǧy bır märte Mäskeudıŋ mysyn basqandai boldy. Oŋtüstık Kavkazda oiyna kelgenın ıstep kelgender şamasy, ışten tynǧan bolar. Al äuelde jiynǧa baram degen prezident tura jiyn bastalarda «jūmysynyŋ köptıgın» syltauratyp, sapardan qaldy.
Aitpaqtaiyn, byltyr Aqtaudaǧy apatty Äzerbaijan prezidentı Reseige ketıp bara jatyp, ūşaqta estıgen edı ǧoi. TMD törelerınıŋ beiresmi sammitı byltyr osy künı ötken. Soǧan bara jatqan Äzerbaijan basşysy orta joldan kerı qaitqan. Kerı qaitu, otanǧa oralu endı bastalǧan siiaqty...
Janat Alǧadai
