Balaǧa öz äleuetın aşuǧa qalai kömektesuge bolady.
Nazardyŋ jetıspeuşılıgı jäne giperaktivtılık sindromy – älı künge deiın köptegen tüsınbeuşılık pen stereotipterge toly taqyryp. Alaida mamandardyŋ pıkırınşe, būl jaǧdaiǧa degen közqarasty tübegeilı özgertu öte maŋyzdy.
«Örken» BÄAŪǦPİ psihologı Sofiia Başkaeva atap körsetedı: özıŋızdı nemese balaŋyzdy SDVG üşın kınälau – mäselenı şeşudıŋ joly emes, kerısınşe, jaǧdaidy uşyqtyruy mümkın. Būl sindrommen ömır süretın bala özınıŋ erekşelıgı üşın kınälı emes. Bız balany şaşynyŋ nemese közınıŋ tüsı üşın, ne şyǧarmaşylyq qabıletı üşın kınälamaimyz ǧoi.
Nazardyŋ jetıspeuşılıgı jäne giperaktivtılık sindromy degenımız ne?
Nazardyŋ jetıspeuşılıgı jäne giperaktivtılık sindromy – būl jüike jüiesı men psihikanyŋ erekşelıgı, ol adamdy syrtqy tıtırkendırgışter men ışkı impulsterge asa sezımtal etedı. Būl ükım emes, balanyŋ osy erekşelıgıne nazar audaryp, oǧan tuyndaityn qiyndyqtarmen küresuge kömektesu qajettıgınıŋ belgısı», – dep tüsındıredı «Örken» BÄAŪǦPİ psihologı Sofiia Başkaeva.
NJGS tüsınıstık pen qoldaudy qajet etedı, al aiyptau – orynsyz. Belgıler men simptomdardy elemeu jaǧdaidy odan ärı qiyndata tüsuı mümkın.
Qoldau bolmaǧan jaǧdaida tuyndaityn qauıpter
Eger bala qajettı qoldauǧa ie bolmasa, onyŋ qiyndyqtary eresek ömırge deiın de jalǧasuy mümkın:
- Qatty mazasyzdyq.
- Tärtıpsız, beibereket ömır salty.
- Merzımderdı saqtau men jūmys ornyndaǧy özın-özı ūiymdastyruda qiyndyqtar.
Psihologtıŋ aituynşa, būl jai ǧana mınezdıŋ älsızdıgı emes, būl – mamandardyŋ, atap aitqanda psihologter men psihoterapevterdıŋ qoldauyn qajet etetın kürdelı mäsele.
NJGS – resurs retınde: Şyǧarmaşylyq pen daryndylyq
Jaǧymdy jaǧyn da ūmytpau maŋyzdy: NJGS bar balalar köbınese aiqyn şyǧarmaşylyq qabıletterge jäne erekşe daryndylyqqa ie.
Oilau erekşelıgı men sezımtaldyǧy joǧary balalardyŋ äleuetı zor. Eger olardyŋ küş-quaty men nazaryn dūrys arnaǧa baǧyttasa, būl qasietter ülken jetıstıkke jeteleitın qūndy resursqa ainalady.
Ata-analarǧa arnalǧan äreket algoritmı
- Balada NJGS bolsa ne ısteu kerek?
- Jaǧdaidy qabyldau. Aiyptamau, kerısınşe tüsınuge tyrysu.
- Qoldau men kömektı qamtamasyz etu. Būl balaǧa özın-özı retteu jäne nazaryn basqaru daǧdylaryn damytuǧa kömektesedı.
- Mamandarǧa jügınu. Psiholog nemese psihoterapevtpen jeke strategiiany äzırleu üşın keŋesu qajet.
«Eger sız NJGS-men betpe-bet kelseŋız, mūnymen ömır bıtpeidı, kerısınşe, erekşe qamqorlyq pen şydamdylyqty qajet etetın jeke sapardyŋ bastaluy ekenın ūmytpaŋyz. Balaŋyz özın qabyldanǧan, baǧalanǧan jäne ülken mümkındıkterge ie ekenın sezınuı üşın kömektesıŋız», – dep qorytyndylaidy Sofiia Başkaeva.
Bala qiyndyqtarmen küresudı üirengen kezde, ol jai ǧana beiımdelıp qoimai, özınıŋ bıregei qabıletterın aşa bastaidy.
