Tūrǧyn üi – qoǧamnyŋ äleumettık tūraqtylyǧyn körsetetın maŋyzdy indikator. Elde baspanaǧa qoljetımdılıktı qamtamasyz etuge arnalǧan memlekettık şaralar qarqyndy jüzege asyrylyp jatyr. "Adyrna" tılşısı Qazaqstandaǧy negızgı ipotekalyq baǧdarlamalar, olardy paidalanu joldary, qazırgı jaǧdai men bolaşaq baǧyttardy saralady.
Qazırgı jaǧdai: ipoteka naryǧy jäne memlekettık qoldau
Qazaqstanda ipotekalyq nesie naryǧy soŋǧy jyldary ösıp keledı. Mysaly, 2025 jyly ipotekalyq baǧdarlamalar boiynşa 11 myŋnan astam nesie berılgenı habarlandy. Sonymen bırge, bazalyq mölşerlemenıŋ artuy men ekonomikalyq jaǧdai ipoteka alu mümkındıgın qiyndatu yqtimaldyǧyn tuǧyzyp otyr.
Memleket tarapynan negızgı baǧyttar:
-
7‑20‑25 baǧdarlamasy – bastapqy jarna 20 %, jyldyq mölşerleme 7 % jäne tölem merzımı 25 jyl.
-
Baqytty Otbasy (2-10-20) jäne Şaŋyraq (5-10-20) siiaqty baǧdarlamalar – köpbalaly otbasylardy qoldau maqsatynda.
-
Ūmai – äielderge arnalǧan ipoteka baǧdarlamasy.
Tūrǧyn üi saiasatyndaǧy sarapşy Aisara Izbasar bylai deidı:
«İpoteka – tūrǧyn üi aludyŋ tiımdı qūraly bolyp tabylady, alaida onyŋ şarttary men talaptary halyq üşın ärdaiym aiqyn emes. Memlekettık baǧdarlamalar arqasynda köptegen otbasylar qoljetımdı baspanany ala aldy, bıraq keleşekte talaptar men qarjy tūraqtylyǧynyŋ maŋyzy arta tüsedı.»
Negızgı ipotekalyq baǧdarlamalardyŋ şarttary
7-20-25
-
Jyldyq paiyz: 7 % (jyldyq tiımdı stavka şamamen 7,2 %).
-
Bastapqy jarna: 20 %
-
Nesie merzımı: 25 jyl
-
Türkıstan, Almaty, Astana jäne taǧy basqa ırı qalalarda – tūrǧyn üi qūny şegı (mysaly, Almaty men Astanaǧa – 25 mln teŋge).
-
Qatysu üşın: QR azamaty boluy, būryn menşıkke üiı bolmauy, tūraqty tabys boluy qajet.
Basqa baǧdarlamalar
-
Baqytty Otbasy: köpbalaly otbasylarǧa arnalǧan, bastapqy jarna şamamen 10 %-dan.
-
Ūmai: äielderge baǧyttalǧan. Mysaly, eŋ joǧary qūny – 30 mln teŋgege deiın, bastapqy jarna 15-50 % aralyǧynda.
-
Orda Aimaq: öŋırlerge arnalǧan jaŋa baǧdarlama, ırı qalalardan tys jerler üşın.
Baǧdarlamalardyŋ tiımdılıgı jäne baǧalau
Baǧdarlamalar tūrǧyn üige qoljetımdılıktı arttyruǧa baǧyttalǧan öte maŋyzdy qūral. Mysaly, 7-20-25 baǧdarlamasy arqyly tömen paiyzben nesie alu mümkındıgı halyq üşın ülken jeŋıldık.
Sarapşy Aisara Izbasar bylai deidı:
«Būl baǧdarlamalar – jaqsy bastama. Alaida olar tek bastapqy naryqqa ǧana şoǧyrlanǧan, jäne şekteulı kölemde jūmys ıstep keledı. Qarjylyq jaǧdai men tūrǧyn üi naryǧynyŋ dinamikasy özgerıp jatqandyqtan, keleşekte şarttardy ikemdı ärı keŋeitu qajet. Mysaly, ekınşı naryqqa qatysudy jeŋıldetu, bastapqy jarnany tömendetu jäne tabysy tömen otbasylarǧa basymdyq beru maŋyzdy.»
