Plenarlyq sessııada Qazaqstan Prezıdentinen bólek Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtın jáne beınebaılanys rejıminde Egıpet Prezıdenti Abdel Fattah As-Sısı sóz sóıledi. Sondaı-aq QHR Tóraǵasy Sı zınpın forým qatysýshylaryna beıneúndeý joldady.
Qasym-Jomart Toqaev óz sózinde forýmǵa shaqyrǵany jáne dástúrli túrde jyly qabyldaǵany úshin Vladımır Pýtınge rızashylyǵyn bildirdi. Memleket basshysy Peterbýrg forýmynyń shırek ǵasyr ishinde bedeldi saraptama platformasy mártebesine ıe bolǵanyn jáne álemdik talqylaý alańdarynyń arasynda laıyqty oryn alǵanyn atap ótti.
Memleket basshysynyń aıtýynsha, forým saıası jáne ekonomıkalyq ahýal shıelenisip turǵan kezde ótip jatyr.
“Pandemııaǵa jáne geosaıası shıelenistiń órshýine baılanysty jahandyq teke-tirester jańa jaǵdaılarǵa alyp keldi. Jahandanýdyń ornyna artyq-kemi bar aımaqtandyrý dáýiri keldi. Qalaı bolǵanda da, dástúrli ekonomıkalyq modelder men saýda baǵyttarynyń ózgerý úderisi jedeldeı tústi. Álem jyldam ózgerýde. Ókinishke qaraı, kóp jaǵdaıda jaqsy jaǵyna qaraı emes”, – dedi Prezıdent.
Onyń pikirinshe, jańa jaǵdaıda álemdik tártiptiń jyldam ózgeretin qurylymyn, «Shyǵys-Batys», «Soltústik-Ońtústik» baǵyttary boıynsha ózara is-qımyldyń ornyqty vektorlarynyń almasýyn eskerý mańyzdy.
“Bizdiń aımaqtaǵy elder osyndaı syn-qaterlerge laıyqty tótep berip qana qoımaı, olardan barynsha paıda tabýǵa tyrysýy kerek. Sondyqtan Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda Eýrazııalyq ıntegraııany Qytaıdyń «Bir beldeý, bir jol» tujyrymdamasymen ushtastyrý – mańyzdy mindet”, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev memlekettik basqarý isin jańǵyrtý jáne Jańa, Ádiletti Qazaqstan qurý úshin elimizde júzege asyrylyp jatqan aýqymdy saıası jáne ekonomıkalyq reformalar týraly aıtty.
“Bar kúsh-jigerimiz ekonomıkanyń ósimi azamattardyń ál-aýqatyn arttyrýǵa proporıonaldy túrde yqpal etýge baǵyttalǵan. Biz saýda-ekonomıkalyq baılanysty damytýǵa, jańa óndiris oryndaryn ashýǵa, adamı kapıtaldyń ósimi men ınnovaııalardy engizý úshin jaǵdaı jasaýǵa nıettimiz”, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev aımaqtaǵy elderdiń ornyqty damýy úshin yntymaqtastyqtyń kókjıegin keńeıtý, ekonomıkamyzdyń ósimine jol ashý qajet dep sanaıdy. Osy rette Prezıdent asa mańyzdy mindetti, ıaǵnı halyqaralyq jáne óńirlik qaýipsizdikti esten shyǵarmaý kerek ekenin aıtty.
Osyǵan oraı Qazaqstan Prezıdenti jıynǵa qatysýshylardyń nazaryn birqatar mańyzdy máselege aýdardy. Sonyń ishinde, Memleket basshysy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtyń áleýetin arttyrýdy ózekti mindet retinde atady.
“Odaqqa múshe barlyq eldiń ekonomıkasynyń jıyntyq kólemi qazir 2 trıllıon dollardan asady. Bul – erkin taýar aınalymy, kapıtaly jáne jumys kúshi bar óte úlken naryq. Pandemııa men daǵdarys jaǵdaıyna qaramastan, Odaq aıasyndaǵy yntymaqtastyq dáıekti túrde nyǵaıyp keledi. Byltyr ózara saýda-sattyq kólemi Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq qurylǵan ýaqyttan bergi eń joǵary deńgeıge jetip, 73 mıllıard dollar boldy. Bul aldyńǵy jylǵy kórsetkishten úshten bir ese kóp”, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda Reseı Qazaqstan úshin basty saýda-ekonomıka salasyndaǵy seriktes ekenin atap ótti.
“Byltyr eki eldiń ózara saýda aınalymy úshten birge artyp, 24 mıllıard dollarǵa jetti. Biz úshin bul – rekord. Bıyl bul baǵyttaǵy oń qarqyn saqtalyp otyr. Jańa jaǵdaıdy eskere otyryp, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda jańa saýda strategııasyn ázirleýmen aınalysqan oryndy ári paıdaly bolar edi. Tıimdiligi kúmándi kontrsankııanyń ornyna Azııa men Taıaý Shyǵys naryǵyn tutas qamtıtyn belsendi ári ońtaıly saýda saıasatyn júrgizgen jón. Qazaqstan qandaı da bir «býferlik naryq» qyzmetin atqarar edi. Jalpy, Eýrazııalyq ıntegraııanyń túbegeıli jetistikke jetýi bizdiń birlesken saýda strategııamyzdyń tıimdiligine baılanysty”, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar Memleket basshysy Qazaqstan men Reseı arasyndaǵy ónerkásip kooperaııasyn múlde jańa deńgeıge kóterýdiń perspektıvasy zor ekenin atap ótti. Prezıdent reseılik ınvestorlarǵa tıisti ınfraqurylymy bar ónerkásip alańdaryn usynýǵa jáne qolaıly jaǵdaı jasaýǵa ázir ekenin málimdedi.
Prezıdent azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge basa mán berdi. Onyń aıtýynsha, qazirgi jaǵdaıda eki eldiń aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy áleýetin tolyq júzege asyrý asa ózekti bolyp otyr. Bul rette, Qasym-Jomart Toqaev BUU Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymynyń derekterine silteme jasaı otyryp, Reseı men Qazaqstan álemniń osy saladaǵy jetekshi elderi ekenine toqtaldy.
“Jahandyq azyq-túlik qaýipsizdigi jaǵdaıynyń nasharlaýyna baılanysty atalǵan másele kúrdelene tústi. Ishki turaqtylyqty qamtamasyz etýdiń basty faktory jáne mindeti – turǵyndardy sapaly ári qaýipsiz azyq-túlikpen qamtamasyz etý. Senimdi azyq-túlik júıesin qurý úshin ınnovaııalyq sheshimder men ozyq tehnologııalardy engizý jáne azyq-túlikti ysyrap etýdi toqtatý mańyzdy. Azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý tásilderin ulttyq deńgeıde de, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda da saralaý kerek. Osy rette Odaqqa múshe elderdiń múddeleri eskerilýge tıis. Kelisip jumys istemese, bul asa mańyzdy saladaǵy alǵa qoıǵan maqsattarǵa qol jetkizý qıyndaı túsedi. Iaǵnı, shekten tys ınflıaııaǵa, azyq-túlik tapshylyǵyna qarsy kúres – barshamyzǵa ortaq mindet”, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
Qasym-Jomart Toqaev úshinshi eldermen saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty odan ári keńeıtý máselesin taǵy bir mańyzdy mindet retinde atady.
“Qazaqstan ıntegraııalyq úderisterdiń belsendi qatysýshysy bola otyryp, basqa da halyqaralyq uıymdarmen aradaǵy ózara tıimdi yntymaqtastyqty turaqty qoldap keledi. Peterbýrg forýmynyń aıasynda Úlken Eýrazııalyq seriktestikti qalyptastyrý máselesi qyzý talqylanyp jatyr. Bul tujyrymdama óńirlik uıymdardyń teń quqyqty yntymaqtastyǵynyń ortaq keńistigin qurýǵa baǵyttalmaq. Sondyqtan Qazaqstan Úlken Eýrazııalyq seriktestik qurý úderisin quptaıdy”, – dedi Prezıdent.
Bıyl Qazaqstan Táýelsiz memleketter dostastyǵy uıymyna tóraǵalyq etýde. Memleket basshysynyń aıtýynsha, TMD-nyń qurylǵan ýaqyttan bergi mol tájirıbesi kúrdeli geosaıası jaǵdaıda kópjaqty dıalogtyń tıimdi ekenin kórsetti.
“TMD osyndaı megajobany iske asyrýda meılinshe qolaıly baza bola alady dep oılaımyn. Bul rette, ShYU, ASEAN, EEO Úlken Eýrazııalyq keńistiktiń ajyramas bóligi bolar edi”, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev aldaǵy on jylda dostyq nıettegi Qytaı, Úndistan, Taıaý Shyǵys, Ońtústik jáne Ońtústik-Shyǵys Azııa elderi aımaqtaǵy memleketterdiń ekonomıkasyna qarjy salatyn iri ınvestorlar bolýy múmkin dep sanaıdy.
“Qytaı – Qazaqstannyń ekonomıka jáne syrtqy saýda salasyndaǵy basty seriktesi. Bul el sońǵy 15 jyldyń ishinde ekonomıkamyzǵa 22 mıllıard dollardan astam ınvestıııa saldy. Sondyqtan Qytaımen aradaǵy kópjaqty yntymaqtastyqty tereńdete túsý – elimiz úshin asa mańyzdy mindet”, – dedi Prezıdent.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev bıznes qurylymdary arasyndaǵy tikeleı baılanystardy nyǵaıtý jáne jańa kólik-logıstıkalyq dálizderdi ashý qajet ekenin aıtty.
“Kúsh biriktire otyryp, serpindi ınnovaııalyq-tehnologııalyq jobalar toptamasyn jasaý, úzdiksiz kólik-logıstıka júıesin qurý, túptep kelgende, elderimizdiń ekonomıkasynyń ósimi úshin jańa múmkindik týǵyzý perspektıvti bolady dep oılaımyn”, – dedi Memleket basshysy.
Qazaqstan Prezıdenti sóılegen sózinde klımattyń ózgerýine qatysty máselelerdi de qozǵady. Atap aıtqanda, «jasyl» ınvestıııalardy kóbeıtý múmkindikterin keńeıtý jospary men ekologııalyq problemalardy sheshý joldary sóz boldy.
“Byltyr jaýyn-shashynnyń azdyǵynan ózenderdiń sýy taıaz bolyp, dıqandarymyzdyń kópshiligi qurǵaqshylyqtan qatty zardap shekti. Transshekaralyq Jaıyq ózeniniń jaǵdaıy óte aýyr. Memleketterimiz ornyqty damý úshin mundaı uzaqmerzimdi mindetterdi birlesip sheshýi kerek dep esepteımin”, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent joǵary sapaly adamı kapıtal men konstrýktıvti mádenıetaralyq dıalogty ekonomıkalyq ósimniń senimdi kózderi retinde atady.
Osy turǵyda Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń mádenı áralýandyqty saqtaý jáne ǵalamdyq deńgeıde órkenıetaralyq dıalogty ilgeriletý saıasatyn ustana beretinin naqtylady. Memleket basshysy bıyl qyrkúıek aıynda elordada ótetin Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń sezi týraly aıtyp, osy jıynǵa Reseı din qaıratkerleriniń qatysqany jón ekenin jetkizdi.
Memleket basshysy sózin qorytyndylaı kele, beıbit, turaqty jáne ekonomıkalyq turǵydan qýatty Eýrazııa qurý jahandyq aýqymdaǵy ornyqty damýdyń jáne ınklıýzıvti ósimniń qýatty faktoryna aınalatynyna senim bildirdi.
“Halyqaralyq jaǵdaıdy qalypqa keltirýge jáne álemdik ekonomıkanyń ósimin durys jolǵa salýǵa baǵyttalǵan tabysty ıdeıalardy izdeý úshin joǵary deńgeıdegi sarapshylardy biriktiretin mundaı bedeldi pikirtalas alańynyń áleýeti zor”, – dedi Qazaqstan Prezıdenti.
“Adyrna” ulttyq portaly
