16 maýsym kúni Ulytaýda “Ulttyq quryltaı” ótti. Quryltaıǵa qatysqandardyń biri - Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýtyna basshysy Anar Fazyljan bolatyn. Ol óziniń Facebook paraqshasyna “Prezıdent latyngrafıkaly álipbıge kóshýden bas tartty” degen jalǵan aqparat jaýap berdi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
“Qurmetti qaýym, qadirli áriptester! Búgin Ulytaýdaǵy Ulttyq Quryltaıǵa qatystym. Prezıdent latyngrafıkaly álipbıge kóshýden bas tartamyz degen joq. Bul - jalǵan sóz!
Kerisinshe, osy isti sapaly oryndaýǵa erekshe nazar aýdaryp otyr. Prezıdent Ahmet Baıtursynuly atyndaǵy Til bilimi ınstıtýty usynǵan latyn álipbıin qabyldady, maquldady. Tek endi osy álipbıdiń tiltanymdyq bazasy: emle erejesi men emle anyqtaǵyshy jáne emle sózdigin tııanaqtap ázirlep alý jóninde arnaıy bizge tapsyrma berip otyr”,- dedi ol.
Sonymen qatar, Anar Fazyljan Prezıdenttiń aıtqan sózin de qosa ketti.
«Buǵan deıin biz 2 ret latyn grafıkasyna kóshýge tyrystyq. Alaıda, sońy sátti bolǵan joq. Sondyqtan, bul máselege jan-jaqty, tereń taldaý jasap baryp, túbegeıli sheshim qabyldaǵan abzal. Kırıllıadan latyn álipbıine jasandy túrde, tek sáıkes áripterdi ózgertý arqyly kóshýge bolmaıdy. Áıtpese, bul úlken qatelikke aparyp soǵady. Eń bastysy, azamattar, ásirese, jastarymyz qazaq tilindegi barlyq sózderdiń latyn grafıkasyndaǵy jazylý tártibin anyq bilýi kerek. Iaǵnı, tilimizge arnalǵan orfografııalyq qaǵıdalardy qaıta qaraǵan jón. Mysaly, kırıllıa grafıkasyndaǵy qazaq tiliniń tól sózderinde «y» árpi jıi kezdesedi. Osy áripti mehanıkalyq túrde latyn grafıkasyna kóshirse, aǵylshyn tilindegi «Ú» árpi árbir tıisti sózde paıda bolady. Bul – durys emes. Bizge jáne túrkitildes baýyrlarymyzǵa «Ú» árpi jıi kezdesetin sózderdi oqý qıynǵa soǵady. Mysaly, «tynyshtyq» («tynyshtyq») degen sózdi alyp qarańyzdar, úsh «Ú» árpi paıda boldy. Sózdiń ózi kózge jaǵymsyz kórinedi. Osyndaı mysaldar óte kóp.
Mine, sol sebepti, men Til bilimi ınstıtýtyna qazaq tiliniń jańa orfografııasy týraly arnaıy eńbek ázirleýdi tapsyrdym.
Sodan keıin ǵana latyn álipbıine aýysý jóninde aıtýǵa bolady. Asyǵystyqqa jol bermeýimiz kerek. Tipti, kóshedegi bılbordtar men mınıstrlikterdiń ataýyna qarasaq ta jetkilikti. Tilimiz burmalanyp ketti. Ashyǵyn aıtý kerek, bul qazaq tiliniń tabıǵatyna jat, tipti, tilimizdi mazaq qylý sııaqty kórinedi. Mundaı ústirt jasalǵantil reformasynyń qajeti joq.
Bizge naqty reforma kerek. Til – ulttyń jany. Oǵan nemquraıly qaraýǵa múlde bolmaıdy. Sondyqtan, biz tilimizdiń mártebesin arttyratyn grafıkany ǵana qabyldaımyz», dep Prezıdenttiń sózin jazdy.
”Adyrna” ulttyq portaly
