Mamyr aiynyŋ 29 künı «Qyzai ana» qoǧamdyq qorynyŋ ūiymdastyruymen Almaty oblysy, Talǧar audany, Östemır auylynda ülken merekelık ıs-şara öttı.
«Qyzai ana» qory qūrylǧannan berı köptegen qoǧamdyq igı ıs-şaralardyŋ bastamşysy bolyp, eldıŋ berekesı men igılıgıne qyzmet etetın naqty jūmystar atqaryp keledı. Atap öter bolsaq, Östemır auylynda Qyzai ana atyna berılgen ülken köşede jöndeu, jaryqtandyru jūmystaryn ıske asyrdy. Sonymen qatar, jyl saiyn «Nauryz meiramy» merekelık ıs-şarasyn ülken kölemde dästürlı türde ūiymdastyryp, jergılıktı būqara halyqtyŋ alǧysyna bölenude. Osy ıs-şara aiasynda köptegen qaiyrymdylyq jūmystary atqyrylyp, qorǧa müşe jomart jandar esebınen otbasy jaǧdaiy tömen, densaulyǧy naşar studentterge şäkırtaqy taǧaiyndalyp, jergılıktı mektep pen oquşylaryna qarjylyq-materialdyq kömek jasaluda.Qor qūrylǧannan berı basty josparlardyŋ bırı – Qyzai ana saiabaǧyn salu bolatyn. Mūndaǧy basty mäsele saiabaq salatyn jerge bailanysty keşeuıldep kelgen edı. Qor qūryltaişysy – Raqym Aiypūly, öz jeke menşık jerınen 2 ga ( 30 myŋ şarşy metr) jer telımın kelısım şart negızınde «Qyzai ana» qoryna ūsyndy. Jer telımı Östemır auylynyŋ maŋynda Östemır-Jalqamys tas jolynyŋ boiyna ornalasqan. Byltyr «Qyzai ana» qoǧamdyq qory ündeu jasap, Qyzai ana saiabaǧyn saluǧa ūsynǧan jer telımın abattandyru üşın köpşılıkten jylu jinaǧan bolatyn. 88 azamat qoldau körsetıp 1904000teŋge jinaldy jäne qajettı aǧaştar alynyp, abattandyru jūmystary ıstelındı. Osy mamyr aiynyŋ 29 künı «Qyzai ana» qoǧamdyq qory jäne Rahym Aiypūly ūiymdastyruymen «Saiabaqty aşu» ıs-şarasy köpşılıktıŋ qatysuymen saltanatty türde atalyp öttı. Saltanatty şaraǧa belgılı qoǧam qairatkerı, tarihşy ǧalym Älımǧazy Däulethanūly, «Qyzai ana» qorynyŋ töraǧasy, tarihşy ǧalym Näbijan Mūhamethanūly, Otandastar qorynyŋ töraǧasy Mūqan Mamytqanūly, qoǧam qairatkerı Tauqitan Zämenūly qatarly qyzai elınıŋ aqsaqaldary men qordyŋ atqaruşy derektory Bazarälı Ärıpūly, qordyŋ qūryltaişylary, Dünie jüzılık qazaq qauymdastyǧy Almaty bölımşesınıŋ bastyǧy Omarälı Ädılbekūly, taǧy basqa ziialy qauym ökılderı, qoǧam belsendılerı, qyzai ana ūrpaqtary qatysty. Saltanatty ıs-şaranyŋ aşylu sözın qor töraǧasy Näbijan Mūhamethanūly bastap aşyp, qordyŋ atqarylǧan jūmystary men bolaşaqta atqaryluǧa tiıstı ısterı turaly jalpy baiandama jasap, qūttyqtau sözın aitty. Abyz aqsaqalymyz Älımǧazy Däulethanūly bastauymen, Mūqan Mamytqanūly, Tauqitan Zämenūly aǧalarymyzdyŋ qostauynda eldı-jerdı bırlıkke, eldıkke şaqyratyn, saliqaly oilaryn ortaǧa salyp, kelelı keŋestermen bölıstı. Qor qūryltaişysy, osy şaranyŋ negızgı ūiymdastyruşysy Rahym Aiypūly saiabaqtyŋ bas josparymen tanystyryp, qorytyndy söz aitty. Saltanatty aşyludan keiın jinalǧan köpşılık dästürlı türde jaŋa şyrşa aǧaştaryn otyrǧyzyp, quanyşqa jaiylǧan aq dastarhannan däm tatyp, osy şaraǧa arnalǧan konserttık baǧdarlamany tamşalady. Jer toŋy jıbıp, alǧaşqy kök dürkırep şyǧa bastaǧan kezde şybyq qadap, tal otyrǧyzu – sauapty ıs. Öitkenı, jerge şanşylǧan ärbır tal kütımı jaqsy bolsa, künı erteŋ japyraǧy daraqqa ainalyp, jazda saia, qysta qamsau bolady. Ärı ekologiialyq ahualdy jaqsartyp, qoŋyrjai klimat qalyptastyruǧa äserın tigızedı. «Būtaq jaiǧan aǧaş qartaimaidy, ūrpaq jaiǧan adam qartaimaidy» deidı halyq danalyǧy. Paiǧambarymyz Mūhammed (ǧ.a.s.) hadisınde «Aqyrzaman kelıp tūrsa da eger boiyŋda aǧaş eguge jeterlık küşıŋ bolsa, onda aǧaş ek» degen hadis qalypty. Paiǧambarymyzdyŋ (ǧ.a.s.) aǧaş otyrǧyzu ısıne erekşe maŋyz bergenınıŋ mänı bar. Sebebı, aǧaş adamzatqa teŋdessız, qaltqysyz qyzmet etıp keledı. Adam auasyz ömır süre almaityn bolsa, auany jasaityn, tazalaityn, süzgıden ötkızetın, iaǧni auadaǧy türlı gazdardy özıne tartyp, ornyna ottegı böletın aǧaş. Adamzat öz tarihynda osy künge deiın älı aǧaştan artyq auany tazartatyn bırde-bır qondyrǧy oilap taba almapty. Bügınde baqşada 1300 tüp aǧaş egılse, onyŋ 900 tübı jemıs aǧaşy, qalǧany şyrşa jäne t.b. äsemdık körınıs aǧaştary. Olardyŋ kütımıne män berılgen. Bırneşe jylda mäuelı aǧaştary bar şyraily jerge ainalary sözsız. Bolaşaqta Saiabaqta Qyzai anamyzǧa arnap ülken eskertkış ornatyp, janynan Qyzai ana atyndaǧy mūrajai aşu josparlanyp otyr. Osy rette, AQŞ tarihynda erekşe este qalǧan Prezidentı Franklin Ruzvelttıŋ sözı eske tüsedı. 32-ı Prezident «Bır eldıŋ örkeniet därejesı ömır sürgen jerınde aǧaş egu mädenietın qalyptastyrǧanymen ölşenedı» degen eken. Älemde aǧaş egu mädenietın qalyptastyru maqsatynda Halyqaralyq aǧaş egu künın atap ötedı. Tıptı, Lesoto, Uganda, Kosta-Rika, Namibiia, Tanzaniia, Malavi t.b. elderınıŋ aǧaş egu künderı bar. Alla osy saiabaqtyŋ sauabyn Qyzai anamyzdyŋ ruhyna, artyndaǧy ūrpaǧyna, osy igı ıstıŋ bastamaşy qamqorşysy bolǧan barşa jomart jandarǧa, jer telımın berıp, bolaşaqtaǧy kütıp-baptau jūmystaryn öz jauapkerşılıgıne alyp, öz qarajatyna mūrajai salǧaly otyrǧan Rahym Aiypūly aǧamyzǧa, ūrpaqtaryna eselep sauaptan jazsyn! Qazaqta «Artyŋda mal qalǧanşa, tal qalsyn» degen ataly söz bar. Baǧzydan qalǧan önegeden aǧaş egu – sauapty ıs ekenın ūǧasyz. Mūndai igılıktı ıs Qyzai ana saiabaǧynda bastalyp jatyr. Saiabaqty qūrudaǧy negızgı maqsat – «ölı razy bolmai, tırı baiymaidy» degendei, Qasiettı Qyzai anamyzdyŋ ruhyna qūrmet körsetıp, esımın ūlyqtap, atyn ūrpaq jadynda mäŋgı saqtau; bolaşaqta Qyzai ana ūrpaqtaryn osy saiabaqta dästürlı türde bas qosyp, türlı merekelık ıs-şaralar ūiymdastyryp, ūrpaq sabaqtastyǧyn jalǧastyru; tarihi tızbektı jalǧap, sanasy sau ūlt qalyptastyru; jergılıktı tūrǧyndardyŋ mädeni, ekologiialyq jaǧdaiyn jaqsartyp, salauatty ömır saltyn qalyptastyruǧa atsalysu; şetten qandas bolyp oralǧan az qazaqtyŋ täuelsız otanynyŋ ırgetasyna bır kırpış bolyp qalanyp, bai-quatty, mäŋgılık el qalyptastyruǧa tamşydai bolsa üles qosu. Ekologiialyq tärbie – azamattardyŋ sanalyq deŋgeiınıŋ artuyna, tabiǧatqa qarym-qatynasynyŋ özgeruıne, tabiǧat resurstaryna ūqyptylyqpen, ünemşılıkpen qarauǧa äser etetını sözsız.
Nūrtälıp Şärıpqazyūly
