Mamyr aıynyń 29 kúni «Qyzaı ana» qoǵamdyq qorynyń uıymdastyrýymen Almaty oblysy, Talǵar aýdany, Óstemir aýylynda úlken merekelik is-shara ótti.
«Qyzaı ana» qory qurylǵannan beri kóptegen qoǵamdyq ıgi is-sharalardyń bastamshysy bolyp, eldiń berekesi men ıgiligine qyzmet etetin naqty jumystar atqaryp keledi. Atap óter bolsaq, Óstemir aýylynda Qyzaı ana atyna berilgen úlken kóshede jóndeý, jaryqtandyrý jumystaryn iske asyrdy. Sonymen qatar, jyl saıyn «Naýryz meıramy» merekelik is-sharasyn úlken kólemde dástúrli túrde uıymdastyryp, jergilikti buqara halyqtyń alǵysyna bólenýde. Osy is-shara aıasynda kóptegen qaıyrymdylyq jumystary atqyrylyp, qorǵa múshe jomart jandar esebinen otbasy jaǵdaıy tómen, densaýlyǵy nashar stýdentterge shákirtaqy taǵaıyndalyp, jergilikti mektep pen oqýshylaryna qarjylyq-materıaldyq kómek jasalýda.
Qor qurylǵannan beri basty josparlardyń biri – Qyzaı ana saıabaǵyn salý bolatyn. Mundaǵy basty másele saıabaq salatyn jerge baılanysty kesheýildep kelgen edi. Qor quryltaıshysy – Raqym Aıypuly, óz jeke menshik jerinen 2 ga ( 30 myń sharshy metr) jer telimin kelisim shart negizinde «Qyzaı ana» qoryna usyndy. Jer telimi Óstemir aýylynyń mańynda Óstemir-Jalqamys tas jolynyń boıyna ornalasqan.
Byltyr «Qyzaı ana» qoǵamdyq qory úndeý jasap, Qyzaı ana saıabaǵyn salýǵa usynǵan jer telimin abattandyrý úshin kópshilikten jylý jınaǵan bolatyn. 88 azamat qoldaý kórsetip 1904000teńge jınaldy jáne qajetti aǵashtar alynyp, abattandyrý jumystary istelindi. Osy mamyr aıynyń 29 kúni «Qyzaı ana» qoǵamdyq qory jáne Rahym Aıypuly uıymdastyrýymen «Saıabaqty ashý» is-sharasy kópshiliktiń qatysýymen saltanatty túrde atalyp ótti.
Saltanatty sharaǵa belgili qoǵam qaıratkeri, tarıhshy ǵalym Álimǵazy Dáýlethanuly, «Qyzaı ana» qorynyń tóraǵasy, tarıhshy ǵalym Nábıjan Muhamethanuly, Otandastar qorynyń tóraǵasy Muqan Mamytqanuly, qoǵam qaıratkeri Taýqıtan Zámenuly qatarly qyzaı eliniń aqsaqaldary men qordyń atqarýshy derektory Bazaráli Áripuly, qordyń quryltaıshylary, Dúnıe júzilik qazaq qaýymdastyǵy Almaty bólimshesiniń bastyǵy Omaráli Ádilbekuly, taǵy basqa zııaly qaýym ókilderi, qoǵam belsendileri, qyzaı ana urpaqtary qatysty.
Saltanatty is-sharanyń ashylý sózin qor tóraǵasy Nábıjan Muhamethanuly bastap ashyp, qordyń atqarylǵan jumystary men bolashaqta atqarylýǵa tıisti isteri týraly jalpy baıandama jasap, quttyqtaý sózin aıtty. Abyz aqsaqalymyz Álimǵazy Dáýlethanuly bastaýymen, Muqan Mamytqanuly, Taýqıtan Zámenuly aǵalarymyzdyń qostaýynda eldi-jerdi birlikke, eldikke shaqyratyn, salıqaly oılaryn ortaǵa salyp, keleli keńestermen bólisti. Qor quryltaıshysy, osy sharanyń negizgi uıymdastyrýshysy Rahym Aıypuly saıabaqtyń bas josparymen tanystyryp, qorytyndy sóz aıtty. Saltanatty ashylýdan keıin jınalǵan kópshilik dástúrli túrde jańa shyrsha aǵashtaryn otyrǵyzyp, qýanyshqa jaıylǵan aq dastarhannan dám tatyp, osy sharaǵa arnalǵan konerttik baǵdarlamany tamshalady.
Jer tońy jibip, alǵashqy kók dúrkirep shyǵa bastaǵan kezde shybyq qadap, tal otyrǵyzý – saýapty is. Óıtkeni, jerge shanshylǵan árbir tal kútimi jaqsy bolsa, kúni erteń japyraǵy daraqqa aınalyp, jazda saıa, qysta qamsaý bolady. Ári ekologııalyq ahýaldy jaqsartyp, qońyrjaı klımat qalyptastyrýǵa áserin tıgizedi. «Butaq jaıǵan aǵash qartaımaıdy, urpaq jaıǵan adam qartaımaıdy» deıdi halyq danalyǵy.
Paıǵambarymyz Muhammed (ǵ.a.s.) hadısinde «Aqyrzaman kelip tursa da eger boıyńda aǵash egýge jeterlik kúshiń bolsa, onda aǵash ek» degen hadıs qalypty.
Paıǵambarymyzdyń (ǵ.a.s.) aǵash otyrǵyzý isine erekshe mańyz bergeniniń máni bar. Sebebi, aǵash adamzatqa teńdessiz, qaltqysyz qyzmet etip keledi. Adam aýasyz ómir súre almaıtyn bolsa, aýany jasaıtyn, tazalaıtyn, súzgiden ótkizetin, ıaǵnı aýadaǵy túrli gazdardy ózine tartyp, ornyna ottegi bóletin aǵash. Adamzat óz tarıhynda osy kúnge deıin áli aǵashtan artyq aýany tazartatyn birde-bir qondyrǵy oılap taba almapty.
Búginde baqshada 1300 túp aǵash egilse, onyń 900 túbi jemis aǵashy, qalǵany shyrsha jáne t.b. ásemdik kórinis aǵashtary. Olardyń kútimine mán berilgen. Birneshe jylda máýeli aǵashtary bar shyraıly jerge aınalary sózsiz. Bolashaqta Saıabaqta Qyzaı anamyzǵa arnap úlken eskertkish ornatyp, janynan Qyzaı ana atyndaǵy murajaı ashý josparlanyp otyr. Osy rette, AQSh tarıhynda erekshe este qalǵan Prezıdenti Franklın Rýzvelttiń sózi eske túsedi. 32-i Prezıdent «Bir eldiń órkenıet dárejesi ómir súrgen jerinde aǵash egý mádenıetin qalyptastyrǵanymen ólshenedi» degen eken.
Álemde aǵash egý mádenıetin qalyptastyrý maqsatynda Halyqaralyq aǵash egý kúnin atap ótedi. Tipti, Lesoto, Ýganda, Kosta-Rıka, Namıbııa, Tanzanııa, Malavı t.b. elderiniń aǵash egý kúnderi bar.
Alla osy saıabaqtyń saýabyn Qyzaı anamyzdyń rýhyna, artyndaǵy urpaǵyna, osy ıgi istiń bastamashy qamqorshysy bolǵan barsha jomart jandarǵa, jer telimin berip, bolashaqtaǵy kútip-baptaý jumystaryn óz jaýapkershiligine alyp, óz qarajatyna murajaı salǵaly otyrǵan Rahym Aıypuly aǵamyzǵa, urpaqtaryna eselep saýaptan jazsyn!
Qazaqta «Artyńda mal qalǵansha, tal qalsyn» degen ataly sóz bar. Baǵzydan qalǵan ónegeden aǵash egý – saýapty is ekenin uǵasyz. Mundaı ıgilikti is Qyzaı ana saıabaǵynda bastalyp jatyr. Saıabaqty qurýdaǵy negizgi maqsat – «óli razy bolmaı, tiri baıymaıdy» degendeı, Qasıetti Qyzaı anamyzdyń rýhyna qurmet kórsetip, esimin ulyqtap, atyn urpaq jadynda máńgi saqtaý; bolashaqta Qyzaı ana urpaqtaryn osy saıabaqta dástúrli túrde bas qosyp, túrli merekelik is-sharalar uıymdastyryp, urpaq sabaqtastyǵyn jalǵastyrý; tarıhı tizbekti jalǵap, sanasy saý ult qalyptastyrý; jergilikti turǵyndardyń mádenı, ekologııalyq jaǵdaıyn jaqsartyp, salaýatty ómir saltyn qalyptastyrýǵa atsalysý; shetten qandas bolyp oralǵan az qazaqtyń táýelsiz otanynyń irgetasyna bir kirpish bolyp qalanyp, baı-qýatty, máńgilik el qalyptastyrýǵa tamshydaı bolsa úles qosý.
Ekologııalyq tárbıe – azamattardyń sanalyq deńgeıiniń artýyna, tabıǵatqa qarym-qatynasynyń ózgerýine, tabıǵat resýrstaryna uqyptylyqpen, únemshilikpen qaraýǵa áser etetini sózsiz.
Nurtálip Sháripqazyuly
