2022 jylǵy 5 maýsymda respýblıkalyq referendým ótkizý týraly Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdentiniń Jarlyǵynyń tolyq mátinin usynamyz.
Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııanyń 91-babynyń 1-tarmaǵyna jáne «Respýblıkalyq referendým týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııalyq zańynyń 18-babyna sáıkes QAÝLY ETEMIN:
- 2022 jylǵy 5 maýsymda respýblıkalyq referendým ótkizilsin.
- «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasy «2022 jylǵy 6 mamyrda buqaralyq aqparat quraldarynda jarııalanǵan «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasynda baıandalǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlardy qabyldaısyz ba?» degen tujyrymdaǵy saýal qoıylyp, respýblıkalyq referendýmǵa shyǵarylsyn.
- Osy Jarlyq jáne «Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń jobasy 2022 jylǵy 6 mamyrda buqaralyq aqparat quraldarynda resmı túrde jarııalansyn.
- Respýblıkalyq referendýmdy uıymdastyrý men ótkizý Referendýmnyń ortalyq komıssııasynyń qyzmetin atqaratyn Ortalyq saılaý komıssııasyna, sondaı-aq referendýmnyń aýmaqtyq jáne ýchaskelik komıssııalarynyń qyzmetin atqaratyn aýmaqtyq jáne ýchaskelik saılaý komıssııalaryna júktelsin.
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq saılaý komıssııasymen, Qazaqstan Respýblıkasynyń basqa da ortalyq memlekettik organdarymen jáne jergilikti atqarýshy organdarymen birlesip, respýblıkalyq referendýmdy uıymdastyrý men ótkizý jóninde qajetti sharalar qabylda-
syn. - Osy Jarlyq jarııalanǵan kúninen bastap qoldanysqa engiziledi.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti
Q.TOQAEV
Nur-Sultan, Aqorda, 2022 jylǵy 5 mamyr
№ 888
JOBA
«Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» Qazaqstan Respýblıkasynyń Zańy
1-bap. 1995 jylǵy 30 tamyzda respýblıkalyq referendýmda qabyldanǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasyna mynadaı ózgerister men tolyqtyrýlar engizilsin:
- 4-baptyń 1- tarmaǵyndaǵy «Keńesiniń» degen sóz «Sotynyń» degen sózben aýystyrylsyn.
- 6-baptyń 3-tarmaǵy mynadaı redakııada jazylsyn:
«3. Jer jáne onyń qoınaýy, sý kózderi, ósimdikter men janýarlar dúnıesi, basqa da tabıǵı resýrstar halyqqa tıesili. Halyq atynan menshik quqyǵyn memleket júzege asyrady. Jer, sondaı-aq zańda belgilengen negizderde, sharttar men shekterde jeke menshikte de bolýy múmkin.».
- 15-baptyń 2-tarmaǵy mynadaı redakııada jazylsyn:
«2. Eshkimniń óz betinshe adam ómirin qııýǵa haqysy joq. Ólim jazasyna tyıym salynady.».
- 23-baptyń 2-tarmaǵy mynadaı redakııada jazylsyn:
«2. Respýblıka Konstıtýııalyq Sotynyń, Joǵarǵy Sotynyń jáne ózge de sottarynyń tóraǵalary men
sýdıalary, Ortalyq saılaý komıssııasynyń, Joǵary aýdıtorlyq palatasynyń tóraǵalary men músheleri, áskerı qyzmetshiler, ulttyq qaýipsizdik organdarynyń, quqyq qorǵaý organdarynyń qyzmetkerleri saıası partııalarda, kásiptik odaqtarda bolmaýǵa, qandaı da bir saıası partııany qoldap sóılemeýge tıis.».
- 24-baptyń 1-tarmaǵy mynadaı redakııada jazylsyn:
«1. Árkimniń eńbek etý bostandyǵyna, qyzmet pen kásip túrin erkin tańdaýyna quqyǵy bar. Eriksiz eńbekke qylmystyq nemese ákimshilik quqyq buzýshylyq jasaýǵa kináli dep taný týraly sot aktisiniń negizinde ne tótenshe jaǵdaıda nemese soǵys jaǵdaıynda ǵana jol beriledi.».
- 42-bapta:
1) 2-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«2. Ant berý qańtardyń ekinshi sársenbisinde saltanatty jaǵdaıda Parlament depýtattarynyń, Konstıtýııalyq Sot, Joǵarǵy Sot sýdıalarynyń, sondaı-aq Respýblıkanyń eks-Prezıdentteriniń qatysýymen ótkiziledi. Konstıtýııanyń 48-babynda kózdelgen jaǵdaıda Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ókilettigin ózine qabyldaǵan adam Respýblıka Prezıdentiniń ókilettigin qabyldaǵan kúninen bastap bir aı ishinde ant beredi.»;
2) 5-tarmaqtyń ekinshi bóligi alyp tastalsyn.
- 43-bap mynadaı mazmundaǵy 3 jáne 4-tarmaqtarmen tolyqtyrylsyn:
«3. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti óz ókilettikterin júzege asyrý kezeńinde saıası partııada bolmaýǵa tıis.
- Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń jaqyn týystary memlekettik saıası qyzmetshilerdiń, kvazımemlekettik sektor sýbektileri basshylarynyń qyzmetterin atqarýǵa haqysy joq.».
- 44-bapta:
1) 2) tarmaqshadaǵy «Parlament Senaty» degen sózder «Parlament» degen sózben aýystyrylsyn;
2) 3) tarmaqshadaǵy «oblystar, respýblıkalyq mańyzy bar qalalar men astana ákimderi aktileriniń kúshin joıady ne qoldanylýyn tolyq nemese ishinara toqtata turady;» degen sózder alyp tastalsyn;
3) 4) tarmaqsha mynadaı redakııada jazylsyn:
«4) Parlament Senatynyń kelisimimen Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııalyq Sotynyń Tóraǵasyn, Ulttyq Bankiniń Tóraǵasyn, Joǵary Sot Keńesiniń Tóraǵasyn, Bas Prokýroryn jáne Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Tóraǵasyn qyzmetke taǵaıyndaıdy; olardy qyzmetten bosatady;»;
4) 7) tarmaqshadaǵy «Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń» degen sózder «Joǵary aýdıtorlyq palatanyń» degen sózdermen aýystyrylsyn;
5) 10-1) tarmaqshadaǵy «Keńeske» degen sóz «Sotqa» degen sózben aýystyrylsyn;
6) 19) tarmaqshadaǵy «Hatshysyn» degen sóz «keńesshisin» degen sózben aýystyrylsyn.
- 46-baptyń 4-tarmaǵy alyp tastalsyn.
- 47-bapta:
1) 1-tarmaqtaǵy «Keńes» degen sóz «Sot» degen sózben aýystyrylsyn;
2) 2-tarmaqtaǵy «Keńestiń» degen sóz «Sottyń» degen sózben aýystyrylsyn.
- 50-bapta:
1) 2-tarmaqtyń ekinshi sóılemi mynadaı redakııada jazylsyn:
«Senattyń on depýtatyn, onyń ishinde beseýin Qazaqstan halqy Assambleıasynyń usynysy boıynsha Respýblıka Prezıdenti taǵaıyndaıdy.»;
2) 3-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«3. Májilis konstıtýııalyq zańda belgilengen tártippen aralas saılaý júıesi boıynsha: birtutas jalpyulttyq saılaý okrýginiń aýmaǵy boıynsha proporıonaldy ókildik etý júıesi boıynsha, sondaı-aq birmandattyq aýmaqtyq saılaý okrýgteri boıynsha saılanatyn toqsan segiz depýtattan turady.».
- 51-baptyń 1-tarmaǵy mynadaı redakııada jazylsyn:
«1. Májilistiń depýtattaryn saılaý jalpyǵa birdeı, teń jáne tóte saılaý quqyǵy negizinde jasyryn daýys berý arqyly júzege asyrylady. Májilis depýtattarynyń kezekti saılaýy Parlamenttiń jumys istep turǵan saılanymy ókilettiginiń merzimi aıaqtalardan keminde eki aı buryn ótkiziledi.».
- 52-baptyń 5-tarmaǵynyń úshinshi bóligi mynadaı redakııada jazylsyn:
«Parlament Májilisiniń depýtaty:
1) depýtat konstıtýııalyq zańǵa sáıkes partııalyq tizim negizinde ózin saılaǵan saıası partııadan shyqqan nemese shyǵarylǵan;
2) konstıtýııalyq zańǵa sáıkes partııalyq tizim negizinde depýtatty saılaǵan saıası partııa qyzmetin toqtatqan;
3) bir mandattyq aýmaqtyq saılaý okrýgi boıynsha saılanǵan depýtatty konstıtýııalyq zańda aıqyndalatyn tártippen saılaýshylar keri shaqyryp alǵan kezde óz mandatynan aıyrylady.».
- 53-bapta:
1) mynadaı mazmundaǵy 1-1) jáne 1-2) tarmaqshalarmen tolyqtyrylsyn:
«1-1) konstıtýııalyq zańdardy qabyldaıdy;
1-2) Respýblıka Prezıdentiniń qarsylyǵyn týǵyzǵan konstıtýııalyq zańdar nemese konstıtýııalyq zańnyń baptary boıynsha qarsylyqtar jiberilgen kúnnen bastap bir aı merzimde qaıtalap talqylaý men daýysqa salýdy júrgizedi. Bul merzimniń saqtalmaýy Prezıdent qarsylyqtarynyń qabyldanǵanyn bildiredi. Eger Parlament árbir Palata depýtattarynyń jalpy sanynyń tórtten úshiniń kópshilik daýsymen Prezıdenttiń qarsylyqtaryn eńserse, Prezıdent bir aı ishinde konstıtýııalyq zańǵa qol qoıady. Eger Prezıdenttiń qarsylyqtary eńserilmese, konstıtýııalyq zań qabyldanbady nemese Prezıdent usynǵan redakııada qabyldandy dep esepteledi;»;
2) 2) tarmaqshadaǵy «Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń» degen sózder «Joǵary aýdıtorlyq palatanyń» degen sózdermen aýystyrylsyn;
3) 6) tarmaqshadaǵy «Keńestiń» degen sóz «Sottyń» degen sózben aýystyrylsyn.
- 54-bapta:
1) 1-tarmaqtyń birinshi abzay mynadaı redakııada jazylsyn:
«1. Parlament Palatalardyń bólek otyrysynda máselelerdi áýeli – Májiliste, al sodan keıin Senatta óz kezegimen qaraý arqyly zańdar qabyldaıdy, onyń ishinde:»;
2) 2-tarmaqtyń 2) tarmaqshasy mynadaı redakııada jazylsyn:
«2) Respýblıka Prezıdentiniń qarsylyǵyn týǵyzǵan zańdar nemese zańnyń baptary boıynsha qarsylyqtar jiberilgen kúnnen bastap bir aı merzimde qaıtalap talqylaý men daýysqa salýdy júrgizedi. Bul merzimniń saqtalmaýy Prezıdent qarsylyqtarynyń qabyldanǵanyn bildiredi. Eger Májilis pen Senat árbir Palata depýtattarynyń jalpy sanynyń úshten ekisiniń kópshilik daýsymen Prezıdenttiń qarsylyqtaryn eńserse, Prezıdent bir aı ishinde zańǵa qol qoıady. Eger Prezıdenttiń qarsylyǵyn eń bolmasa Palatalardyń biri eńsermese, zań qabyldanbady nemese Prezıdent usynǵan redakııada qabyldandy dep esepteledi;».
- 55-bapta:
1) 2) tarmaqsha mynadaı redakııada jazylsyn:
«2) Respýblıka Prezıdentiniń Respýblıka Konstıtýııalyq Sotynyń Tóraǵasyn, Ulttyq Bankiniń Tóraǵasyn, Joǵary Sot Keńesiniń Tóraǵasyn, Bas Prokýroryn, Ulttyq qaýipsizdik komıtetiniń Tóraǵasyn taǵaıyndaýyna kelisim berý;»;
2) 3) tarmaqsha «sýdıalaryn» degen sózden keıin «, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákildi» degen sózdermen tolyqtyrylsyn.
- 56-baptyń 1-tarmaǵynda:
1) 1) tarmaqshadaǵy «jáne osy jobalardy qaraý» degen sózder alyp tastalsyn;
2) mynadaı mazmundaǵy 3-1) tarmaqshamen tolyqtyrylsyn:
«3-1) Joǵary aýdıtorlyq palata Tóraǵasynyń esebin jylyna eki ret tyńdaý;».
- 57-baptyń 1) tarmaqshasy mynadaı redakııada jazylsyn:
«1) Konstıtýııalyq Sottyń úsh sýdıasyn qyzmetke taǵaıyndaıdy; Ortalyq saılaý komıssııasynyń eki múshesin, Joǵary aýdıtorlyq palatanyń úsh múshesin bes jyl merzimge qyzmetke taǵaıyndaıdy;».
- 58-baptyń 3-tarmaǵynyń 7) tarmaqshasy mynadaı redakııada jazylsyn:
«7) Palatalarǵa Konstıtýııalyq Sottyń sýdıalary, Ortalyq saılaý komıssııasynyń, Joǵary aýdıtorlyq palatanyń músheleri qyzmetine taǵaıyndaý úshin kandıdatýralar usynady;».
- 61-bapta:
1) 2-tarmaq mynadaı mazmundaǵy ekinshi bólikpen tolyqtyrylsyn:
«Halyqtyń ómiri men densaýlyǵyna, konstıtýııalyq qurylysqa, qoǵamdyq tártipti qorǵaýǵa, eldiń ekonomıkalyq qaýipsizdigine qater tóndiretin jaǵdaılarǵa jedel den qoıý maqsatynda Respýblıka Úkimetiniń zań shyǵarý bastamasy tártibimen engizilgen zań jobalary Palatalardyń birlesken otyrysynda Parlamenttiń dereý qaraýyna jatady.»;
2) 3-tarmaq mynadaı mazmundaǵy úshinshi bólikpen tolyqtyrylsyn:
«Osy baptyń 2-tarmaǵynyń ekinshi bóliginde kózdelgen zań jobalary Parlamentke engizilgen jaǵdaıda, Respýblıka Úkimeti osy tarmaqtyń birinshi bóliginde kórsetilgen máseleler boıynsha zań kúshi bar ýaqytsha normatıvtik quqyqtyq aktiler qabyldaýǵa óziniń jaýapkershiligimen haqyly, olar Parlament qabyldaǵan zańdar kúshine engenge deıin nemese Parlament zańdardy qabyldamaǵanǵa deıin qoldanysta bolady.»;
3) 4 jáne 5-tarmaqtar mynadaı redakııada jazylsyn:
«4. Májilis depýtattary jalpy sanynyń kópshilik daýsymen qabyldanǵan zań Senatqa beriledi, ol onda alpys kúnnen asyrylmaı qaralady.
Májilis zań jobasyn depýtattardyń jalpy sanynyń kópshilik daýsymen tutastaı qabyldamaýǵa haqyly. Bas tartylǵan zań jobasy qabyldanbady dep esepteledi jáne bastamashyǵa qaıtarylady.
Senat depýtattary jalpy sanynyń kópshilik daýsymen maquldanǵan zań on kúnniń ishinde Prezıdenttiń qol qoıýyna beriledi. Eger Senat zańdy tutastaı nemese onyń jekelegen baptaryn maquldamasa, onda zań Májiliske qaıtarylady. Bul rette Senat Májiliske zańnyń jekelegen baptarynyń redakııasyn usynýǵa quqyly.
Eger Senat alpys kúnniń ishinde tıisti sheshim qabyldamaǵan jaǵdaıda, zań Prezıdenttiń qol qoıýyna beriledi.
- Eger Májilis zańnyń jekelegen baptarynyń Senat usynǵan redakııasyna depýtattardyń jalpy sanynyń kópshilik daýsymen kelisse, Májilis zańdy jańa redakııada qabyldaǵan jáne Senat maquldaǵan bolyp esepteledi jáne on kúnniń ishinde Prezıdenttiń qol qoıýyna beriledi.
Eger Májilis zańnyń jekelegen baptarynyń Senat usynǵan redakııasyna sol kópshilik daýyspen qarsylyq bildirse, sondaı-aq eger Senat zańdy tutastaı maquldamaǵan jaǵdaıda, Palatalar arasyndaǵy kelispeýshilikter kelisý rásimderi arqyly sheshiledi.
Zańnyń kelisý komıssııasy tujyrymdaǵan redakııasy osy baptyń 4-tarmaǵynda belgilengen tártippen Májilistiń jáne Senattyń qaraýyna jatady.
Májilis kelisý komıssııasy usynǵan redakııadaǵy zańdy Palata depýtattary jalpy sanynyń kópshilik daýsymen qabyldamaǵan jaǵdaılarda, Májilis buryn qabyldanǵan redakııadaǵy zań boıynsha qaıtadan daýysqa salýdy júrgizedi.
Eger qaıtadan daýysqa salý kezinde Májilis Palata depýtattary jalpy sanynyń úshten ekisiniń kópshilik daýsymen buryn qabyldanǵan sheshimdi bekitse, zań on kúnniń ishinde Prezıdenttiń qol qoıýyna beriledi.
Eger zań Májilis depýtattarynyń kórsetilgen kópshilik daýsyn almasa, zań qabyldanbady dep esepteledi jáne bastamashyǵa qaıtarylady.»;
4) 5-1-tarmaq alyp tastalsyn.
- 62-bapta:
1) 5-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«5. Eger Konstıtýııada ózgeshe kózdelmese, Palatalar depýtattarynyń jalpy sanynyń kópshilik daýsymen zańdardy Májilis qabyldaıdy, Senat maquldaıdy.
Eger Konstıtýııada ózgeshe kózdelmese, Parlamenttiń jáne onyń Palatalarynyń qaýlylary Palata depýtattary jalpy sanynyń kópshilik daýsymen qabyldanady.»;
2) 6-tarmaq «boıynsha» degen sózden keıin «, konstıtýııalyq zańdardyń jobalary boıynsha» degen sózdermen tolyqtyrylsyn.
- VI bólimniń taqyrybyndaǵy «Keńes» degen sóz «Sot» degen sózben aýystyrylsyn.
- 71-bap mynadaı redakııada jazylsyn:
«71-bap
- Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııalyq Soty Tóraǵany qosa alǵanda, on bir sýdıadan turady, olardyń ókilettigi alty jylǵa sozylady.
Bir adam Konstıtýııalyq Sottyń sýdıasy bolyp qatarynan eki retten artyq taǵaıyndala almaıdy.
- Konstıtýııalyq Sottyń Tóraǵasyn Parlament Senatynyń kelisimimen Respýblıkanyń Prezıdenti taǵaıyndaıdy.
- Konstıtýııalyq Sottyń tórt sýdıasyn – Respýblıka Prezıdenti, Konstıtýııalyq Sottyń úsh-úsh sýdıasyn tıisinshe Senat pen Májilis taǵaıyndaıdy.
Respýblıka Prezıdenti Konstıtýııalyq Sot Tóraǵasynyń usynýymen Konstıtýııalyq Sot Tóraǵasynyń orynbasaryn Konstıtýııalyq Sot sýdıalarynyń arasynan taǵaıyndaıdy.
- Konstıtýııalyq Sottyń sýdıasy qyzmeti depýtattyq mandatpen, oqytýshylyq, ǵylymı nemese ózge shyǵarmashylyq qyzmetten basqa, ózge de aqy tólenetin qyzmetterdi atqarýmen, kásipkerlik qyzmetti júzege asyrýmen, kommerııalyq uıymnyń basshy organynyń nemese baıqaýshy keńesiniń quramyna kirýmen syıyspaıdy.
- Konstıtýııalyq Sottyń sýdıalaryn ózderiniń ókilettigi merzimi ishinde tutqynǵa alýǵa, kúshtep ákelýge, oǵan sot tártibimen belgilenetin ákimshilik jazalaý sharalaryn qoldanýǵa, qylmys ústinde ustalǵan nemese aýyr qylmystar jasaǵan retterdi qospaǵanda, Parlamenttiń kelisiminsiz qylmystyq jaýapqa tartýǵa bolmaıdy.
- Konstıtýııalyq Sottyń uıymdastyrylýy men qyzmeti konstıtýııalyq zańmen retteledi.».
- 72-bapta:
1) 1 jáne 2-tarmaqtardaǵy «Keńes» degen sóz «Sot» degen sózben aýystyrylsyn;
2) mynadaı mazmundaǵy 3, 4 jáne 5-tarmaqtarmen tolyqtyrylsyn:
«3. Konstıtýııalyq Sot azamattardyń Konstıtýııada bekitilgen quqyqtary men bostandyqtaryn tikeleı qozǵaıtyn Qazaqstan Respýblıkasynyń normatıvtik quqyqtyq aktileriniń Respýblıka Konstıtýııasyna sáıkestigin olardyń ótinishteri boıynsha qaraıdy.
Azamattardyń Konstıtýııalyq Sotqa júginý tártibi men sharttary konstıtýııalyq zańda aıqyndalady.
- Konstıtýııalyq Sot osy baptyń 1-tarmaǵynyń 3) jáne 4) tarmaqshalarynda kórsetilgen máselelerdi, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń normatıvtik quqyqtyq aktileriniń Respýblıka Konstıtýııasyna sáıkestigin Respýblıka Bas Prokýrorynyń ótinishteri boıynsha qaraıdy.
- Konstıtýııalyq Sot Konstıtýııada bekitilgen adamnyń jáne azamattyń quqyqtary men bostandyqtaryn qozǵaıtyn normatıvtik quqyqtyq aktilerdiń Respýblıka Konstıtýııasyna sáıkestigin Adam quqyqtary jónindegi ýákildiń ótinishi boıynsha qaraıdy.».
- 73-bapta:
1) 1 jáne 2-tarmaqtardaǵy «Keńeske» degen sóz «Sotqa» degen sózben aýystyrylsyn;
2) 3-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«3. Konstıtýııalyq Sot óz sheshimin konstıtýııalyq zańda belgilengen merzimderde shyǵarady.».
- 74-bapta:
1) 2-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«2. Konstıtýııalyq Sot sheshim qabyldaǵan kúnnen nemese ol belgilegen kúnnen bastap konstıtýııalyq emes dep tanylǵan, onyń ishinde adamnyń jáne azamattyń Konstıtýııada baıandy etilgen quqyqtary men bostandyqtaryna nuqsan keltiredi dep tanylǵan zańdar men ózge de quqyqtyq aktilerdiń, olardyń jekelegen erejeleriniń kúshi joıylady jáne qoldanylýǵa jatpaıdy.»;
2) 3-tarmaqtaǵy «Keńestiń» degen sóz «Sottyń» degen sózben aýystyrylsyn.
- VII bólimniń taqyryby mynadaı redakııada jazylsyn:
«VII bólim
Sottar jáne sot tóreligi. Prokýratýra. Adam quqyqtary jónindegi ýákil».
- 78-baptaǵy «Keńeske» degen sóz «Sotqa» degen sózben aýystyrylsyn.
- 82-baptyń 4 jáne 5-tarmaqtary mynadaı redakııada jazylsyn:
«4. Joǵary Sot Keńesiniń Tóraǵasyn Respýblıka Prezıdenti Parlament Senatynyń kelisimimen boıynsha taǵaıyndaıdy.
- Joǵary Sot Keńesiniń mártebesi, quramyn qalyptastyrý tártibi jáne jumysyn uıymdastyrý zańda aıqyndalady.».
- 83-baptyń 4-tarmaǵyndaǵy «zańmen» degen sózder «konstıtýııalyq zańda» degen sózdermen
aýystyrylsyn. - Mynadaı mazmundaǵy 83-1-bappen tolyqtyrylsyn:
«83-1-bap
- Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi ýákil adam men azamattyń buzylǵan quqyqtary men bostandyqtaryn qalpyna keltirýge járdemdesedi, adam men azamattyń quqyqtary men bostandyqtaryn ilgeriletýge yqpal etedi.
- Adam quqyqtary jónindegi ýákil óz ókilettikterin júzege asyrý kezinde táýelsiz bolady jáne memlekettik organdar men laýazymdy adamdarǵa esep bermeıdi.
- Qylmys ornynda ustap alynǵan nemese aýyr qylmystar jasaǵan jaǵdaılardan basqa kezde, Adam quqyqtary jónindegi ýákildi óz ókilettiginiń merzimi ishinde tutqynǵa alýǵa, kúshtep ákelýge, oǵan sot tártibimen belgilenetin ákimshilik jazalaý sharalaryn qoldanýǵa, Senattyń kelisiminsiz qylmystyq jaýaptylyqqa tartýǵa bolmaıdy.
- Adam quqyqtary jónindegi ýákildiń quqyqtyq jaǵdaıy jáne qyzmetin uıymdastyrý konstıtýııalyq zańda aıqyndalady.».
- 87-bapta:
1) 4-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«4. Oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń ákimderin tıisinshe oblystyń aýmaǵynda ornalasqan máslıhattar depýtattarynyń nemese respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń máslıhattary depýtattarynyń kelisimimen Respýblıka Prezıdenti qyzmetke taǵaıyndaıdy.
Respýblıka Prezıdenti daýys berý júrgiziletin keminde eki kandıdatýrany usynady. Daýys berýge qatysqan máslıhat depýtattarynyń kóp daýysyn alǵan kandıdat olardyń kelisimin aldy dep esepteledi.
Ózge ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń ákimderi zańda aıqyndalatyn tártippen qyzmetke taǵaıyndalady nemese saılanady, sondaı-aq qyzmetinen bosatylady. Respýblıka Prezıdenti óziniń uıǵarýy boıynsha oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń ákimderin qyzmetinen bosatýǵa quqyly.»;
2) 5-tarmaqtyń ekinshi sóılemi mynadaı redakııada jazylsyn:
«Bul jaǵdaıda máslıhat óz depýtattarynyń jalpy sanynyń kópshilik daýsymen ákimge senimsizdik bildirýge jáne ony qyzmetinen bosatý jóninde oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń ákimderine qatysty tıisinshe Respýblıka Prezıdentiniń ne ózge de ákimshilik-aýmaqtyq birlikterdiń ákimderine qatysty joǵary turǵan ákimniń aldyna másele qoıýǵa quqyly.».
- 88-baptyń 4-tarmaǵyndaǵy «Prezıdenti,» degen sóz alyp tastalsyn.
- 91-bapta:
1) 2-tarmaq mynadaı redakııada jazylsyn:
«2. Konstıtýııada belgilengen memlekettiń táýelsizdigi, Respýblıkanyń birtutastyǵy men aýmaqtyq tutastyǵy, ony basqarý nysany, Respýblıka qyzmetiniń túbegeıli prınıpteri ózgermeıdi.»;
2) 3-tarmaqtaǵy «Keńestiń» degen sóz «Sottyń» degen sózben aýystyrylsyn.
- Mynadaı mazmundaǵy 99-bappen tolyqtyrylsyn:
«99-bap
- Konstıtýııalyq Sot jáne Joǵary aýdıtorlyq palata qurylǵanǵa deıin Konstıtýııalyq Keńestiń jáne Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıtetiniń tóraǵalary men músheleri óz ókilettikterin saqtaıdy.
Konstıtýııalyq Sot qurylǵanǵa deıin Konstıtýııanyń 72-babynyń 1 jáne 2-tarmaqtarynda kózdelgen Konstıtýııalyq Sottyń fýnkııalaryn Konstıtýııalyq Keńes júzege asyrady.
- Konstıtýııalyq Keńestiń normatıvtik qaýlylary Konstıtýııaǵa qaıshy kelmeıtin bóliginde olardy Konstıtýııalyq Sot qaıta qaraǵanǵa deıin qoldanylady.
- Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııasynyń Parlament Palatalaryn qalyptastyrý týraly erejeleri segizinshi saılanǵan Parlament Májilisi depýtattarynyń saılaýynan bastap qoldanylady.».
2-bap.
- Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııasynyń konstıtýııalyq zańdardy jáne zańdardy qabyldaý tártibin, sondaı-aq Konstıtýııalyq Sottyń qyzmetin aıqyndaıtyn erejeleri 2023 jylǵy 1 qańtardan bastap qoldanysqa engiziledi.
2023 jyldyń 1 qańtaryna Májilis maquldaǵan jáne Parlamenttiń qaraýyndaǵy zań jobalary zańdar bolyp esepteledi jáne Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııasynyń 61-babynda belgilengen tártippen qaralady.
- Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýııasynyń laýazymdy adamdarǵa ókilettikter berýdiń jańa tártibin belgileıtin normalary, eger Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýııasynda ózgeshe kózdelmese, osy laýazymdy adamdardyń ókilettik merziminiń ótýine nemese ókilettiginiń toqtatylýyna qaraı qoldanysqa engiziledi.
- Joǵarǵy aýdıtorlyq palatanyń quramy qalyptastyrylǵanǵa deıin Respýblıkalyq bıýdjettiń atqarylýyn baqylaý jónindegi esep komıteti Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasynda kózdelgen fýnkııalar men ókilettikterdi júzege asyrýdy jalǵastyrady.
3-bap. Osy Zań referendýmnyń qorytyndylary týraly habarlama resmı jarııalanǵan kúninen bastap, osy Zańnyń 2-babynyń erejeleri eskerile otyryp qoldanysqa engiziledi.
Jarlytyń tolyq mátini egemen.kz saıtynan alyndy.
