«Manaǵy quraqty kólim sor boldy ma? Bulaq boldy ma? Shalshyqqa aınaldy ma? Ne bolǵanyn qaraýǵa ózim de jırenip jatyp oıanyp kettim»
1. ABYLAIDYŃ TÚSI
Bir kúni Abylaı úıinde jatyp, bir tús kóripti. Sol túsin Buqarekeńe jorytqan eken. Abylaıhan túsinde qubylaǵa qaraı bara jatsa, bir bıik aspan záýlim báıterek kóredi. Mıdaı dalada sol báıterekke barsa, túbinde bir jolbarys jatyr eken. Ol jolbarys Abylaıdy kóre sala kelip alysady. Abylaı da jolbaryspen alysyp júrip, qolyndaǵy qanjarymen ishin jaryp óltiripti. Onyń ishinen bir qasqyr shyǵa kelip, ol taǵy alysypty. Abylaı ony da jeńip óltiripti. Onyń ishinen bir túlki shyǵa kelip, o da alysypty. Onyń ishinen bir qoıan shyǵa kelipti. Ishin jarǵanda onyń ishinen bir kúzen shyǵa kelip, o da alysty. Onyń ishin jaryp jiberse, qońyr sholaq tyshqan shyǵady. Mine kórgen túsi osy eken.
Buqarekeń keleshek zamanǵa jáne Abylaıdyń keıingi urpaqtaryna keltirip bylaı jorypty:
– Báıterek kórgeniń – ózińniń osy kúndegi handyq baqytyń. Ózińniń jolbarystaı aıbatyń, han, saltanatty ýaqytyń. Ózińnen týǵan bir balań aıýdaı bolyp týyp, ózińniń handyq ornyńa turyp, ózińdeı bolyp qalmaqqa, jaýǵa aıýdaı bolyp shabady eken. Onan týǵan balalar qasqyrdaı bolady eken. Onan keıingi adamdar túlkideı birin-biri aldap, arbap, sum zamanǵa ıe bolady eken. Onan keıingi adamdarǵa bir qorqý, úrký, jebir, jesir tar ýaqyt bolady eken. Odan keıingilerdiń kórgen ýaqyty bastaryna keletin bir qońyr sholaq tyshqandaı bolyp júrip kún kóretin ýaqyt bolady eken. Zamannyń aqyry taıanǵanda adam balasyna kezdesetin ýaqyt kúzen sekildi bolar. Aıaǵy tyshqan bolyp, dúnıe sóıtip taýsylady-daǵy.
Buqar túsin joryp aıtqan soń Abylaı bul sózine qulaq qoıyp, sonan soń Samarqan shaharyna elshi jiberipti: «Urysym, soǵysym joq. Áýlıelerge zııarat qylǵaly keldim. Osy jerden qaıtamyn» dep. Samarqan, Buqar jurty qorqysyp tur eken. Munan buryn qosyny qazaq bolyp on úsh patsha ol shaharlardy alǵan eken. «Qosyny qazaq boldy degenshe, bu dúnıe tar, sarttarǵa azap boldy» deıdi eken. Abylaı hannan bul sózdi estigen soń Samarqan halqy qýanyp, tartý, taralǵy, syımen kelip, handy kórip kóńilderi sondaı tyndy.
2. ABYLAI HANNYŃ TÚSI
Abylaı han Samarqand shaharynyń betindegi Jupar qoryǵyna túsip, alǵash qonǵan túni tús kórip, erteńinde qasyndaǵy tús jorıtyn qarııasyna jorytady.
– Túsimde shatyrymnyń aldynda bir jolbarys kelip shógip jatyp aldy, bul ne qylǵan jolbarys dep tań qalyp qarap edim, álgi jolbarysym aıý bolyp ketti. Jańa jolbarys edi ǵoı, qalaısha aıý bolyp ketti dep ekinshi qaraǵanymda qasqyr bolyp, onan soń túlki, aqyrynda qoıan bolyp ketti. Osy kórgenderime tań qalyp jatqanymda oıanyp kettim, – dedi. Sonda qarııa:
– Jolbarys kórseń, basyńnan baqyt qusy ushqany, baıaǵydan beri qaıtpaı júrip, endi jasyń jetken shaǵyńda «Abylaı han sarttan ólipti» degen atqa ushyramaı qaıta ǵoı. Jolbarystyń aıý bolǵany senen sońǵy balalaryńnyń zamany aıý zamany bolyp, jurt aıýdaı alysyp ótedi. Qasqyr bolǵany nemereleriń zamanynda qasqyrdaı julysyp óter. Túlki bolǵany shóbereńniń zamanynda túlkishe jortyp óter. Qoıan bolǵany onan keıingi zamanda qorqyp óter, – degen eken.
3. ABYLAIDYŃ ÓZ TÚSIN JORÝY
Abylaı úıinde me, ne joryqta ma, áıteýir bir tús kóripti (árkim ártúrli aıtady).
Túsinde bir qalyń damanda otyryp esikten qarasa, esik aldynda bir úlken kól bar eken. Onyń quraq, qamystary jolsyz yqqa qarap japyrylyp tur eken. «Iapyrym-aı, myna kóldiń qamysy jelsiz nege japyrylyp tur?» dep, esikke shyǵa kelse, esiktiń aldynda bir arystan qarsy qarap jatyr eken. Abylaı seskenip tura qalypty. Arystan qarap sekiretin túrge kelip, aıbattanyp kúshin jınapty da, óz betimen júre beripti. Odan soń sol jerge qasqyr, túlki, qoıan kelip kidirip, bári de kóz aldynda óz betimen ketti. «Manaǵy quraqty kólim sor boldy ma? Bulaq boldy ma? Shalshyqqa aınaldy ma? Ne bolǵanyn qaraýǵa ózim de jırenip jatyp oıanyp kettim»,— deıdi.
Estýshiler ne dep jorýyn bilmeı, jaqsylyqqa jorýǵa qısynyn taba almaı, jamandyqqa jorýǵa hanyna bata almaı otyrypty. Sonda Abylaı ózi bylaı dep jorypty: – Meniń kórgen jynym, aıdyn shalqar kólim – ol myna meniń kórgen dáýirim, myna otyrǵan sendersińder. Ana japyrylyp kóringen – meniń qoǵadaı japyrylyp bas ıip turǵan halqym. Onyń aqyry bylaı boldy. Shirkin, halqym, dáýiriń osyndaı bolady eken ǵoı! Kórgen arystanym – ol dushpanym. Qansha dushpanym qaırat etse de, áser etpedi. Onyń artyndaǵy qasqyr, túlki, qoıan – olar meniń keıingi tuqymdarym bolar. Olardyń aqyry qoıanǵa uqsap, el-jurt qaraýdan da jırenetin bolady eken ǵoı! – dep joryp, ózi qatty kúızelgen eken. Sonda qasyndaǵylar da: – «Tús – túlkiniń boǵy», jaqsyǵa joryńyz, tús kórýshiden emes, jorýshydan, – degen eken.
