Jasymda boldym baldyrǵan,
Talaıdy ənge qandyrǵan.
Sol baldyrǵan kezimde,
Ǵashyqtyq otyn jandyrǵan.
Májilisimdi kórkeıt dep,
Tóreler qalap aldyrǵan.
Alpysqa kelip ən salyp,
Atyn bir qoıdym "Qaldyrǵan"
Úkili Ybyraı
Bir ózi bir konservotorııa, bir ózi bir fılarmonııa - Jolaman Qujımanov aǵamyz asqaraly jas - alpysqa keldi.
Bir ózi bir konservatorııa deıtinim, osy kúngi qolyna dombyra ustap júrgen keıingi býyn ənshilerdiń Jolamannan órnek almaǵany kemde-kem. Ony kóshpeli ıakı jyljymaly konservotorııa dese de bolǵandaı. Olaı deıtinim - qashan kórseń Jókeńniń dombyrasy ylǵı janynda, kóliginiń ishinde júredi. Osylaı júrgen Jókeńe "Aǵa, myna bir əndi úıreneıin dep edim" dep ylǵı da bir kileń jas ənshiler telefon soǵyp, habarlasyp jatady. Jókeńniń sondaǵy beretin jaýaby jalqy: "Qaı jerdesiń? Ózim kelip ketem!" Osydan keıin Jókeńdi jyljymaly konservotorııa demeı kór! Kóligine benzındi quıa salady da, sonaý Almatynyń bir shetinde turyp jatqan jas ənshige qaraı qustaı ushady. Sóıtip óz aıaǵymen baryp kúni boıy əlgi jas ənshige ən úıretip qaıtady. Ərıne, tegin. Jókeńniń ornynda basqa bir ysqaıaq ustaz bolsa, sol ənin qunan qoıǵa buldap ıa saýdalap bagajnıgine bókterip qaıtar edi. Joq, Jókeń óıtpeıdi, ən úıretip, óner shashpaqty ol ózine paryz kóredi. Osy kúnge deıin ol óstip jas ónerpazdarǵa ən úıretýmen, órnek úlestirýmen ǵumyr keship keledi.
Jolaman ənshi úlken sahnaǵa erte shyǵyp tanyldy. Umytpasam, 1988 jyly Jolaman Qujımanov Jiger festıvalin jeńip aldy. Sol joly shyrqaǵan "Qarańǵy túnde taý qalǵyp", "Qorlan" ənderin tyńdap qaıran qalǵanymyz esimizde. Onyń daýsy erekshe bıik, serpindi, biraq qońyr barqyn, sulý barıton bolatyn. Onyń ən salý mənerinen Qaırat Baıbosynovty ustaz tutatyny sezilip turatyn. Arnaıy mýzykalyq oqý ornyn bitirmese de əndi saýatty oryndaý jóninen Jolaman ənshiden óz zamandastary men qazirgi tustaǵy "oqyǵan" ənshiler ozyp kórgen emes. Bul da halyqtyq ənshilik mekteptiń kúshtiligin kórsetse kerek.
Jolaman Qujımanov barlyq sanaly ǵumyryn tek ən jolyna baǵyshtaǵan saıypqyran ónerpaz. Ol bul dúnıede ən salýdan basqa mańyzdy is bar dep moıyndamaǵan maıtalman. Sóıtken ənshilikke adal ónerpazdy mədenıet sheneýnikteri sahnadan erte "bosatty". Taqqan aıyptary bireý-aq: "Qalypqa syımaıdy". Olarǵa qalypqa syıǵandardan eshqashan úlken ónerpaz shyqpaıtynyn qaıtip túsindiresiń. Dúnıeniń bərin búldirip jatqan "qalypqa" syıǵyshtar ǵoı...
Sol qalypqa syımaǵan Jolaman ənshi qalypqa syımaǵan qalpymen alpysqa kelipti! Qyzyq qoı, órkenıetti eldiń BAQ bolsa mundaı "qalypqa syımaǵan" ənshini mereıtoıymen quttyqtap, kóldeı kóldeı suhbattar uıymdastyryp, etekteı-etekteı maqalalar basyp, bir jyrǵap qalar edi. Qarap otyrmyn, teledıdar, baspasóz túgili, əleýmettik jelilerge deıin typ-tynysh. Rýhanı jańǵyrǵaly jatqan syıqymyz osy bolǵannan soń ne isteısiiń?
Órkenıetti elder demekshi, myna Japonııada memleket moınynda otyrǵan "masyl" ónerpazdar toby bar eken. Shı syndyryp, esh jerde jumys istemeıdi, biraq bir kisideı baqýatty, kúıli turady. Memleket asyrap, saqtap, baptap otyrǵan bul ónerpazdardyń bar bitiretini - ulttyq, memlekettik meıramdarda bizdiń qobyz sııaqty aspabyn bir-eki ret tolǵap shalyp-shalyp jiberý eken. Boldy, bitti! Kelesi meıramǵa deıin saý-sələmat bop turyńyz! Beınelep aıtqanda osylaı. Siz japondardan: "Osyndaı masyl mýzykanttar ne úshin kerek", - dep suraýyńyz múmkin, ondaıda japondardyń sizge berer jaýaby jalǵyz-aq: "Olar japon ulttyq mýzykalyq aspabyn, japon ulttyq ónerin saqtaýshy!" Al qazaq əniniń qazynasy, júregine júzdegen əndi syıǵyzyp, saqtap kele jatqan sırek úndi ənshi Jolaman Qujımanovtyń memleket pen qoǵam nazarynan tys qalǵanyna ondaǵan jyldardyń júzi bolypty! Men keıde osy Jókeń qaıtip kún kóredi eken dep oılaımyn. Jókeń óz aldyna, qazaqta qara qobyzdan aldyna jan salmaǵan, əlemde teńdesi joq mýzykant Smataı qobyzshyny da izdemegenimizge, jaryqqa shyǵarmaǵanymyzǵa nesheme jyldar ótipti. Ónerpazyn izdemeıtin neǵylǵan elmiz, asyldyń qunyn bilmeıtin neǵylǵan jurtpyz?!
Birde aıtyp birge ketemin. Jolamannyń ənshiligi men qazirgi jaı-kúıin sizderge jetkizgim kelgen túrim ǵoı ózimshe. Endi kóp sozbaı sol 88-shi jylǵy baıqaýmen jazbamdy túıindeıin. Sol baıqaýǵa marqum Jənibek Kərmenov aǵamyz jıýrı bolypty. Laýreat ataǵyn alǵan Jolaman ənshi galakonertte ""Qarańǵy túnde taý qalǵyp"-tan bastap sorǵalatqan ǵoı.. Jıýrıdiń kil myqtylarmen birge Jənibek aǵamyz da baıqaý jeńimpazy - Jolaman Qujımanovty muqııat tyńdap otyrypty...
Ol ýaqytta Jənibek aǵamyz Júsipbek Elebekov atyndaǵy kolledjde ustazdyq qylady, júzinde tolqý taby bar, erteńine sabaqqa kelipti. Klasqa kirgen bette, terezeniń aldyna ótip, syrtqa uzaq oılana qarap turǵan kúıi: "Adamzat balasy osylaı da ən salady eken ǵoı" - dep janary jasqa shylanyp turyp qalypty...
