بۇگىن قوعام قايراتكەرى، تاۋەلسىز جانە ءبىرتۇتاس تۇركىستاننىڭ يدەولوگى مۇستافا شوقايدىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنى.
تۇركى الەمى كوسەمىنىڭ تۋعانىنا بيىل 135 جىل تولىپ وتىر. مۇستافا شوقاي 1890 جىلى 25 جەلتوقساندا سىر بويىنداعى نارشوقى دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن.
پەتەربور ۋنيۆەرسيتەتىندە زاڭ فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ، ساياسي قىزمەتكە ارالاسقان. 1917 جىلى قوقاندا قۇرىلعان تۇركىستان اۆتونومياسىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلاندى. كەڭەس بيلىگىنىڭ قىسىمىنا ۇشىراپ، 21 جىل بويى ەۋروپادا ەميگراتسيادا جۇرەدى. فرانتسيادا تۇرىپ، «ياش تۇركىستان» جۋرنالىن شىعاردى. سونىمەن قاتار، ءتۇرلى باسىلىمداردا ساياسي ماقالالارى باسىلدى. گەرمانيا، انگليا، فرانتسيا سەكىلدى ءىرى ەلدەردىڭ ساياسي مىنبەرىنەن ءسوز سويلەپ، تۇركى حالقىنىڭ كەڭەستىك كەرتارتپا ساياساتتان كەساپات كورىپ وتىرعانىن اشىنا ايتتى.
بۇگىندە مۇستافا شوقايدىڭ ەڭبەكتەرىنىڭ ءبىرازى فرانتسياداعى كىتاپحانادا ساقتاۋلى.
مۇستافا شوقاي 1941 جىلى بەرليندەگى ۆيكتوريا اۋرۋحاناسىنا اۋىر حالدە جەتكىزىلدى. سول جىلدىڭ 27 جەلتوقسانىندا ەشكىمگە تۇسىنىكسىز، جۇمباق جاعدايدا كوز جۇمدى.
مۇستافا شوقاي تۇركى حالىقتارىنىڭ بىرلىگى مەن تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەستى. ونىڭ ءومىرى ۇلت مۇددەسى جولىندا قاجىماي قىزمەت ەتۋدىڭ ۇلگىسى بولدى.
