بۇگىن - قازاقستاننىڭ حح عاسىرداعى اسا ماڭىزدى ساياسي تۇلعالارىنىڭ ءبىرى مۇستافا شوقايدىڭ قايتىس بولعانىنا 84 جىل، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
مۇستافا شوقاي 1890 جىلى 10 ناۋرىزدا قازاق جەرىندە دۇنيەگە كەلىپ، 1941 جىلى 27 جەلتوقساندا بەرليندەگى ۆيكتوريا اۋرۋحاناسىندا ومىردەن ءوتتى. 2025 جىلى ونىڭ تۋعانىنا 135 جىل، ال قازا تاپقانىنا 84 جىل تولدى.
تاريحي قۇجاتتارعا سايكەس، شوقاي تاشكەنتتەگى گيمنازيانى ءبىتىرىپ، كەيىن سانكت-پەتەربۋرگ يمپەراتورلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن تامامداعان.
قايراتكەردىڭ ءومىرى ۇزاق ۋاقىت قازاقستاندا رەسمي تۇردە ەسكە الىنباعان. سوڭعى جىلدارى عالىمدار ونىڭ قىزمەتىن زەرتتەۋدى قايتا قولعا الدى. اسىرەسە، فاشيستىك گەرمانياعا بارۋى جانە بەرليندە جۇمباق جاعدايدا قازا تاپقان 1941 جىلعى وقيعالار زەرتتەلۋدە.
مۇستافا شوقايدىڭ جەكە ءومىرى دە تاريحي دەرەكتەرگە باي. ونىڭ ەكى ايەلى بولعان، ەكىنشى ايەلى ءماريا شوقايدان ەكى قىز بەن ءۇش ۇل تۋعان.
«ول ءاردايىم: ءبىزدىڭ تۇركىستان ءۇشىن ەڭ قورقىنىشتىسى – حالىقتىڭ بىرلىگىنىڭ بولماۋى. مەن ءوزىمىزدىڭ ءالسىز ەكەنىمىزدى جاقسى بىلەمىن. مەن حالقىمنىڭ تىنىشتىعىن جانە بىرلىگىن قالايمىن. سوندىقتان دا شۆەيتساريا مەملەكەتىنىڭ ۇلگىسىمەن فەدەراتسيالىق مەملەكەت قۇرعىم كەلەدى»، – دەلىنگەن ءماريا ياكوۆلەۆنا ەڭبەكتەرىندە.
ەميگراتسيادا تۇرىپ، مۇستافا شوقاي «تايمس»، «شافاك»، Journal of Royal Central Asian Society سياقتى ءىرى اقپارات قۇرالدارىمەن بايلانىستا بولعان. ول «جاڭا تۇركىستان»، «جاس تۇركىستان» باسىلىمدارىن شىعارىپ، بولشەۆيكتەردىڭ ارەكەتى جايلى لەكتسيالار وقىعان، پاريجدە تۇركىستان ۇلتتىق بىرلەستىگىنە جەتەكشىلىك ەتكەن. ءتىپتى، ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە دە ماقالالار جازىپ، تۇتقىندار لاگەرىندە العان اسەرلەرىن قاعازعا تۇسىرگەن.
قايراتكەردىڭ ءولىمى رەسمي انىقتامادا «سۇزەكتەن قايتىس بولدى» دەپ كورسەتىلگەنىمەن، جۇبايى ءماريا شوقاي مۇنى جۇمباق ءارى كۇماندى ءولىم دەپ ەسەپتەيدى. بۇگىندە مۇستافا شوقايدىڭ دەنەسى بەرليندەگى مۇسىلمان بەيىتىندە جەرلەنگەن.
فرانتسيانىڭ نوجان-سيۋر-مارن قالاسىندا 20 جىلداي تۇرعان مۇستافا شوقايدىڭ ءۇيى جانىندا قازىرگى ۋاقىتتا مەموريالدىق تاقتا ورناتىلعان.
