تالايدى تاڭ قالدىرۋدان تانبايتىن مايتالمان ءفوتوتىلشى بولات وماراليەۆ 1983 جىلعى 23 تامىزدا تاعى ءبىر تاعىلىمدى سۋرەت ءتۇسىرىپتى. بۇل كۇنى قىزىلوردا قالاسىندا قازاقتىڭ ايگىلى اقىنى اسقار توقماعامبەتوۆ جەرلەنگەن. ءومىر بويى سىر ەلىن مەكەن ەتكەن اسەكەڭمەن قوشتاسۋعا الماتىدان قيساپسىز قالامگەر كەلىپتى. ءابدىلدا تاجىباەۆ، ءازىلحان نۇرشايىقوۆ، قالتاي مۇحامەدجانوۆ باستاعان اقىن-جازۋشىلار قىرعي ءتىلدى سىقاقشىنى اقتىق ساپارعا اتتاندىرىپ سالدى. اسىرەسە، مايدانگەر جازۋشى ازاعاڭنىڭ: «مەن بۇگىن ءوزىم ءۇشىن دە، اسەكەڭنىڭ سوعىستا مەنىمەن بىرگە بولعان ۇلى تورەبەك ءۇشىن دە توپىراق سالدىم»، – دەگەن ءسوزى جيىلعان جۇرتتى جىلاتتى.
ال مىناۋ – قارالى جيىندا ولەڭ وقىپ تۇرعان اقىن قىز نادەجدا لۋشنيكوۆا. سىردىڭ سارى قىزى. الماتىدان قازىر عانا ۇشىپ كەلگەن بەتى. قىزىلوردادا ون ءتورت جىل ءومىرىن وتكىزگەن ناديا اپكەمىز بۇل مەزگىلدە استانا ىرگەسىندەگى ۇزىناعاشتا ۇستازدىق قىزمەت اتقاراتىن. ءسامبىتالتاي بويجەتكەن كەزىندە سىر ەلىنە كەلىپ، اسقار اقىننىڭ شەكسىز قامقورلىعىنا بولەندى. جىر جامپوزى سارى قىزدىڭ بالاۋسا ولەڭدەرىنىڭ باعىن اشتى. ونى ءوز بالاسىنان كەم كورمەدى. بۇل دا سول ءۇيدىڭ ءبىر پەرزەنتىندەي ابدەن باۋىر باسىپ كەتتى. ناديا تۇرمىسقا شىققان كەزدە كومسومولدىق تويى قازىرگى اسقار توقماعامبەتوۆ اتىنداعى قالالىق مادەنيەت ۇيىندە ءوتتى. اسقار اعا جاس جۇبايلارعا ارناپ ولەڭ وقىدى. سىر سۇلەيلەرىنىڭ ءبىرى سىر سۇلۋىنىڭ بەتىن اشتى. نادەجدا اپكەمىز اسەكەڭنىڭ زايىبىن ءوز اناسىنداي قادىرلەيتىن ەدى. سول كىسىنىڭ قۇرمەتىنە ءبىر قىزىنىڭ اتىن قۇرالاي دەپ قويدى.
اسەكەڭنىڭ دۇنيە سالعانى جونىندەگى حابار جەتكەندە نادەجدا اندرەيقىزى سول قۇرالايدى ۇزاتىپ جاتىر ەدى. كوپتەن كۇتكەن قۇدالىقتىڭ جوبا-جورالعىسىن اسىعىس-ۇسىگىس اتقاردى دا، ۇشاققا بيلەت الىپ، سىر بويىنا دەرەۋ اتتانىپ كەتتى. جول-جونەكەي ولەڭ جازىپ بارعان سياقتى...
مىناۋ – سول ءسات. ناديا اپكەمىز بار دۇنيەنى ۇمىتىپ، جان-تانىمەن بەرىلىپ، ولەڭ وقىپ تۇر. قاسىندا تۇرعان كىسى – قازاق سسر-ءنىڭ يۋستيتسيا ءمينيسترى، اسەكەڭنىڭ اۋىلداس ءىنىسى بەگايدار ءجۇسىپوۆ. نادەجدانىڭ قالقاسىندا قالعان ادامدى باس ءپىشىنى مەن شاش قويىسىنا قاراپ، قالتاي اعا شىعار دەپ توپشىلايمىز. «ناديا سول جولى «اسقار اعا، ارنايى قىزىڭ كەپ تۇر...» دەگەن سىڭايداعى ولەڭ شۋماقتارىن وقىدى»، – دەپ ەسكە الادى اياكوز اسقارقىزى توقماعامبەتوۆا.
اسەكەڭ 1983 جىلعى 21 تامىز كۇنى قايتىس بولدى. مەن وسىدان جيىرما ءۇش جىل بۇرىن «حابار» اگەنتتىگىندە جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزىمدە قاينار ولجايدىڭ تاپسىرماسىمەن قىزىلورداعا كەلىپ، اسقار اعا تۋرالى دەرەكتى فيلم ءتۇسىردىم. اسەكەڭ داريا جاعاسىنداعى قالانىڭ كۇلاش بايسەيىتوۆا كوشەسىندەگى 86-ءۇيدىڭ 11-پاتەرىندە تۇرعان. تەلەپەراتورىم بەردىبەك بيماعامبەتوۆپەن بىرگە وسى ءۇيدىڭ ءمۇيىس-ءمۇيىسىن، مول مۇراعاتىن تاسپاعا ءتۇسىرىپ الدىق. اسىرەسە، ءبىزدى تاڭ قالدىرعان كورىنىس مىناۋ ەدى. اسەكەڭنىڭ جۇمىس كابينەتىندەگى زاتتار سول كۇيى تۇر. ۇستەل ۇستىندەگى كالەنداردىڭ پاراعى اسقار اعا ومىردەن وتكەن 21 تامىزدان بەرى اۋىستىرىلماعان. ال ساعاتتىڭ ءتىلى 2-ءنىڭ تۇسىندا توقتاپ قالعان. جىر الىبىنىڭ بارشامىزعا سۋرەتتەن عانا تانىس دوڭگەلەك تاقياسىن دا وسى جەردەن كورەسىڭ. اراب قارپىمەن جازىلعان قولجازبالارى دا سوندا جاتىر. قۇددى ءبىر اسەكەڭ ورنىنان تۇرىپ، ءسال-ءپال سەيىلدەپ كەلۋ ءۇشىن سىرتقا شىعىپ كەتكەندەي اسەر قالدىرادى. انە-مىنە دەگەنشە كەپ قالاتىن ءتارىزدى... مۇنىڭ ءبارى اكە قادىرىن، ادەبيەت قادىرىن بىلەتىن سانالى قىز اياكوزدىڭ ارقاسى.
* * *
سونىمەن، سول كۇنگى سۋرەت... سىر سۇلۋىنىڭ سۋرەتى. سۇلۋ ءساتتىڭ سۋرەتى. سۇلۋ جىردىڭ سۋرەتى... اسقار تاۋداي اسقاردىڭ الاتاۋعا جاققا ۇزاتىلىپ كەتكەن اقىن قىزى اكەسىنىڭ جانازاسىنا ارنايى كەلىپ، اھ ۇرىپ، اڭىراتىپ جىر وقىپ تۇر. ازاماتقا بەرگىسىز ارۋ. بەكزاتسىز، بەرىكسىز، بيىكسىز، ناديا اپكە! بار بولىڭىز!
* * *
سولاي، بولات اعا، ءوزىڭىز ومىردەن وتسەڭىز دە، سۋرەتتەرىڭىز سويلەپ جاتىر ءالى... عۇمىرى ۇزا-ا-اق كادرلار تۇسىرگەنسىز-اۋ، ءسىرا...
باۋىرجان ومارۇلى
