اكادەميك مۇحتار قۇل-مۇحاممەدتىڭ مۇرات اۋەزوۆ جايلى تولىمدى دا سەزىمشىل ەسسەسىن وقىعان سايىن انەۋ ءبىر جىلدارى مۇرات مۇحتارۇلىمەن از ۋاقىت ارالاس-قۇرالاستىقتا جۇرگەنىم ويعا ورالا بەرەدى.
2004 جىلى كوكتەمگە سالىم پروف. اسىلان جاقسىلىقوۆ حابارلاسىپ، ۇلتتىق كىتاپحاناعا مۇرات اۋەزوۆ باس ديرەكتور بولىپ كەلگەنىن، "ايت" دەيتىن تانىمدىق جۋرنال شىعارماقشى بوپ جاتقانىن، سوعان شىعارۋشى رەداكتورلىققا مەنى ۇسىنعانىن ايتتى. دوكتورانتۋراعا شىققان كەزىم، جەر باسىپ، كۇن كورۋ كەرەك، باردىم.
زيالىعا ءتان زيپا بويلى، قۇلاققا جاعىمدى قوڭىر داۋىستى كىسى ەكەن.ءوزى 3-كلاسقا دەيىن قازاقشا وقىعان، ال مەن 3-كە دەيىن ورىسشا وقىعام. سوسىن ول ورىس مەكتەبىنە، مەن قازاق مەكتەبىنە اۋىسقان ەكەنبىز. ول قازاقشانى، مەن ورىسشانى ۇمىتپاعانبىز. ماقاتتان ەكەنىمدى ەستىپ، ەركىن وي-پىكىرى ءۇشىن باسىنا بۇلت ۇيىرىلگەندە ماقاتقا كەتىپ، ساتەكەڭنىڭ -- ءساتىمجان سانباەۆتىڭ اكە-شەشەسىنىڭ ءۇيىن ءبىرجارىم اي پانالاعانىن ەسىنە الدى. سوندا ءجۇرىپ كۇندەلىك جۇرگىزە باستاعان ەكەن. ءوزىمىزدىڭ 2-ءشى قازاق اۋىل عو، نەگە بىلمەيىن، گايدار مەكتەبىندە ديرەكتور بولعان حامزا اتامىزدى دا، جانەل اپامىزدى دا كورگەنبىز.
سونىمەن، جۋرنالعا كىرىستىك.قاناتقاقتى(پيلوت) ءنومىر. مۇرەكەڭ ماقتاپ-ماقتاپ، جانىما ءبىر قورا كۋلتۋرولوگ قوسىپ بەرگەن، بار بولعىرلار ءوز سالاسىنىڭ ماماندارى، بىراق مۇرىندارىنا جۋرناليستيكانىڭ ءيسى بارمايدى. بىراق وزدەرىنىكىن ايتىپ تۇرىپ الادى. اسىرەسە ماعان ورىنباسار ءبىر قىز بالا، اتىن ۇمىتتىم، الدە زەمفيرا، الدە زاميرا... نە كەرەك، مۇرەكەڭنىڭ الدىنا بارۋىما تۋرا كەلدى. باتىس قازاعىنىڭ قايبىر "قىز جىلاتقانداي" مىنەزى بار دەيسىڭ، بۇرا سويلەۋدى بىلمەيمىز،" نە مەن، نە زەمفيرا( زاميرا)!" دەيمىن.
قارايم، اعامنىڭ بەتى ايۋ سوققان بۇرىندىقتىڭ جونارقاسىنداي اقتەڭبىلدەنىپ كەتتى. مەنىكى تازا شانتاج، ارينە، كەتسەم جۋرنال شىعارۋ ۇزاپ كەتەدى. اقىرى، ءجۇزى اق بىلەمدەنىپ، تاناۋى قۋسىرىلىپ وتىرىپ، تاڭداۋدى ماعان جاسادى. جارىقتىق، سىرت كوزگە تيىش زيالي كورىنگەنىمەن، الاسى ىشىندە كىسى ەدى جانە كۇتپەگەن، باتىل شەشىمدەرگە بارا الاتىن.
پيلوت نومىرگە تۇرىك ماسوندارى تاقىرىبىندا ءبىر ماقالا بەرگەم. ماسونەريامەن مىقتاپ اۋىرىپ جۇرگەن كەزىم عوي. مۇرەكەڭ سونى كورىپ، ءوزى سول تۇستا قازاق تەلەۆيزياسى ارقىلى جۇرگىزىپ جۇرگەن "ۆرەميون سۆيازۋيۋششايا نيت" حابارىنا شاقىردى. قارساڭىندا كابينەتىندە سويلەتىپ، ورىسشامدى تەكسەرىپ الدى. ورىسشاڭ چەشەندەردىڭ ورىسشاسى سياقتى ەكەن، ارتىق-اۋىس ءسوز جوق، دەدى. حابار كورسەتىلگەسىن ارادا بىرنەشە كۇن وتكەندە ونى ولجاستىڭ كورگەنىن، ەكەۋى مەنى اڭگىمە قىلعاندارىن ايتتى. وسىلاي، ءبىر-اق اۋىز سوزبەن اڭعارتتى بۇكىل جاعدايدى، عاجابى سول، مەن ءۇشىن وسىنىڭ ءوزى جەتكىلىكتى بولدى. ەندى، تاقىرىپ الەمدىك كومەس "تاس قالاۋشىلار" جايىندا عوي...
جازۋدان گورى اۋىزەكى سوزگە ماشعۇل بولاتىن. ماقپال قوڭىر ءۇن، جاعىمدى ديكتسيا، قۇنارلى دا ساۋاتتى، دۇرىس سويلەۋ مادەنيەتى كەز-كەلگەن ەۋروپالىق ورتادا وعان ابىروي اپەرگەندەي ەدى. دەسە دە، جوعارىدا كەلتىرگەنىمدەي، بىرقاتار نارسەنى اشىپ ايتپاي، ءبىرجار سوزبەن جۇعىنىن عانا كورسەتەتىن. بىردە باۋكەڭ(باۋىرجان مومىشۇلى)جايىنان ءسوز قوزعادى. بۇدان ناسابناماسىن سۇراعان، مۇرەكەڭ ايتقان كەزدە " جوق، ولاي ەمەس، سەندەر قوجاعا مىنا جاعىنان، ال ءبىز انا جاعىنان كەلىپ قوسىلامىز" دەپ، سول جەردە قاعازعا سىزىپ كورسەتۋلى.
ماسساعان، ءبىز عوي باۋكەڭدى دۋلات، ونىڭ ىشىندە قۇلي، تاۋ-شىلمەمبەت دەپ ءجۇرمىز عوي. سوندا و كىسى دە، مۇرەكەڭ ايتاتىنداي، "سمەنيۆشيە ورۋجيە نا كوران پوتومكي ۆوينوۆ-ميسسيونەروۆ"بولعانى ما؟!
مۇرەكەڭ دە ءماشھۇر اكەسى سىندى بوزبالا شاعىنداعى ارمان-مۇراتىن اينىماي حاسىل ەتكەن. عۇمىرىنشا ومىرلىك داعا-ميسسياسىنا ادالدىعىن ساقتادى دەپ وسىندايدا ايتاتىن شىعار. سوندا دا بولسا شىعارماشىلىعى سويلەۋ ادەبى سىقىلدى جەتەر جەرىنە جەتپەي كەتكەندەي بولادى دا تۇرادى. قاساڭ دا قاتال جۇيەنىڭ كەسىرىنەن پوتەنتسيالىن تولىق اشا الماعان. سونىڭ وزىندە دە ول قۇرعان "جاس تۇلپار"ۇلتتىق جاستار قوزعالىسى رەتىندە سانانى وپىرەم كۇشپەن جانشىعان يدەولوگيالىق پرەسسينگكە قاراماستان الاش يدەياسىن العا اپارۋىمەن تاريحىمىزعا التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ قالادى. الاش يدەياسى پەرمانەنتتى، وندا ءۇزىلىس، ۇزىك بولعان ەمەس، بۇل -- مۇرەكەڭدەردىڭ دە ەڭبەگى. تاسپا تىلگەندە ءتىلىنىپ تۇسەتىن تارامىس، قايىس ورگەندە ءۇزىلىپ قالاتىن سىدىرىندى، ينە ۇشىندا كەتەتىن ۇشاق ءجىپ -- مىنە، بۇل مۇرات اۋەزوۆ !
" ۋشيول ۆ سمەرتەلنۋيۋ كومانديروۆكۋ، گدە كومانديروۆوچنىە پلاتيات تولكو گەنيام" (ميحايل سۆەتلوۆ).
بۇگىن اعامىزدىڭ جارىق دۇنيەدەن ءجۇز ۇيىرگەنىنە قىرىق كۇن ءوتىپتى-اۋ...
ماقسات ءتاج-مۇرات
