دەمالىستىڭ سوڭى جاعىمسىز وقيعالارمەن ەستە قالماس ءۇشىن قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ءبىلىپ، ونى ساقتاۋ ماڭىزدى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى اlmaty.tv -عا سىلتەمە جاساپ.
الماتى قالاسى تج جويۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى دەنيس يارتسەۆ كەز كەلگەن تۋريستىك ساپار بىرقاتار قيىندىقتارمەن بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ولار سول جەردەگى ناقتى كەدەرگىلەر دە، اۋا رايىنىڭ كۇرت وزگەرۋى دە بولۋى مۇمكىن.
- تابيعات اياسىنا شىعاردا ۇستىڭىزگە كيگەن كيىمدەردىڭ سوعان ساي بولۋىنا ءمان بەرۋ كەرەك. ول ىڭعايلى جانە ىقتيمال قاۋىپتەردەن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس، - دەدى باسقارماسىنىڭ باستىعى.
مامان اۋا رايى بولجامىن جانە داۋىل تۋرالى ەسكەرتۋلەردىڭ ىقتيمالدىعىن ەسكەرۋدى ۇسىنادى:
- تاۋلى جەرلەردە اۋا رايى ناشارلاعان جاعدايدا، ساپاردى باسقا كۇنگە اۋىستىرىڭىز. بۇل اشىق سۋ وبەكتىلەرىنە دە قاتىستى.
- ساپارعا شىعار ۋاقىتتى عانا ەمەس (ساپارعا تاڭەرتەڭ ەرتە شىققان دۇرىس), سونىمەن قاتار قايتۋ ۋاقىتىن دا جوسپارلاڭىز.
قولايسىز اۋا رايىندا جاراقات الۋ قاۋپى بىرنەشە ەسە ارتادى. ەگەر تاۋدا جۇرگەندە اۋا رايى بۇزىلسا، ەڭ دۇرىسى، قالاعا ورالۋ نەمەسە تومەن تۇسە باستاۋ كەرەك. نايزاعاي كەزىندە جالعىز تۇرعان اعاشتاردىڭ استىنا جاسىرىنۋعا بولمايدى. ەگەر ءوزىڭىزدى ناشار سەزىنىپ تۇرساڭىز، تاۋعا بارۋدى كەيىنگە قالدىرۋ كەرەك.
بريفينگكە قاتىسقان تجم رەسپۋبليكالىق جەدەل-قۇتقارۋ جاساعىنىڭ باس قۇتقارۋشىسى، كينولوگيالىق بولىمشەنىڭ مامانى دميتري دەنيسوۆ تۋىستارىنا نەمەسە تانىستارىنا قايدا بارا جاتقانىڭىزدى حابارلاۋدى ۇسىنادى.
- ادامنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءوزىنىڭ قولىندا. بۇل تۋرالى ۇنەمى ويلانۋ كەرەك. ەگەر وقىس جاعداي بولسا، قۇتقارۋشىلار بىردەن كەلمەيدى. تاۋلى ايماق بولعاندىقتان وسىنى ەسكەرۋ قاجەت، - دەدى ول.
تەكسەرىلگەن ورىندار مەن باعىتتاردى تاڭداڭىز:
- ءسىز باراتىن جەرىڭىزدىڭ جاي-كۇيى مەن تابيعاتتى پايدالانۋ رەجيمىن ناقتىلاڭىز. ۇلتتىق ساياباقتار، قورىقتار مەن ورمان شارۋاشىلىقتارىنا بارۋدىڭ ناقتى ەرەجەلەرى بار;
- جەر بەدەرى مەن ءسىز بەت العان باعىت ءسىزدىڭ دايىندىق دەڭگەيىڭىزگە سايكەس كەلەتىنىنە كوز جەتكىزىڭىز. ەگەر ءسىز كۇردەلى، كوپ كۇندىك جولعا شىعۋدى جوسپارلاساڭىز، كاسىبي نۇسقاۋشىعا جۇگىنگەن ءجون;
- ءبىر كۇندە بىرنەشە نۇكتەگە بارۋعا تىرىسپاڭىز;
- تاۋعا جالعىز بارماڭىز، ۆيزۋالدى قولجەتىمدىلىك شەگىندە ورىنداردى تاڭداڭىز جانە تاڭدالعان نۇكتەدەن اۋىتقىماڭىز.
سونىمەن بىرگە، قۇتقارۋشى اداسىپ قالعان جاعدايدا ءوزىن قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىنە كەڭەس بەردى:
- بايلانىس بولعان جاعدايدا 112 ءنومىرى بويىنشا تجد بىرىڭعاي كەزەكشى-ديسپەتچەرلىك قىزمەتىنە مىناداي اقپاراتتى حابارلاۋ قاجەت: قايدا، قايدان، قانشا ءجۇردى، قاي جەردەن ءوتتى، قازىر نە كورىپ تۇرسىز جانە ودان ءارى سۇراۋ بويىنشا. قىزمەت قر ءىىم تجب رەسپۋبليكالىق جەدەل-قۇتقارۋ جاساعىمەن بايلانىستىرادى. ەگەر ءسىز قوڭىراۋ شالساڭىز، ورنىڭىزدا قالىڭىز، قاجەت بولسا، وزىڭىزگە العاشقى كومەك كورسەتىڭىز جانە ءوز بەتىڭىزشە شىعۋعا تىرىسپاڭىز;
- ەگەر بايلانىس بولماسا، جولدان شىقپاڭىز، باسقا جول ىزدەمەڭىز. جاقىن جەردە اشىق اۋماقتى تاۋىپ، سوندا بولىڭىز;
- ەگەر وتكەن ۋاقىت بويىنشا ءسىز الىسقا ۇزاماعان بولساڭىز ء(وزىڭىزدىڭ باعالاۋىڭىز ءاردايىم وبەكتيۆتى بولا بەرمەيتىنىن ەسكەرىڭىز), كۇندىزگى ۋاقىتتا كەلگەن سوقپاق باعىتىمەن تانىس جەرلەرگە نەمەسە بايلانىس پايدا بولعانعا دەيىن تومەن ءتۇسىڭىز. ەگەر سەنىمدى بولماساڭىز، ۇرەيلەنىپ، قورىقساڭىز – ورنىڭىزدا قالىڭىز;
- ەگەر تۇمان تۇسسە نەمەسە قاتتى جاڭبىر جاۋسا، كۇتكەن دۇرىس;
- ەگەر ءسىز اشىق جەردە بولساڭىز، قاراڭعىدا وت جاعۋعا نەمەسە شام جاعۋعا بولادى – بۇل قۇتقارۋشىلار ءۇشىن قوسىمشا بەلگىلەر.
تابيعات اياسىنا دەمالىسقا شىعاردا تاعى نەنى دايىنداۋ كەرەك:
- تەلەفون مەن پاۋەبانكتى 100% قۋاتتاڭىز، قول شام الىڭىز;
- سايكەس كەلەتىن اشىق ءتۇستى كيىم مەن ىڭعايلى اياق كيىمدى تاڭداڭىز، مىندەتتى تۇردە - باس كيىم جانە اۋا-رايى وزگەرگەن جاعدايدا جىلى كيىمدەر جيىنتىعى;
- العاشقى كومەك قوبديشاسىن جيناڭىز. ەڭ از دەگەندە ونىڭ ىشىندە: انتيسەپتيك، تاڭعىش، انتيگيستاميندەر جانە دارىگەردىڭ نۇسقاۋى بويىنشا تابلەتكالار. ەڭ كوپ دەگەندە، قايدا جانە قانشالىقتى باراتىنىڭىزعا بايلانىستى. كۇننەن قورعايتىن كرەمدى، كۇيىككە قارسى قۇرالداردى جانە جاندىكتەرگە قارسى سپرەيدى، گيگيەنالىق قۇرالداردى ۇمىتپاڭىز;
- سۋ مەن ازىق-تۇلىك قورىن دايىنداڭىز. دەمالىس كەزىندە وزىڭىزگە تانىس ەمەس تاعامداردان ءدام تاتۋعا بولمايدى، قانتتى گازدالعان سۋسىندار مەن الكوگولدىك سۋسىنداردى قولدانۋ ۇسىنىلمايدى;
- ەگەر ءسىز جاي عانا سەرۋەندەپ، جەڭىل پيكنيكپەن شەكتەلگىڭىز كەلمەي، وت جاعۋ كەرەك بولسا، ول ءۇشىن قاجەتتى مانگال، وتىن مەن تۇتاتۋ قۇرالدارىن قامتاماسىز ەتۋىڭىز كەرەك. جەردە وت جاعۋعا بولمايدى - تەك ارنايى بەلگىلەنگەن جەرلەردە جاعۋ كەرەك.
كوككە شىققاندا، قوقىس دوربالارىن وزىڭىزبەن بىرگە الىپ ءجۇرىڭىز، سودان كەيىن ونى بۇكىل الاڭنان جيناپ جۇرمەس ءۇشىن ولارعا قوقىستى بىردەن سالىڭىز. ورماندا ءوزىڭىزدى ۇستاۋ ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ، ءسىز تابيعاتتى عانا ەمەس، اقشاڭىزدى دا ساقتايسىز.
قۇتقارۋشىلار قار كوشكىنىنە تۇسكەن كەزدە، ۇمىتسىزدىك پەن ۇرەيلەنبەۋدى، تىنىس الۋ ءۇشىن دۇرىس توپتاسۋدى ۇسىنادى. كوشكىننىڭ توقتاعانىن كۇتىڭىز. ەگەر قوزعالۋ مۇمكىندىگى بولسا، جوعارى قاراي جورعالاڭىز. ايقايلاماڭىز: ءسىزدى ەستۋ ەكىتالاي، ەسەسىنە ءسىز كۇشىڭىز، وتتەگى مەن جىلۋدى جوعالتاسىز.
جاياۋ سەرۋەندەۋ كەزىندە ساقتىق شارالارىن ەلەمەۋگە بولمايدى، ءتىپتى ولار سىزگە بولماشى بولىپ كورىنسە دە. تۋريستىك توپتىڭ بارلىق مۇشەلەرىنىڭ حاباردارلىعى كۇتپەگەن جاعدايلاردان اۋلاق بولۋعا، ۋاقىتتى پايدالى جانە جاعىمدى وتكىزۋگە كومەكتەسەدى.
