كۇندە كەشقۇرىم ءمارمار جاعاسىندا ترەنيروۆكا جاسايمىن. وسىدان ءۇش كۇن بۇرىن اياق-قولىمدى سوزىپ، سەرپىمدىلىككە، يكەمدىلىككە سەپتەسەر جاتتىعۋلارمەن شۇعىلدانىپ جاتقام... قاسىمنان: “ايتقا قويعان ەتتى جىلىكتەپ، تۋعان-تۋىسقا تاراتىپ بەرۋ كەرەك ەدى. ەرتەڭ ۇيگە كىسى شاقىرايىق…” - دەپ ءوزارا انا تىلىمدە سويلەپ بارا جاتقان اجە مەن اپايدىڭ داۋىسىن ەستىدىم. اعىلشىنشا نە تۇرىكشە سويلەپ جۇرگەن مەنىڭ جانىما ەكى انانىڭ قازاقشا كەڭەسى مايداي جاقتى. قۇلاعىمدى بىردەن تىكتەدىم.
جۇگىرگەن بولىپ سوڭدارىنان 10 مەتردەي ءجۇردىم. ۇلكەن كىسىنىڭ كۇيلى-قۋاتتى ەكەندىگىن بىلگىم كەلدى. جوپەلدەمەدە “امانسىز با، ايتتارىڭىز قابىل بولسىن، اجە!” - دەپ ەدىم، اۋەلدە ساسىپ قالدى...
ۇلكەن كىسىنىڭ اتى ۇلكەن عوي، كوڭىلى دە بيىك. اينالىپ-تولعانىپ جاتىر. ستامبۇل ۋنيۆەرسيتەتىندە وقيتىنىمدى ايتىپ ەدىم، تىپتەن، كوتەرىلىپ كەتتى. ساۋالىنا وراي قايدا تۇراقتاعانىمدى، قانشا بالا كەلگەنىمىزدى اسىقپاي ايتىپ بەردىم. “كەمپىر-شالدىڭ بالاسىمىن” دەدىم ءسوزىمنىڭ اياعىندا))).
- كەشكە وسىلاي ءبىراز جۇرەمىن. ايتپەسە، اياقتارىم اۋىرادى، - دەدى اجە.
ۇزاق عۇمىر، شاڭىراعىنا باق-بەرەكە تىلەدىم. قىزى ءانيپا اپاي ءنومىرىمدى جازىپ الىپ قالدى. مەن ترەنيروۆكامدى جالعاستىرا بەردىم.
ەرتەڭىندە جاتاقحانادا جاتسام ءانيپا اپاي حابارلاسىپ تۇر. ار جاقتا اجە: ء“نومىرىڭدى ساقتاماپپىن، ءوزىڭ دە ءبىر ىزدەپ حابارلاسپايسىڭ!.. سىرتتا جۇرگەن ستۋدەنت قوي دەپ ەت اسىپ قويدىم. تورتەۋىڭ ساعات تورتتە قىسىلماي كەلىڭدەر” - دەدى نىق ەكپىنمەن.
قوناققا قالانىڭ ەكى قازاعى بارماي قالدى. اشىعى، بارعىسى كەلمەدى. ولار ءۇشىن مەن قىسىلدىم. ۇيىنە بارساق، اجە قۇراق ۇشىپ ءجۇر. ءبىزدى سونشا كۇتىپتى. “جۋساي قوسقان باۋىرساق ءپىسىردىم. بۇل جەردە جەرگە وتىرامىز. وتىرىڭدار دا، جەي بەرىڭدەر” دەپ قويادى...
ۇيدەگىلەرمەن تانىستىق.
“قاسكەلەڭدە تۇرامىن. اۋعانستاننان كەلگەن قازاقپىز. اكەم مارقۇم قازاق توپىراعىنا جەتىپ قايتتى. مەن ەم الۋعا كەلگەنمىن. ەلگە كوشىپ الدىق. قىزىم - ەكونوميست. نەمەرەلەرىم وسىنداعى مەكتەپتە”، - دەدى قۋانتىپ. ەكى جىگىتتىڭ كەلمەي قالعانىنا رەنىش ءبىلدىردى. شىنى كەرەك، مەن قاتتى قىسىلدىم.
ءبىراز تاريحتان سىر شەرتتى. اكەلەرى تۇركسىب سالىنعاندا قۇرىلىسقا قاتىناسىپتى. كەيىنگى قىسپاقتا اۋعانستانعا وتكەن. كەيىن تۇركيا ۇكىمەتى تەگىن 150 ءۇي بەرىپ، وسى اراعا اكەلەدى. ءتۇپ-تۇقيانى - قىزىلوردا جەرى. قازىر زەيتۇن بۇرنۇدا قازاقستاننان اۋىپ اۋعانعا، ارى يرانعا وتكەن كەزەڭدەردى ءوز باسىنان وتكەرگەن جالعىز قاريا قالىپتى. 95 جاستاعى ءتالىپ اقساقال. رۋى - كىشى ءجۇز. قاراكوسە. توسەك تارتىپ جاتىر ەكەن. اقساقالمەن دە اڭگىمە-دۇكەن قۇرعىم كەلەتىنىن ايتىپ ەدىم، جاعدايدى ءتۇسىندىردى. سىرقات دەندەپتى. ءارى قارتتىق بار. اللادان جازىلىپ كەتۋىن تىلەدىك (الدىندا كوشەدەگى قازاقتار بىلتىر 93 پەن 91 جاستاعى زاماننىڭ بار سۇرگىنىن كورگەن اجەلەردىڭ ومىردەن ءوتىپ كەتكەنىن ايتقان).
اجە دە “بوساعا باسى، وشاق قاسى قاشان دا ءونىمدى. وشاق باسىنداعى تاربيەدەن قالىپتاساسىڭدار. جامان اتىڭ بولسا، ساتاسىڭ، جامان قاتىنىڭ بولسا،.. قايدا جىبەرەسىڭ. جاقسى جار جولىقسىن… ەكەۋىڭ دە ءۇيدىڭ تۇڭعىشى ەكەنسىڭدەر. اتا-انالارىڭ مالدىڭ سوڭىنا سالماي، وقىسىن دەپ وسى جەرگە جىبەردى. سۋعا كوپ جۇزە بەرمەڭدەر. قانشا ەپتى بولساڭدار دا سۋ تارتادى. تەك وقىڭدار. جامان بولمايسىڭدار…” دەگەندە ءوز اجەم ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى.
اجەلەردىڭ بارلىعى تىلەۋقور، قامقور بولا ما، قالاي؟
مىناۋ - اجەنىڭ ءوز قولىمەن جايعان داستارحانى. كورمەگەن، بىلمەگەن قازاق بالاسىن قوناق قىلىپ، اق باتاسىن بەرىپ جاتقان اياۋلى جاندارعا مىڭ العىس! پەيىلدەرىنە بەرسىن!
بۇلاي تاماقتانىپ ۇيرەنبەگەن سوڭ با، اياعىم ۇيىپ قالىپتى… ءارى بايقاعانىم، ءۇي يەلەرى قازاقى قوڭىر اڭگىمەگە شولىركەپ قالعان. جىبەرمەي قويدى، جۇرتىمىزعا كەش قايتتىق.
داستان قاستاي
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
