قالىڭ ۇيعىردى قاراتقان قازاق

ەكىنشى ءاندى قازاقشا ايتتى. نۇرعيسا – قادىر اقىن تاندەمى تۋدىرعان «ءوز ەلىم». «ءوز ەلىم مەنىڭ – وزەگىم مەنىڭ. جىرىما قوسىپ جۇرەمىن. ءتورىم دەپ مەنىڭ، جەرىم دەپ مەنىڭ، سوعادى ماڭگى جۇرەگىم.»

قانداي، ءا!؟ دەلەبەنى قوزدىرادى. ادەتتە رەڭ-باسى بايسالدى كورىنگەن ءانشىنىڭ سول ساتتەگى ۇشقىن اتقان جانارىنا قاراپ، ەلگە، جەرگە، قازاقتىڭ دارحان دالاسى مەن ءالى دە قانشا قانداستار ارمانداپ، جەتە الماي جۇرگەن قارا توپىراعىنا دەگەن اڭساردى اڭعارماۋ مۇمكىن ەمەس-ءتىن.

نە كەرەك، كەشكە جينالعان حالىق قىرىلىپ قالا جازدادى. ىسقىرىپ، جەر تەپكىلەپ، «بيس»-كە شاقىرىپ جاتقان جۇرت.

• سوقتىر، بەرىكجان، سوقتىر!
• كىرپىش قالاعانداي سوق، بەكە!
• تەپتىر، جانىن شىعارىپ، تەپتىر! دۇنيە اينالسىن! – سىندى دابىستار ءار-ءار جەردەن-اق شىعىپ قالىپ جاتىر.

ەندى شە، ۇيعىرشاڭدى قىرىق قارپىپ، ءجۇز بۇرالتىپ، مىڭ تولعاتىپ، اۋەنىن سوزىنە، ءسوزىن اۋەنىنە جىلىكتىڭ مايىنداي توعىستىرىپ تۇرعان سابازىڭ استە كورە-كورە كوزىڭ، ەستي-ەستي قۇلاعىڭ جاۋىر بولعان ءوز ۇيعىرى ەمەس، ءپاملى قازاق، قازاق ازاماتى بولسا! قارلۇق سازىن قىپشاق تەكتى قازاق وعلانى قارلۇعىڭنان اسىرا اۋەلەتە شالىپ تۇرسا!

مەن ءسويتىپ بەرىكبول دەيتىن قازاق ءانشىسىن ءۇش مىڭ ۇيعىردىڭ جانابىندا وتىرىپ اشتىم. كەۋدەمدى ۇلتىما دەگەن ماقتانىش سەزىمى كەرنەپ، استىمداعى ورىندىعىمدى سىندىرىپ جىبەرەردەي سىقىرلاتا وتىرىپ اشتىم. ءتىپتى، كوزىمە بىردەڭە ءتۇسىپ كەتكەندەي بولعاسىن، جانىمداعى كۇنجارقىنعا كورسەتپەي، ساۋساق ۇشىمەن ءىلىپ تاستادىم-اۋ دەيمىن.

كايتەيىن ەندى، مەن دەگەن قازاقتىڭ كيەسىندەي، كۇللى الاشتىڭ اناسىنداي سىردىڭ بويىندا سىلاڭداپ وسكەن اق ءسامبى، تولقىنىندا شورشىپ وسكەن اق بالىقپىن عوي – قالاي ماقتانبايىن قالىڭ ۇيعىردى باس ءيدىرىپ، جەر ءبۇيدىرىپ جاتقان مىنا ۇنگە، قالاي تاڭقالمايىن سازىنا لايىق سىندار ءۇننىڭ سىمباتتى يەسىنە؟!

كەشتى جۇرگىزگەن ۇيعىر جىگىت كىم دەپ تانىستىرىپ ەدى مانا؟! تولىق اتى-ءجونى؟! ەسىمە تۇسىرە الماي، قولىمداعى كونتسەرت باعدارلاماسىنا ءۇڭىلدىم: بەرىكبول بايبوسىن.

بىزگە – قازاققا ءمالىمسىز ەسىم. ەسەسىنە، «ويبۋي، ول دەگەن ۇيعىر اسپانىندا جارقىراپ تۋىپ كەلە جاتقان اقبوز جۇلدىز عوي، تيكتوكپەن ءماشھۇر بولعان بىزگە!» – دەپ قورازداندى سول جاعىمدا وتىرعان تاۋمۇرىنداۋ كورشىم. «ۇرساڭ جۇدىرىعىڭنىڭ قىشۋى قانبايتىن قازاق ءبىرىن-ءبىرى تانىمايتىن بولعانى ما؟!» دەگەن تاڭدانىس سەزىمىن وقىپ ۇلگەردىم جانارىنان. «بىلمەيدى ەكەم...» دەگىم كەلدى دە، دەمەدىم. نامىستاندىم. ونىڭ ورنىنا كورشىمدى موشقاپ وتىرىپ، الگى TikTok-تىڭ جايىن ءبىلىپ الدىم. سويتسەم، جۇرگىزۋشى ازيزدىڭ بايانداۋىنشا بىلاي بولىپتى.

وتكەن جىلى تۇركىسىب اۋدانىنداعى «جاس قانات» مولتەك اۋدانىندا «وقۋعا قۇشتار مەكتەپ» جوباسى اياسىندا بوي كوتەرگەن 198-مەكتەپتە مۋزىكادان ساباق بەرەتىن بەرىكبول ەلگە كەلگەن دوس-جاراندارىنىڭ ورتاسىندا وتىرىپ، ءبىر ورايدا ۇيعىردىڭ الگى «شىن ماحاببات» دەيتىن بەلگىلى ءانىن ايتىپ جىبەرەدى. سول ءساتتى سىنىپتاس دوستارى سمارتفونعا باسىپ الىپ، قازىردە موداعا اسىپ تۇرعان TikTok-كە جاريالاپ جىبەرەدى. ودان قولدان-قولعا ءوتىپ، ۇيعىر اعايىنعا جەتىپ، از ۋاقىت ىشىندە قارالىم ميلليوننان اسىپ، مىڭداعان كوممەنت جينايدى.

بۇدان بەرىكبولدىڭ ءوزى ماقۇرىم. جاڭا جىل قارساڭىنداعى الگى كەشتەن كەيىن، ەكى ەل اراسىنداعى شەكارا اشىلعان بويدا ناۋرىز مەرەكەسىنە وراي ول تۋعان جەرى – قحر-ءدىڭ ىلە-قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنا قاراستى توعىزتاراۋ اۋدانى، قويپەرمى اۋىلىنا بارىپ، اعايىن-تۋىستىڭ ورتاسىندا قۇمارى قانعانشا اۋناپ-قۋناپ، الماتىعا ورالسا، – ماسساعان، بەزگەلدەك! – مۇنداعى ادال ءسۇت ەمدىم دەيتىن مۇقىم ۇيعىر «بەرىكبول! بەرىكبول!» دەپ، ىشكەن استارىن جەرگە قويىپ وتىر. سودان بەرى تابانىن جەرگە تيگىزگەن ەمەس. بۇل قايدا بارماسىن «چين ءمۋحاببات»، «يارگۋلا» اندەرىن ايتقىزادى. قايتا-قايتا شىرقاتادى. كوزدەرىنەن بورا-بورا جاس اتقىپ، ەگىلىپ وتىرىپ تىڭدايدى. وزدەرىنشە جىبەرسەك، «اسپانداعى قازدىڭ سورپاسىنا نان شىلاپ جەگەندەي» بۋىندارى بوسايدى.

بەرىكبول نەگە اياق استىنان ءدال ۇيعىر ورتاسىندا تانىمال بولىپ وتىر؟! الدە وسى حالىققا ءبىر قاتىسى بار ما ەكەن؟

ءومىرحاياتىن ىزەرلەپ كورىپ ەدىم، دىم دا قاتىسى جوق، قارا ۇيعىرىڭا دا، سارى ۇيعىرىڭا دا، تارانشىعا دا، سولونعا دا. شيكى قازاق. توعىزتاراۋدا قايماعى بۇزىلماعان، قويى دا دومبىرا تىڭدايتىن قازاقى ورتادا دۇنيە ەسىگىن اشقان.

اكەسى – ۇستاز، مەكتەپ ديرەكتورى بايبوسىن سايداحمەتۇلى مەن اناسى –  جاڭىلحان ارىنبەكقىزىنىڭ تۇلا بويى تۇڭعىشى. قازاق سالتىمەن اتاسى مەن اجەسىنىڭ باۋىرىندا، اتاسى ساقالىنا وراپ وسىرگەن بالا بەرىكبول ونەرپاز اكەدەن دارىعان قانجۇعىستىمەن كىتتايىنان ونەرگە جۋىق بولادى. سەگىز جاسىنان ءبىر ەستىگەن ءانىن قاعىپ الىپ، دومبىراعا سالىپ ايتا جونەلەتىن قۇيماقۇلاق بوپ وسەدى. ۇيدەگىلەر دە «بولام دەگەن بالانىڭ، بەتىن قاقپا، بەلىن بۋ» دەگەن حالىق ۇلاعاتىنا باعىپ، سۇراعان ساز قۇرالىن الىپ بەرىپ وتىرادى. قىتاي مەكتەبىنىڭ توعىزىنشى سىنىبىن اياقتاپ، قالعان ءۇش جىلدى قازاق مەكتەبىندە سۋسىنداپ، انا تىلىمەن قاتار، حانزۋشانىڭ دا بىلگىرى بولىپ شىققان ۇلدارىنىڭ ودان ءارى بەيجىڭ كونسەرۆاتورياسىنا تۇسۋىنە اتا-اناسى قولعابىس جاسايدى. كونسەرۆاتوريادا بەرىكبول نوتاجازۋعا، سولفەدجيوعا ساۋاتتانۋدان باستاپ، مۋزىكانىڭ تەورياسى مەن پراكتيكاسىن يگەرىپ، كومپوزيتسيا نەگىزدەرىنە باستىعادى. بۇلاردىڭ ءبارى قوسىلا كەلە تالانت كوزدەرىن اشىپ، جاس جىگىتتىڭ بىلىكتى مۋزىكا پەداگوگى، باريتونالدى تەنور داۋىستى ءانشى جانە ءوز جانىنان ءان شىعاراتىن سازگەر رەتىندە قالىپتانۋىنا نەگىز قالايدى. وسى ءۇش تۇما بۇلاق ءومىردىڭ ءورىن كوزدەپ جالعىز جۇرە بەرسە، جەتكىلىكتى تۇردە باس جارماۋى مۇمكىن ەكەنىن سەزىپ، اتامەكەنگە بارىپ باق سىناۋدى كوپ ويلايدى. قىتايدا جاعدايى جامان بولماعان – ول جاقتا از ۇلتتاردان شىققان بىلىكتى كادرلارعا وڭ كوزبەن قاراپ، ولارعا جاعداي جاساپ وتىرادى ەكەن.

ماسەلەن، بەرىكبول جوعارى وقۋ ورنىن بىتىرىسىمەن 2011-2013 جىلدارى كۇيتىڭ كوركەمونەر مەكتەبىنە (بىزدىڭشە كوللەدج) ۇستاز بولىپ ورنالاسىپ، سول جەردە دارالانىپ كوزگە تۇسكەننەن كەيىن، 2014-2018 جىلدارى ىلە پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىنە قىزمەتكە شاقىرىلادى. ۋنيۆەرسيتەت تاراپىنان ءبىر بولمەلى پاتەرگە يە بولادى، جالاقىسى دا بىزشە ەسەپتەگەندە 500 مىڭنىڭ شاماسى ەكەن. سوندا دا ارمان، اتامەكەنگە دەگەن ىڭكار ساعىنىش اقىرى ونى 2019 جىلى الماتىعا الىپ كەلەدى. وسىندا كونسەرۆاتوريانىڭ ماگيستراتۋرا بولىمىنە ءتۇسىپ، امانگەلدى مۇقان، باقتيار امانجول، بەيبىت دالدەنباي كلاستارىندا ءبىلىم تياناقتايدى. نەگىزگى مۋزىكالىق ءستيلى نەوكلاسسيكا، اسىرەسە 1960-1980 جىلدارداعى قازاق مەلوديست كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارماشىلىعىنا جۋىق بەرىكبول وسى ارالىقتا ەلۋگە جۋىق ءاندى نوتاعا تۇسىرگەن. بۇدان تىس وسىعان دەيىن ءوزى شىعارعان جيىرمادان اسا ءانى مەن اتاسىنا ارناعان «كوكدونەن» كۇيى بار. ال وسىدان ون جىل بۇرىن قىتايدا شىققان