"ەلىمىزدە وتباسى قۇندىلىقتارىن ساقتاپ، نىعايتۋ ءۇشىن ۇرپاقتىڭ رۋحاني-ونەگەلىك تاربيەسىمەن اينالىساتىن ۇلتتىق جوبا قاجەت. «وتباسى جانە تاربيە» قۇزىرلى ورگانىن قۇرىپ، «نەكە جانە وتباسى» زاڭىن رەفورمالاپ، بالا تاربيەسىندەگى اتا-انا جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ كەرەك". بۇل پىكىردى بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، ەتنولوگ-تاريحشى، "قارا شاڭىراق" رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى تۇرار ساتتارقىزى Adyrna.kz پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى.
- قازاق قوعامىندا وتباسىلىق قۇندىلىقتاردىڭ باستى ولشەمى - «ۇيات بولادى»، «جامان بولادى»، «وبال بولادى» دەگەن ادامگەرشىلىك كودەكس بولعان. وسى ۇستانىمنان اۋىتقىماي، ارلى، نامىستى، رۋحى بيىك ۇرپاق تاربيەلەگەن. اتالى سوزگە توقتاپ، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت كورسەتكەن. «جەتى اتاسىن بىلگەن ۇل – جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر...» - دەپ، جەتى اتاعا دەيىن قىز الىسپاي، تەكتىلىكتى، تازالىقتى ساقتاي بىلگەن. «ۇيادا نە كورسەڭ ۇشقاندا، سونى ىلەرسىڭ» دەپ ونەگەنىڭ بارلىعى وتباسىنان باستالاتىنىن ۇرپاعىنىڭ بويىنا ەرتە جاستان سىڭىرگەن. «بالانى جاستان» دەپ ادالدىققا، شىنشىلدىققا، ىزگىلىككە تاربيەلەگەن. «ۇلتىڭدى ساقتايمىن دەسەڭ، قىزىڭدى تاربيەلە، رۋحىڭدى ساقتايمىن دەسەڭ، ۇلىڭدى تاربيەلە» دەپ، قىزىنىڭ ۇرپاعىنىڭ ونەگەلى، ورەلى تاربيەسىنە ءمان بەرگەن. وكىنىشتىسى، بۇگىنگى جاھاندانۋ زامانىندا وتباسى ينستيتۋتىنىڭ ءرولى تومەندەپ كەتتى. وتباسى قۇندىلىقتارىن نىعايتىپ، ساقتاپ قالۋ - ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. سەبەبى، ەلىمىز اجىراسۋ كورسەتكىشى بويىنشا الدىڭعى ورىندا كەلە جاتىر دەسەم، ارتىق ايتپاعان بولار ەدىم. قوعامدا بولىپ جاتقان رۋحاني داعدارىستىڭ، ادام ايتۋعا اۋىز بارمايتىن ءتۇرلى ازعىندىقتىڭ اۋىر سالدارى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ادامگەرشىلىك-ونەگەلىك تاربيەسىنە ءجىتى نازار اۋدارۋدى قاجەت ەتىپ وتىر. قىرۋار قارجى جۇمسالاتىن "كۇرەسۋ" مەكەمەلەرى كوپتەپ اشىلعانمەن، ودان قورقىنىشتى ستاتيستيكا تومەندەپ، كەلەڭسىزدىكتەر توقتاپ جاتقان جوق. ياعني، ناتيجەسىز كۇرەستى قويىپ، وتباسى مارتەبىسىن كوتەرىپ، وتباسى قۇندىلىقتارىن نىعايتاتىن ناقتى شارالارمەن اينالىساتىن ۇلتتىق تاربيە بەرۋ ورتالىقتارىن اشاتىن كەز جەتتى، - دەيدى تۇرار ساتتارقىزى.
ەتنولوگتىڭ ايتۋىنشا، وتباسى قۇندىلىقتارىنىڭ بۇزىلۋىنىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبى - ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ جوقتىعى.
- بالا ەشكىمنەن «مەنى دۇنيەگە اكەلىڭدەر» دەپ سۇراعان جوق. ايەل مەن ەركەك قوسىلعاننان كەيىن، ۇل-قىزىنىڭ ومىرىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى ءتيىس. ءتىپتى بۇگىندە ۇكىمەتتەن اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الامىن دەپ اجىراساتىندار كوبەيگەن. بالاسىنا اليمەنت تولەۋدەن قاشىپ، جالاقىسىن جاسىراتىن «كوكەك» اكەلەر دە بار. حالقىمىز باياعىدا ءبىر جامانشىلىقتى بايقاسا، «ىرىمعا جامان» دەپ جاتۋشى ەدى. بۇل جاعدايلاردىڭ بارلىعى ۇلتتىق تامىرىمىزدان اجىراپ، باۋىر ەتى بالانى باس پايدا ءۇشىن پايدالانۋعا دەيىن جەتكەن، ەڭ سوراقى جاعداي. سوندىقتان «نەكە جانە وتباسى» زاڭىن رەفورمالاپ، بالا تاربيەسىندەگى اتا-انا جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ كەرەك. «تاياقتىڭ ەكى ۇشى بولادى» دەمەكشى، وتباسىنداعى كيكىلجىڭ ەكى تاراپقا دا بايلانىستى. ەڭ وكىنىشتىسى، بۇگىنگى جاھاندانۋ زامانىندا ۇلتتىق بولمىسىمىزدى ساقتاۋ وڭايعا سوقپاي تۇر. مۇنداي ماسەلەنىڭ الدىن الۋدىڭ ءتيىمدى جولىنىڭ ءبىرى – ۇلتتىڭ رۋحاني قۇندىلىعىنىن جاڭعىرتۋ جانە وسكەلەڭ ۇرپاق بويىنا دارىتۋ. سوندىقتان، ۇلت بولىپ قالۋدىڭ جولى - ۇلتتىق يدەولوگيانى قولعا الۋ. مەملەكەتىمىزگە ۇلتتى بىرىكتىرەتىن، ۇرپاقتىڭ جارقىن بولاشاعىنا قىزمەت ەتەتىن ۇلتتىق يدەولوگيا كەرەك! وسى تۇرعىدا ۇرپاقتىڭ رۋحاني-ونەگەلىك تاربيەسىمەن اينالىساتىن ۇلتتىق جوبا كەرەك. «وتباسى جانە تاربيە» قۇزىرلى ورگانىن قۇرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن، - دەپ پىكىر ءبىلدىردى تۇرار ساتتارقىزى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
