Alfred Sloýn «General Motorstaǵy meniń jyldarym» degen kitap jazǵan. Ol kitabynda uıymdastyrýdyń naqty da júıeli nátıjelerine súıengen basqarýdyń joǵary deńgeıdegi jetistikteri jóninde baıandaıdy.
Sloýn basqarǵan 1923-1956 jyldar arasynda «General Motors» kompanııasy qanatyn keń jaıǵan naǵyz óndiris oryndarynyń birine aınalady. Ol óndiristi damytý ádisin naqty málimetter men búkil kompanııanyń qyzmetkerleriniń qabyletine súıenbeı jasaýǵa bolmaıtynyn jaqsy túsingen. Bıznesti damytýdyń ózindik kózqarasyn kompanııanyń ınjenerleri jáne menedjerlerimen ashyq áńgimelesip, óndiris ehtaryna jıi-jıi baryp júrip qalyptastyrady. Sloýnnyń «General Motors» ónimderin satýshy dılerlermen tyǵyz baılanys arqyly iskerlik qarym-qatynas ornatý ádisteri kompanııa yqpalynyń búkil el sheńberinde keńinen damýyna ıgi áserin tıgizdi.
Ol dılerlermen árdaıym tyǵyz baılanysta bola júrip, naqty málimet jınaýmen aınalysty. Ózine qajetti málimetterdi bilý úshin Sloýn issaparlarǵa jıi shyǵyp turýdy ádetke aınaldyrdy. Bul maqsatyna jetý maqsatymen ol bir poezd vagonynyń ishine jyljymaly ofıs jasaqtap, búkil eldi aralaý múmkinshiligine ıe boldy. Osylaısha ol kúnine bes nemese on dılermen kezdesip naqty jaǵdaıdy bilip otyrdy.
Týrasyn aıtqanda, Alfred Sloýnnyń kitabyn oqyǵan árbir adam kóp nárse úırenýine bolatyn. Al isker adamdar úshin bul kitap tipti de taptyrmas quralǵa aınaldy.
Alfred Sloýnnyń «General Motorstaǵy meniń jyldarym» degen kitaby dúnıe júzine belgili ári eń baı adamnyń súıip oqıtyn kitaby. Onyń esimi - Bıl Geıts. «Maıkrosoft» kompanııasyn qurýshylardyń biri, korporaııa tóraǵasy, búginderi koomerııalyq turǵydan qaraǵanda ol qazirgi tańda eń bir joly bolǵan adam.
Bıll Geıts Amerıkanyń Vashıngton shtatynyń Sıetl qalasynda 1955 jyly dúnıege kelgen. Bıl óziniń birinshi baǵdarlamasyn on úsh jasynda Leıksaıd jeke menshik mektebinde oqyp júrgen kezinde 0 jáne + oıyny negizinde jasaıdy. Al taǵy tórt jyldan soń 1972 jyly Pol Allen degen dosy ekeýi alǵashqy esepteýshi mashınasyn oılap tabady. Bul avtomobılderdiń júrisiniń qarqyndylyǵyn qadaǵalaıtyn lentanyń málimetterin óńdeıtin aspap edi. Bıl 1973 jyly Bıll Garvard kolledjine túsedi de eki jyldan soń 1975 jyly oqýyn tastap dosy ári seriktesi Pol Allenmen shóleıtti Nıý-Meksıka shtatynyń adam turýǵa onsha qolaıly emes Albýkerke eldi mekeninde búginde búkil álemge belgi «Maıkrosoft» kompanııasyn qurady. Bıl men Poldyń bul jerdi tańdaýynyń sebebi onda Bıl Geıts baǵdarlama jasap bergen «Altaır» kompıýterin shyǵaratyn kompanııa ornalasqan bolatyn.
Bıl Sloýnnyń kitabyn beker oqymaǵan Bıl aqyry kommerııalyq mindetterdi óz moınyna alady. Geıts 80-shi jyldardyń kompıýter shyǵarý bıznesiniń aldyńǵy qataryndaǵylary sııaqty bárin ózi jasaýǵa tyryspaıtyn.
Bıll Geıts úlken bıznestiń erejelerin óz erejesi retinde qabyldady, sebebi aqshany tabatyn ónimdi shyǵarýshylar emes, ónimdi satýshylar ekenin ol jaqsy túsindi. Sondyqtan «IVM» fırmasy óz kompıýterine alǵash ret «derbes» dep atalǵan jańa operaııalyq júıe jasaýǵa tapsyrys bergende, Geıts daıyn baǵdarlamany basqa fırmadan satyp alady da ony jaqsartý úshin sol baǵdarlamany jasaýshy Tıma Petersondy jumysqa shaqyrady.
Osylaısha, Geıts osy zamanǵy baǵdarlama jasaý ındýstrııasynyń taǵy bir erejesin ashady – eń bastysy naqty ónimge tapsyrys berýshini tabý, al ony shyǵarý tek «iske asyrý» máselesi.
«IVM» kompıýterleriniń alǵashqy kezde úsh túrli operaııalyq júıemen shyǵarylǵandyǵy jáne satyp alýshynyń solardyń bireýin óz qalaýynsha tańdaý múmkinshiligi bolǵanyn qazirgi jurtshylyq bile bermeıdi. Sol bir kezde Geıts óte bir keremet kommerııalyq qımyl jasady: ol óz baǵdarlamasyn ornatý quqyǵyn bir rettik qana tólemaqy úshin satty. Endi satyp alýshy Geıtstiń baǵdarlamasyn qansha kompıýterge ornatamyn dese de erikti boldy.
1986 jyly Geıts «IVM» kompanııasyna «Maıkrosoftyń» akııalarynyń 30% satyp alýdy usynady, biraq onyń bul usynysyn IVM qabyldamaıdy. Osy kezde Geıts jańa ádis oılap tabady. 1990 jyly Windows 3.0 baǵdarlamasy shyǵarylady da – ol budan bylaı Windows grafıkalyq ınterfeıstiń basqarý júıesin basqarý úshin klavıshty basyp jatpaı-aq jeke qolǵa arnalǵan qoltutqanyń pernesin basý arqyly qol jetkizýge bolatynyna tutynýshylardyń basym kópshiliginiń kózin jetkizedi. Kompıýtermen jumys isteýdi jeńildetken bul qoltutqa birden moyse-tyshqan degen atqa ıe boldy.
Osylaısha taǵy bir standart paıda boldy da, nátıjesinde baǵdarlama shyǵarýshylar óz baǵdarlamalaryn Windows-qa sáıkestendirip shyǵara bastady. Álemde Windowsızaııa bastaldy. Endi Maıkrosofttyń jańa baǵdarlamasyna ýaqtyly aýysa almaǵandardyń jumysy toqtap qalatyn jaǵdaıǵa jetti. Bul Geıtstiń taǵy bir jetistigi edi.
2002 jyly Maıkrosoft kompanııasy qurylǵaly alǵashqy ret, óz akıonerlerine dıvıdend tóleı bastady. Olar ár akııa úshin 16 ent aldy. Bulaı bolýynyń sebebi 2002 jyldyń sońǵy toqsanynda kompanııanyń taza paıdasy 2,55 mıllıard dollarǵa, nemese ár akııa úshin 47 entke jetken edi. Osydan soń kompanııa óz akııalarynyń sanyn eki esege kóbeıtetinin jarııalady.
Geıts óz jumysynda baqtalastaryn qýyp jetý jáne basyp ozýdy ózine maqsat etip qoıyp, bul is-áreketin júıeli túrde iske asyryp otyrdy. Internetpen jumys isteý baǵdarlamasynyń kóshbasshysy «Netskeıp» óz baǵdarlamasyn satatyn bolsa, «Maıkrosoft» baǵdarlamany kórý úshin óz braýzerlerin WWW-serverimen tegin taratty.
Osylaısha Geıts taǵy da – mólsheri az paıdany qýalaýdyń ornyna, jeke monopolııaǵa qol jetkizý ádisin tıimdi paıdalana bildi.
2007 jyly «Maıkrosoft» korporaııasy 2004 jylynyń naýryz aıyndaǵy monopolııalyq is-áreketteri úshin ózine salynǵan aıypty joqqa shyǵarý barysynda Eýropa sotynyń birinshi ınstanııasynda bolǵan proeste jeńiliske ushyrady. Eýropa soty «Maıkrosoft» korporaııasyna 690 mln dollar aıyppul salynsyn dep úkim shyǵardy. Buqaralyq aqparat quraldary sottyń sheshimin búkil álemge jarysa jetkizip jatty. Bul jaǵdaı Bıll Geıtstiń bıznesine tegin jarnama ákeldi.
Buǵan jaýap retinde Bıll Geıts óziniń budan bylaı tek baǵdarlamalar jasaýmen aınalysatynyn, sondyqtan «Maıkrosoft» korporaııasynyń basshylyǵynan ketetinin, basqarýdy orynbasaryna júkteıtinin, biraq kompanııa basshylyǵynyń tóraǵasy bolyp qalatynyn jarııa etti.
Degenmen bundaı laýazymdy oryndar aýystyrǵan Geıtstiń bedeline eshqandaı nusqan kele qoıǵan joq. Aqshadan da utylmady. Bul jaǵdaıdy tek kitaptyń bir beti jabyldy dep qabyldaý ǵana kerek... Esesine Geıtstiń shyǵarmashylyq joly kitabynda jańa better ashylýda.
Endi Bıll Geıts óziniń súıip oqıtyn «General Motors-taǵy meniń jyldarym» atty kitapty jazǵan Alfred Sloýn sekildi kitap jazýǵa kirisedi. «Oılaý jyldamdyǵymen jasalynatyn Bıznes» jáne basqa birneshe kitap jazady. Osy kitaptary arqyly álemdegi eń baı adam zamandastaryn bolashaqqa shaqyrady, «málimetter dáýiri dep atalatyn búgingi kezde baqtalastardan ozý múmkindikteriniń qupııalaryn» óziniń is-áreketteriniń nátıjesi arqyly dáleldeıdi.
Geıts óte sapaly dıspleıler paıda bolmaı, málimetke tolyqqan bolashaqqa jetý múmkin emes deıdi. Osydan birshama ýaqyt buryn «Maıkrosoft» suıyqkrısstaldy ekrandardyń mátindi burynǵydan anyq kórsetetin tehnologııasynyń kórsetilimin jasady. Bul apparattyq qamtamasyz etý tehnologııasynyń revolıýııalyq ózgeristerge ákeletini sózsiz. Qoldanýǵa óte yńǵaıly, ıkemdi ekrandardy qaǵaz paraǵyndaı dóńgelete búktep alyp júrýge bolady. Tehnologııalyq ádisterdiń biri sýretti ekran óshirilgennen soń da kórýge múmkinshilik beredi. Ári bundaı ekrannyń múmkinshilikteri bunymen shektelmeıdi.
Bıll Geıts kompanııany basqarýdan qol úzgenmen de, bári bir ol ózi qalasa da, qalamasa da kompanııany «basqara» beredi. Sebebi «Maıkrosoftyń» jetistikteri Bıll Geıtstiń esimimen tyǵyz baılanysty. «Kompıýter – meniń basshym, men tek onyń aıtqanyn oryndaýshymyn» deıtin Bıl Geıts búgingi tańda bul ómirde óz ornyn izdeýshiler úshin kezinde ózi úlgi alǵan Alfred Sloý nemese bolashaqty boljaýshy fantast-jazýshy Reı Bredberı syndy shabyt syılaýshy tulǵa ekeni sózsiz.
Osylaısha Bıll Geıts bolashaqty jaqyndatýǵa atsalysyp keledi. Óz aqylyn qoǵamnyń damýyna baǵyshtap kóptegen nátıjelerge qol jetkizgen álemniń eń baı adamy Bıl Geıtstiń áli de álemge bereri kóp.
Berdaly OSPAN,
"Adyrna" ulttyq portaly
