111 جىل بۇرىن (1910-1982) ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستاعى داڭقتى قولباسشى، اسكەري قايراتكەر، جازۋشى، سوۆەت وداعىنىڭ باتىرى، حالىق قاھارمانى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى باۋىرجان مومىشۇلى دۇنيەگە كەلگەن، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساپ.
جامبىل وبلىسى جۋالى اۋدانىندا تۋعان. لەنينگراد قارجى اكادەمياسى جانىنداعى كۋرستى، سوۆەت ارمياسى باس شتابىنىڭ جانىنداعى جوعارى اسكەري اكادەميانى بىتىرگەن.
1936 جىلى قىزىل ارميا قاتارىنا الىنىپ، ۆزۆود، روتا كومانديرى، پولك شتابى باستىعىنىڭ كومەكشىسى، قازاق اسكەري كوميسسارياتىنىڭ نۇسقاۋشىسى بولعان. سوعىس باستالىسىمەن 316-شى اتقىشتار (كەيىننەن 8-ءشى گۆارديا) ديۆيزياسىنىڭ جاساقتالۋىنا بەلسەنە قاتىسىپ، سول ديۆيزيا قۇرامىندا مايدانعا اتتانعان.
ماسكەۋ تۇبىندەگى ۇرىستارعا قاتىسىپ، پانفيلوۆ اتىنداعى 8-ءشى گۆارديالىق ديۆيزيا باتالونىنىڭ، پولكىنىڭ كومانديرى بولعان. 1944-1945 جىلدارى وسى ديۆيزيانى باسقارعان. ونىڭ سوعىس كەزىندەگى ۇرىس جۇرگىزۋدەگى اسكەري شەبەرلىگى، تاپقىرلىعى مەن جەكە باسىنىڭ ەرەن ەرلىگى ەرەكشە كوزگە ءتۇسىپ، باتىرلىق داڭقى اڭىزعا اينالعان.
باتىردىڭ قالامىنان تۋعان كوركەم شىعارمالار بىرنەشە شەتەل تىلدەرىنە اۋدارىلعان. ول تۋىندىلارىن ورىس-قازاق تىلىندە بىردەي جازعان. ونىڭ «ءبىزدىڭ سەميا»، «ۇشقان ۇيا»، «گەنەرال پانفيلوۆ»، «كۋبا اسەرلەرى»، «موسكۆا ءۇشىن شايقاس»، «مايدان»، «تولەگەن توقتاروۆ» اتتى كىتاپتارى بار.
سونىمەن قاتار باتىردىڭ قاھارماندىق ەرلىگى تۋرالى ورىس جازۋشىسى الەكساندر بەكتىڭ «ۆولوكولامسك تاس جولى» اتتى پوۆەسى، ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ «اقيقات پەن اڭىز» اتتى رومان-ديلوگياسى، مەكەمتاس مىرزاحمەتۇلىنىڭ «باۋىرجان باتىر» اتتى كىتابى، ماعيرا قوجاحمەتوۆانىڭ «توسىن سىر-سۇحبات» اتتى پەسالارى جارىق كورىپ، جازۋشى-دراماتۋرگ ەلەن ءالىمجاننىڭ «پولكوۆنيكتىڭ جاريالانباعان جازبالارى» پەساسى قويىلدى.
«قازاقفيلم» كينوستۋدياسى «ەل باسىنا كۇن تۋسا» اتتى كوركەم فيلم ءتۇسىردى. موسكۆا اكادەميالىق دراما تەاترى باۋىرجان مومىشۇلى تۋرالى «ۆولوكولامسك تاس جولى» سپەكتاكلىن قويدى. 2001 جىلى باۋىرجانتانۋ عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلعان. باتىرعا تۋعان جەرىندە، استانا قالاسىندا ەسكەرتكىشتەر قويىلىپ، ماسكەۋ وبلىسى ۆولوكولامسك قالاسىندا باتىردىڭ تاس ءمۇسىنى ورناتىلدى.
باتىر ەسىمى اۋىلدارعا، كوشەلەرگە، رەسپۋبليكالىق اسكەري بالالار مەكتەبىنە بەرىلگەن. قازاقستاندا باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەيتوي رەسپۋبليكا كولەمىندە كەڭىنەن اتالىپ ءوتىلدى. 2010 جىلدىڭ اقپان ايىندا ماسكەۋ قالاسىندا «اڭىزعا اينالعان باتىر» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتكىزىلدى.
جامبىل وبلىسى جۋالى اۋدانىندا باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ ۇلكەن مۇراجايى اشىلدى. داڭقتى باتىردىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا باۋىرجان مومىشۇلىنىڭ 30 تومدىق اكادەميالىق شىعارمالارى 2010 جىلدىڭ 22 قىركۇيەگىندە «ونەر» باسپاسىنان تولىعىمەن جارىق كوردى.
2010 جىلدىڭ 29 قازانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحاناسىندا قازاق حالقىنىڭ ۇلى پەرزەنتى باۋىرجان مومىشۇلىنا ارنالعان «قازاقتىڭ باۋىرجانى» دەرەكتى ءفيلمىنىڭ كورسەتىلىمى بولىپ ءوتتى.
قىزىل تۋ، ەڭبەك قىزىل تۋ، حالىقتار دوستىعى، 1-دارەجەلى وتان سوعىسى، 2 رەت قىزىل جۇلدىز، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
