قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا قازاقتىڭ قوبىز، دومبىرا، سىبىزعى، سازسىرناي جانە باسقا دا ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتارىمەن ورىنداۋعا ارنالعان ماڭىزدى تۋىندىلارعا كوڭىل ءبولۋ كەرەك ەكەنىن اڭعارتادى.
"الاتاۋ" ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ رەپەرتۋارىنداعى "التىباقان" ويىن-ساۋىق ءان كەشى مەن ء"ان-مۇحيت" ءداستۇرلى مۋزىكالىق دراماسىنا قىسقاشا توقتالا كەتكەندى ءجون كوردىم. تەاتردىڭ ديرەكتورى – رينات زايتوۆ. كوركەمدىك جەتەكشىسى – جۇلدىزبەك جۇمانباي.
ۇلتىمىزدىڭ ماقتانىش ەتەر اسىل مۇراسى، رۋحاني جادىگەرلەرى ىشىندە ۇمىت بولىپ بارا جاتقان قازاقتىڭ تۇرمىس-سالتقا باعىتتالعان "التىباقان" ۇلتتىق ويىنى – قازاق جاستارىنىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان كەشكىلىك باس قوسىپ، ءان ايتىپ، دومبىرا تارتىپ، ايتىس جاساپ، بي بيلەپ، ءتۇرلى ويىندار ويناپ، كوڭىل كوتەرىپ، ويىن-ساۋىق قۇراتىن كەشى. وسى ۇلتتىق ويىننىڭ توڭىرەگىندە اۋەلەتكەن ءداستۇرلى ءان مەن كۇمبىرلگەن كۇي، بيلەرىمىز ءبىر بىرىمەن استاسىپ، ويىن-ساۋىق ءان كەشى ۇسىنىلادى. ەسكىنى ەسكە ءتۇسىرىپ، پاديشا ءداستۇرلى ءان ونەرىمىزدى، ۇلتتىق ويىنىمىزدى حالىق ساناسىندا جاڭعىرتىپ، ۇلى دالا رۋحىن جەتكىزەدى.
كەشتە قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءان ونەرىندەگى ورىنداۋشىلىق، اۋەندىك، قۇرىلىمدىق ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى شارتتى تۇردە بولىنەتىن بەس مەكتەپ بويىنشا (ارقا، جەتىسۋ، باتىس، سىر، التاي-تارعىباتاي) پوپۋري ايتىلادى. كوكباي جاناتايۇلىنىڭ سوزىنە جازىلعان الاش ورداشىلاردىڭ گيمنى دە شىرقالادى.
ء"ان-مۇحيت" ءداستۇرلى مۋزىكالىق دراماسىندا مۇحيت مەرالىۇلىنىڭ ءومىر جولى باياندالادى. مۇحيت ءومىر سۇرگەن XIX-XX عاسىرلاردى كوز الدىڭا اينا قاتەسىز اكەلەدى. سونداي-اق ونىڭ انشىلىك ونەرىنىڭ سان قىرلى جاراتىلىسى، تابيعاتى اشىلادى. مۇحيتتىڭ قوعامنىڭ اششى شىندىعى مەن ونىڭ بەينەسى كورىنىس تاباتىن، «كەلىپتى ءبىزدىڭ ەلگە مەشىن، تاۋىق، «مەن» – دەگەن ادامزاتقا بولدى قاۋىپ»، – دەپ تولعانىپ، ادامنىڭ ساي-سۇيەگىن سىرقىراتاتىن تەرەڭ پسيحولوگيالىق تەبىرەنىسكە قۇرىلعان ەموتسيالىق بوياۋى وتە كۇشتى، شىنايى «ادام كەيپىن» ىزدەپ جۇرگەن ءانشىنىڭ اندەرى تىڭداۋشىنى تولعاندىرا وتىرىپ، ويلاندىرادى. سول زامانداعى ادىلەتسىزدىك، بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعىمەن استاسىپ جاتادى. اينالاسىنداعىلاردىڭ قايعىسى مەن مۇڭىنا، شاتتىعى مەن قۋانىشىنا ورتاقتاسۋ، ءتىپتى بىرەۋدىڭ باسىنداعى باقىتسىزدىعىن ءوز باسىنىڭ باقىتسىزدىعىنداي كورىپ، قايعى جەۋى مۇحيت اندەرىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى.
"الاتاۋ" ءداستۇرلى ونەر تەاترىنا كەلىڭىزدەر!
قۋانىش جۇمابەكۇلى
PhD دوكتورى، "الاتاۋ" ءداستۇرلى ونەر تەاترى ادەبيەت ءبولىمىنىڭ باسشىسى
