"اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى وسىنداي ماسەلە بويىنشا ساۋال جولداعان، ساۋالدىڭ ءماتىنى تومەندەگىدەي:
"پرەزيدەنت بيىلعى جولداۋىندا عىلىمدى دامىتۋدى اسا ماڭىزدى باسىمدىق رەتىندە بەلگىلەپ، عالىمدارىمىزدىڭ الدىنا ءبىر قادام الدا بولۋ، ترەند قالىپتاستىرۋ سياقتى اۋقىمدى مىندەتتەر قويدى. بۇل عىلىم مەن وتاندىق عالىمدارعا ەرەكشە نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەدى. سوڭعى جىلدارى قازاقستاندىق عىلىم سالاسىندا وڭ وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن، بىراق بۇل رەتتە عىلىمي ۇجىمداردىڭ اتموسفەرسى مەن ولاردىڭ عىلىمي ناتيجەلەرىنە تەرىس اسەر ەتەتىن ۇردىستەر بار ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون.
بىرىنشىدەن، ءبىز بۇگىنگى تاڭدا بارلىق جەردە پراكتيكالىق جۇمىستى الماستىراتىن شەكسىز ەسەپتەر تۋرالى ايتىپ وتىرمىز. "اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسىنا ۋاقىتتارىنىڭ كوپ بولىگى بالالارعا ساباق بەرۋ مەن ناۋقاستاردى ەمدەۋگە ەمەس، قاعازباستىلىققا كەتەتىندىگى ايتىپ پەداگوگيكا جانە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى ءجيى شاعىمدارىمەن جۇگىنىپ تۇرادى. ەندى بۇل ءساتسىز تاجىريبە عىلىمعا دا جەتتى.
قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس عىلىمي زەرتتەۋلەردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن گرانتتىق قارجىلاندىرۋ مەملەكەتتىك بيۋدجەت قاراجاتىنان وتەۋسىز بەرىلەدى. ورىنداۋشى ۋاكىلەتتى ورگانعا جىل سايىنعى ارالىق ەسەپتى بيىلعى جىلدىڭ 25 جەلتوقسانىنا دەيىن جانە قورىتىندى ەسەپتى جىلدىڭ 10 جەلتوقسانىنا دەيىن ۇسىنۋى ءتيىس.
الايدا، ءىس جۇزىندە ءبارى باسقاشا. جىل سايىن، 3 جىل ىشىندە جارتىجىلدىق، الدىن الا جىلدىق، ودان كەيىن قورىتىندى ەسەپتەر تاپسىرىلادى.
ەسەپتەر ەلەكتروندىق جانە قاعاز فورماتتا قاتتى مۇقابادا ۇسىنىلادى. بىرقاتار مەملەكەتتىك جوعارعى وقۋ ورىندارىندا جوبا باسشىلارىنان ورىندالعان جۇمىستاردىڭ اي سايىنعى اكتىلەرى دە تالاپ ەتىلەدى، سوندا جىلىنا بارلىعى 12 اكتى.
بۇدان باسقا، ۇلتتىق ساراپتاما ورتالىعى جوبالاردى ورىنداۋ جانە اياقتاۋ ساتىلارىندا ولاردىڭ ىسكە اسىرىلۋىنا مونيتورينگ جۇرگىزەدى. مونيتورينگتىك كوميسسيا ءبىر اي بويى جۇمىس بارىسىن تەكسەرىپ، عالىمداردى زەرتتەۋ جۇمىستارىنان الشاقتاتادى.
ولار قاشان جۇمىس ىستەيدى؟
ناقتى عىلىمي زەرتتەۋ وتە كوپ ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى ءارى ۇزاققا سوزىلاتىن پروتسەسس ەكەنىن ءتۇسىنۋ كەرەك. بۇگىنگى تاڭدا گرانتتىڭ ەڭ ۇزاق مەرزىمى – 3 جىل. بۇل رەتتە زەرتتەۋشىلەرگە بولىنگەن ۋاقىتتىڭ ەداۋىر بولىگى ەسەپتەر دايىنداۋعا جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋگە جۇمسالادى، ال بۇل كۇتىلەتىن ناتيجەلەرگە تەرىس اسەر ەتەدى.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، مۇنداي قاتاڭ باقىلاۋ بيلىكتىڭ سەنىمسىزدىگىن بىلدىرەدى، ياعني عىلىم قايراتكەرلەرىنىڭ ار-نامىسىن، قادىر-قاسيەتىن تومەندەتەدى جانە عىلىمي زەرتتەۋلەرگە قاجەتتى ۋاقىتتى الادى. شىن مانىندە، عالىمدار كۇدىكتى تۇلعالاردىڭ ورنىنا قويىلعان سەكىلدى.
عالىمداردىڭ پىكىرىنشە، مەملەكەتتىك ۇلتتىق عىلىمي-تەحنيكالىق ساراپتاما ورتالىعى، عىلىم كوميتەتى سىندى عىلىمي قۇرىلىمداردىڭ وزدەرى باقىلاۋدى قاجەت ەتەدى. بۇعان سوڭعى 5-7 جىلداعى عىلىمي جوبالارعا ارنالعان كونكۋرستاردا ورىن العان داۋ-دامايلار دالەل. عالىمدار وسى جىلدار ىشىندە گرانتتاردى بولۋدەگى پروبلەمالار تۋرالى ايتىپ ءجۇر.
ولار ساراپتاما ناتيجەلەرىن ەلەمەي، عىلىمي جوبالاردى تاڭداۋدىڭ اشىق ەمەستىگىن، كەڭەستەردىڭ بىلىكسىز قۇرامىن اتاپ ءوتتى. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2015-2017 جىلدارعا ارنالعان كونكۋرس قورىتىندىسى بويىنشا ۇلتتىق كەڭەستىڭ 40-تان استام مۇشەسى گرانت يەگەرلەرى بولدى.
مۇنداي جانجال 2018-2020 جىلدارعا ارنالعان گرانتتاردى ءبولۋ كەزىندە دە بولدى. "اق جول" دەپۋتاتتارى ەكى جاعدايدا دا عىلىمدى دامىتۋعا ارنالعان بيۋدجەت قاراجاتىن ءبولۋ كەزىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى جاعدايلاردى تەرگەۋدى تالاپ ەتتى. پرەزيدەنت ءوز ۇندەۋىندە ۇلتتىق عىلىمي كەڭەستىڭ شەشىمدەرىنىڭ وبەكتيۆتىلىگى ماسەلەسىنە دە نازار اۋداردى.
پرەزيدەنت شەشۋدى تالاپ ەتەتىن تاعى ءبىر ماسەلە رەتىندە عالىمدار جالاقىسىنىع لايىقتى دەڭگەيىن اتادى. سوڭعى جىلدارى عىلىمدى قارجىلاندىرۋ دا، پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ دا جالاقىسى ەسەلەپ ءوستى. بىراق عالىمداردىڭ كوپتەگەن وتىنىشتەرىنە قاراعاندا، جوعارى وقۋ ورىندارى جانىنداعى عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتتاردىڭ مارتەبەسى ءالى كۇنگە دەيىن رەتتەلمەگەن.
جوعارى وقۋ ورىندالى جانىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ عالىمدارىنىڭ جالاقىسى 2006 جىلدان بەرى وزگەرگەن جوق. جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلىعى عالىمداردىڭ عىلىمي جوبالار بويىنشا اقشا تابۋعا مۇمكىندىگى بار دەپ سانايدى. بىراق عىلىمي جوبالار قاراجاتىنان ەلىمىزدىڭ بىرقاتار جەتەكشى جوعارى وقۋ ورىندارىندا سومانىڭ 10-15%-ىن ۇستاپ قالۋ تاجىريبەسى قولدانىلادى. بۇل تاجىريبەنى زاڭسىز سالىق سالۋ دەپ اتاۋعا بولادى، ول ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ 2020 جىلعى 6 تامىزداعى كونكۋرستىق قۇجاتتاما تۋرالى بۇيرىعىنا تىكەلەي قايشى كەلەدى، وندا: "جوبالاردى ورىنداۋشى ۇيىمعا باعدارلامالىق-نىسانالى قارجىلاندىرۋدان قاراجات ۇستاۋعا جول بەرىلمەيدى",- دەلىنگەن.
جوعارىدا ايتىلعاندارعا بايلانىستى، سىزدەن كورسەتىلگەن ماسەلەلەردى قاراۋدى ءارى ولاردى شەشۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالار قابىلداۋدى سۇرايمىز.
بۇل پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ جولداۋىندا ايتىلعان تاپسىرمالاردى ىسكە اسىرۋ، عىلىمدى دامىتۋ مەن قازاقستاندىق عالىمداردى قولداۋداعى ماڭىزدى قادام بولادى دەپ سانايمىز".
"اق جول" فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
