قويىلىمنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى، «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى جۇلدىزبەك جۇمانباي:
– قويىلىمداعى بارلىق مۋزىكا مۇحيت اندەرىنىڭ ءتۇپ نۇسقاسى.اندەرىن بۇزباي سول قالپىندا جەتكىزدىك. تەاترىمىزدىڭ نەگىزگى ۇستانىمى دا وسى. سپەكتاكلدە كومپوزيتوردىڭ سەگىز ءانى ورىندالادى. مۇندا ءار ءاننىڭ قانداي تولعانىستان، وقيعادان تۋىنداعانى كورسەتىلەدى. «ءان-مۇحيت» پرەمەراسىندا باستى ءرولدى سومداعان – نۇربولات يساەۆ. بۇل – ونىڭ دەبيۋتى. ول، نەگىزى، ءداستۇرلى ءانشى. اكتەر ەمەس. دەگەنمەن، ءوز ءرولىن جاقسى الىپ شىقتى. باتىس ءوڭىرىنىڭ ماقامىن بالا كۇنىنەن ەستىپ، قۇلاعىنا ءسىڭىرىپ وسكەن جىگىت. وسى تۇستا تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن نارسە – ساحناداعى اكتەرلاردىڭ كيىمى، ساحنانى ارلەۋ، مۋزىكا، ءبارى دە تەاترىمىزدىڭ ءوز ءونىمى. مۋزىكاسىن جازعان تەاترىمىزدىڭ قوبىزشىسى – نۇربولات قىدىرباەۆ. ونەرگە قولداۋ بولماسا، ورگە باسپايتىنى انىق. وسى ورايدا «ءان-مۇحيت» سپەكتاكلىنىڭ ساحنالانىپ، جارىققا شىعۋىنا قولداۋ كورسەتكەنى ءۇشىن قالامىزدىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتاەۆ اعامىزعا راقمەت ايتقىم كەلەدى.
ءانشى، ونەرتانۋشى ەرلان تولەۋتاي:
- مۇنداي بيىك دەڭگەيدى كۇتپەگەنىم راس. بىراق، جۇلدىزبەتەن ءۇمىتتى ەدىم. «الاتاۋ» قۇدايدان سۇراپ العان جالعىز ءداستۇرلى تەاترىمىز عوي. ءبىر-اق، كۇنى بۇگىنگە دەيىن تەاتردىڭ ءىسى ماڭدىماي قويىپ ەدى. رينات زايتوۆ باۋىرىمىز كەلگەلى «الاتاۋدىڭ» تىنىسى اشىلا باستادى. تەاتردىڭ جۇرەگى رەجيسسەر دەسەك، رينات جۇلدىزبەكتەي قيالى ۇشقىر، جانىپ تۇرعان جاس رەجيسسەر ارقىلى «الاتاۋدىڭ» جۇلدىزىن جاقتى بۇگىن. ەندى بۇل ەكەۋى تۇرعاندا تەاتردىڭ جۇلدىزى سونبەك ەمەس. قۇداي قالاسا رينات پەن جۇلدىزبەك تاندەمى بۇل تەاتردى بارشا قازاققا ايگىلەيىن دەپ تۇر. بۇگىنگى كورگەن «مۇحيت» قويىلىمى سونىڭ العاشقى حابارشىسى. ءسوز جوق، عاجاپ جاڭا تۋىندى دۇنيەگە كەلدى. مەنىڭ ۇزاق جىلدار اڭساعانىم، كۇتكەنىم وسى ەدى. بۇل جايىندا جۇلدىزبەككە ءار جولىققان سايىن ايتىپ جۇرەتىن ەدىم. بۇل ءبىزدىڭ ءان-كۇيىمىزدى وسى زامان كورەرمەندەرىنە جەتكىزۋدىڭ تىڭ فورماسى ەدى، وسىنداي فورمات كەرەك-اق ەدى. جۇلدىزبەك سونى ءدوپ باستى. ءۇمىتىمىزدى اقتاپ، ۇددەمىزدەن شىقتى. جۇلدىزبەككە العىستان باسقا ايتارىمىز جوق. بۇل جەردە يران-عايىپ اعامىزدىڭ ەڭبەگىن دە ەرەكشە ايتۋىمىز كەرەك. يران اعامىز بۇعان جانىن بەرىپ، قىزىل قانىن اعىزىپ وتىرىپ جازىپتى. ول ءوزى تۋمىسىنان عاجاپ دراماتۋرگ قوي. بۇگىنگى كۇندە ەلىمىزدە دراماتۋرگيا ونەرىنە وسىلاي جانكەشتى ەڭبەك ءسىڭىرىپ، قانىمەن جازىپ جۇرگەندەر نەكەن-ساياق. اعامىزدىڭ بۇدان وزگە جازعان الپىستاي دراماسى بار ەكەنى، ولاردىڭ تۇگەلگە جۋىعى ساحنالانعانىن بىلەمىز. ولار ءوز الدىنا. ال، مىنا بۇگىنگى «ءان-مۇحيت» ۇلتتىق كلاسسيكالىق مۋزىكالىق دراماسى بۇل تەاتردىڭ عانا ەمەس، ەلىمىزدەگى جالپى تەاتر ونەرىنىڭ جاڭالىعى. بۇل دراما - ەندى باسقا تەاترلاردى ويلاندىرارى حاق. قويىلىمنىڭ عاجابى سوندا – حالقىمىزدىڭ سوناۋ الماعايىپ زامانداعى كۇللى ءومىرىن كوز الدىمىزدان وتكىزەدى. وتارشىلدىق زامان، الەۋمەتتىك اۋىر احۋال، ونەرپازدىڭ مۋزىكا تىلىمەن قوعامعا جەتكىزگەن جان ايقايى. ەستى ونەردىڭ قوعاممەن قايشىلىقتارى، كەشەگى كەلەڭسىزدىكتەر ارقىلى بۇگىنگى قوعامنىڭ شىندىعىن اشكەرەلەۋ – ءبارىن ءبىر درامانىڭ بويىنا سىيعىزىپ، جىمداستىرا ءورىپ شىققان. ەڭ باستىسى ءبىز وسى قويىلىم ارقىلى مۇحيتتىڭ ءومىرى مەن ونەرىن جاڭا كوزقاراس تۇرعىسىنان تانىدىق. مۇحيتتى ۇلى ونەرپاز رەتىندە جالپى قازاققا العاش تانىتقان احمەت جۇبانوۆ ەدى، ەكىنشى عاريفوللا قۇرمانعاليەۆ بولاتىن. بۇگىن يران-عايىپ پەن جۇلدىزبەك جۇمانباي دراما ونەرىنىڭ تىلىمەن ءۇشىنشى رەت تانىتا الدى. ءبىز بۇگىن مۇحيت اتتى ۇلى كومپوزيتوردىڭ ءوز داۋىرىمەن ۇيلەسە الماعان باقىتسىز ءومىرىن، ونىڭ ۇلى اندەرىنىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە سەبەپكەر بولعان تاريحي-الەۋمەتتىك فاكتورلار مەن ماحاببات ماشاقاتىنا، وسى جولدا تارتقان جان ازابىننىڭ جانايقايىنا كۋا بولدىق. ونىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىنا تاعى ءبىر مارتە وي كوزبەن، تولقىنىستى كۇي كەشە وتىرىپ ۇڭىلدىك. مۇحيتتاي ۇلى ونەرپازدىڭ تراگەدياسى جالپى ادامزات ونەرپازدارىنىڭ تراگەدياسى. كەي جەرلەرىندە كوزىڭە ەرىكسىز جاس الاسىڭ. «اباي قازاقتان تۋىپ قور بولدى»، – دەپ شاكارىم ايتقانداي، قازاقتان تۋىپ قور بولعانى بولماسا – مۇحيت ءوزى الەمدىك ماسشتابتاعى ۇلى كومپوزيتور. ءبىر سۇمدىعى – قازاققا ءالى جەتپەي جاتىر. عاريفوللا زامانىندا مۇحيت قازاققا جاقىنداپ ەدى، ەندى قايىرا الىستاپ بارادى. بۇگىنگى قويىلىمنان كەيىن ەل مۇحيتتىڭ اندەرىنە جاڭاشا قارايتىن بولادى، باسقا قىرىنان قىرىنان ۇڭىلەتىن بولادى. ويتكەنى جۇلدىزبەك مۇحيتتىڭ ءىشىن اشتى. ونىڭ الەمىنە كىرەتىن كىلتتى تاپتى.ونەر كورسەتكەن اكتەرلاردىڭ كوزدەرى جانىپ تۇر. ءبارى مۇحيتتىڭ ىشىندە ءجۇر. بوس جۇرگەن بىرەۋى جوق، بارلىعى مۇحيتتىڭ استى-ۇستىنە ءتۇسىپ ءجۇر. ءتىپتى دەكوراتسيالارعا دەيىن دومبىراشا سويلەيدى. جان بىتكەن ولار مۇحيتقا ءوز تىلىندە ءۇن قاتادى. دەكوراتسيالاردىڭ بىلاي شەشەن سويلەۋىن مەن كوپتەن بەرى كورمەپ ەدىم. وسىلايشا بارلىعى جيىلىپ كەلىپ، مۇحيتتى جالعىزدايدى. رۋحاني قاپاستا قالعان مۇحيتتىڭ قىسىلعان جانى ءان بولىپ شىڭعىرادى. ءبىز وسى سۇمدىقتاردى توبە قۇيقامىز شىمىرلاپ وتىرىپ كوردىك. ءبىز قازاق ونەرىنىڭ ءالى دە مۇحيت بوپ جىلاپ تۇرعانىن كوردىك. وسىلايشا «الاتاۋ» ءان-كۇي تەاترى ءوزىنىڭ 5 - ماۋسىمىن عالامات سەنساتسيالىق جاڭا جوبامەن اشتى. ءبارىمىز كۇتكەن جاڭا ونەر دۇنيەگە كەلدى. وسىعان قۋانىشتىمىز. جاڭا ونەردىڭ عۇمىرى ۇزاق بولعاي.
P.S. شىنايى ونەردىڭ باعاسى قاشاندا بيىك. عاسىرلاردى جالعاعان «ءان-مۇحيت» ءداستۇرلى مۋزىكالىق تۋىندىسىنىڭ «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى ساحناسىندا قويىلىپ، كورەرمەننىڭ كوڭىلىنەن شىعۋى ۇلكەن مارتەبە. بىز ىزدەنىسكە تولى شىعارماشىلىق ۇجىمنىڭ جۇمىسىنا جاڭا سەرپىن مەن ساتتىلىك تىلەيمىز!
اقبوتا تويبەكقىزى، «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ مامانى سۋرەتتەردى تۇسىرگەن: انۋاربەك دوسمالوۆ