الەكساندر زاتاەۆيچتىڭ «قازاق حالقىنىڭ 1000 ءانى»، «قازاقتىڭ 500 ءان مەن كۇيى» كىتاپتارىندا مۇحيتتى «قازاقتىڭ بايانى» دەپ اتاعانى بەلگىلى. شاندوز ءان شەبەرى، اقىن، حالىق كومپوزيتورى، كۇيشى-دومبىراشى مۇحيت مەرالىۇلى ورىنبور، قوستاناي، جامانقالا، قازالى، ترويتسك، اقتوبە، ارال، اتىراۋدى ارالاپ، جارمەڭكەلەرگە قاتىسىپ، ابىرويى ارتىپ، ءانشى مۇحيت، سال مۇحيت اتاندى. مۇحيتتىڭ تەرەڭ پسيحولوگيالىق يىرىمگە قۇرىلعان، تىڭداۋشىلارىن ەستەتيكالىق-ەموتسيونالدىق كوڭىل-كۇيدە قالدىراتىن، ادامنىڭ ساي-سۇيەگىن سىرقىراتاتىن، بوياۋى وتە كۇشتى اندەرىن، اتاپ ايتقاندا «اينامكوز»، «ۇلكەن ايداي»، «كiشi ايداي»، «زاۋرەش»، «پاڭكويلەك»، «دۇنيە»، «اق يiس»-تەرى – مۋزىكا مادەنيەتى تاريحىنىڭ كلاسسيكالىق ۇلگىلەرىنىڭ باعا جەتپەس قازىناسى دەۋگە ابدەن بولادى.
مۇحيت مەرالىۇلىنىڭ تۋىندىلارىن نوتاعا ءتۇسىرىپ، شىعارماشىلىعى تۋرالى العاش پىكىر ايتقان – مۋزىكا زەرتتەۋشىسى زاتاەۆيچ. ول ءوز جيناقتارىندا مۇحيتتىڭ ءانى دەپ 22 ۇلگىنى، مۇحيت ءانىنىڭ نۇسقاسى رەتىندە 3 ۇلگىنى بەردى. ءبودان بولەك، قۇرمانعاليەۆ، ەرزاكوۆيچتەر ءبىراز جۇمىس ىستەگەن. ءوز الدىنا ورىنداۋشىلىق ستيلگە جاتقىزعان ايەل انشىلەر يبراگيموۆا مەن ابىلەۆالار دا بار.
«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى جۇلدىزبەك جۇمانباي ساحنالايتىن درامالىق تۋىندىدا مۇحيت مەرالىۇلىنىڭ ءومىر جولى باياندالادى، سونداي-اق سول زامانداعى ادىلەتسىزدىك بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعىمەن استاسىپ جاتاتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. تەاتر ديرەكتورى –
رينات ريفحاتۇلى زايتوۆ.
ۇكىلى ىبىراي، ءيمانجۇسىپ قۇتپانۇلى، تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى، قاپەز بايعابىلۇلى، سۇلۋباي، امانعاليلاردىڭ ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانىن تاريحتان بىلەمىز. ال مۇحيت قۋعىن-سۇرگىننەن، شۇكىر، امان قالدى. «ءتىل جەتكىزبەستى ءان جەتكىزەرى دە بار»، – دەيدى عوي عابيت مۇسىرەپوۆ. اينالاسىنداعىلاردىڭ قايعىسى مەن مۇڭىنا، شاتتىعى مەن قۋانىشىنا ورتاقتاسۋ، ءتىپتى بىرەۋدىڭ باسىنداعى باقىتسىزدىعىن ءوز باسىنىڭ باقىتسىزدىعىنداي كورىپ، قايعى جەۋى مۇحيت اندەرىنىڭ باستى ەرەكشەلىگى.
مۇنى مۇحيتتىڭ «پاڭ-كويلەگىننەن» اڭعارۋعا بولادى.
كىم بىلەر، كىمدەر بولار مەيىرىم قانار،
رۋحىم سونگەن مەنىڭ قايتا جانار.
ەڭىرەپ مۇحيت بابام ءوتىپتى-اۋ دەپ،
كەيىنگى ۇرپاقتارىم ەسىنە الار...
شىعارمادا مۇحيت بىلاي دەيدى:
بۇگىنگى كۇن – كىمدىكى؟!
«پارا-قۇداي» – «پۇلدىكى»!
سىبايلاسقان – و باستان،
«ىمى-جىمى» – بىردىكى!
ارامزا اۋىز-جالاسقان،
ار-يماننان – «قۇردىكى»!
بۇگىنگى كۇن – كىمدىكى؟!
سۇمىرايدىكى! سۇمدىكى!
الا-وكپەسى قابىنعان،
«جانسىز» – مەتىن-سىردىكى!
بۇگىنگى كۇن – كىمدىكى؟!
وبىر – «وقپان-ىندىكى»!
اش-ءبيتى – «وياق-بۇياقتىڭ»،
نيەتى – ءناجىس... «كىردىكى»!
...پاك-بولمىسىن – ۇياتتىڭ،
باسقان – بۇيرا-جۇندىكى...
بۇگىنگى كۇن – كىمدىكى؟!
كەردەڭ-كەجىر-كەردىكى!
بوتەن، بوگدە – «ەلدىكى» –
كەلىپ-كەتكەن-دەردىكى...
وي، وڭباي تۇر! وڭباي تۇر:
«مازاقتىكى» – بولىپ تۇر،
قازاقتىكى – بولماي تۇر...
سونىمەن قاتار ەرىنبەگەن − ەتىكشى، ۇيالماعان − ءانشى، بۇگىندە. شەتىنەن!، ءۇيدى، كۇيدى، تورەنىڭ ءانىن ساتامىن دەيتىن جەرلەرى، «قوعامى، تۇبىنە جەتكەن دە!»، – دەپ تۇيىندەلەتىنى، سوقىر مولدانىڭ ءياسيندى باسىن باستاپ، ورتاسىن تاستاپ، اياعىن ەجىكتەپ، وتىرىك وقۋى، دىنىمىزگە، دىلىمىزگە، تىلىمىزگە اباي بولايىق دەگەن سوزدەردىڭ ايتىلۋى قازىرگى قوعام ءۇشىن دە وتە وزەكتى دەپ ويلايمىن.
قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق رۋحقا رەڭ بەرەتىن قازاقى قۇندىلىقتاردى دارىپتەپ، ءتول ونەردى تورگە شىعارۋدى نەگىزگە العان «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى – ءوزىنىڭ باعىتى بويىنشا قازاقستاندا، ءتىپتى الەمدە بالاماسى جوق بىرەگەي تەاتر.
رەسمي تۇردە «ۇلتتىق» ستاتۋسى بولماسا دا، ۇلتتىق تەاترىمىز دەۋگە تولىق نەگىز بار.
«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىنىڭ رەپەرتۋارلىق باعىتى، قويىلىمدارىنىڭ وزىندىك فورمالارى باسقا تەاترلاردان وزگەشە ەكەنىن ساحنالاناتىن يران-عايىپتىڭ «ءان-مۇحيت» دراماسىنان-اق كورۋگە بولادى. «ءان-مۇحيت» − قازاقستانداعى تۇڭعىش ءداستۇرلى-مۋزىكالىق دراما.
«ءان-مۇحيت» دراماسىن «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترىندا تاماشالاۋعا شاقىرامىز. تولىق اقپاراتتى تەاتردىڭ رەسمي Instagram پاراقشاسى – alatau.theater-دەن تانىسا الاسىزدار. قاپى قالماڭىزدار!
قۋانىش جۇمابەكۇلى
PhD دوكتورى،
«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى
ادەبيەت ءبولىمىنىڭ باسشىسى
